Charakterystyczną cechą niektórych nowotworów jest powstawanie jedynie w obrębie określonych tkanek. Tak jest w przypadku m.in. kostniaka, który wywodzi się z tkanki kostnej. Ten łagodny nowotwór kości najczęściej nie stanowi zagrożenia dla życia, jednak może utrudniać normalne funkcjonowanie, wywołując uciążliwe objawy.
Kostniak to jeden z mniej znanych statystycznemu Polakowi nowotworów, co sprawia, że wywoływane przez niego objawy, mogą być bagatelizowane lub przypisywane schorzeniom o innym podłożu. W przypadku utrzymujących się dolegliwości zdrowotnych zawsze niezbędna jest konsultacja ze specjalistą, dzięki której możemy uniknąć wejścia choroby w zaawansowane stadium. Jest to ważne nie tylko w przypadku nowotworów, bo zaawansowany proces chorobowy utrudnia leczenie wszystkich schorzeń i zwiększa ryzyko wystąpienia różnych powikłań. Warto dowiedzieć się więcej na temat powstawania kostniaka, jego rodzajów i objawów, które mogą wskazywać na ten niezłośliwy nowotwór kości.
1. Co to jest kostniak?
Kostniak to nowotwór pierwotny, który najczęściej nie powoduje przerzutów do innych narządów. Zmiany w kościach, choć powstają z tkanki kostnej, to różnią się od niej pod względem budowy komórek. W zależności od rodzaju tkanki, z której wywodzą się zmutowane komórki, wyróżniamy kostniaki śródkostne i kostniaki okostnowe.
Kostniaki śródkostne (wewnątrzkostne) to guzy nowotworowe, które wywodzą się z komórek szpiku kostnego, a dokładnie tkanki kostno-szpikowej. Rozwijają się w głębi kości, co może doprowadzić do ich deformacji i patologicznych złamań. Kostniaki okostnowe (zewnątrzkostne) wywodzą się z komórek okostnej i powstają na powierzchni kości. Kostniaki wewnątrzkostne i zewnątrzkostne mogą występować jako pojedynczy guz kostny lub guzy mnogie w obrębie kości płaskich m.in. w obrębie kości pokrywy czaszki i kości twarzoczaszki, kości żuchwy oraz kości długich.
Inny podział kostniaków dzieli te nowotwory łagodne na kostniaki twarde, szpikowe i gąbczaste. Warto podkreślić, że różnicowanie kostniaków jest bardzo trudne, bo guzy te mogą zmieniać swoją postać i mieć charakter mieszany. Kostniaki to zmiany widoczne na zdjęciu rentgenowskim, jednak rozpoznanie kostniaka wymaga również wykonania dodatkowych badań obrazowych, do których zaliczana jest m.in. tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.
Większość kostniaków to guzy o niewielkim rozmiarze, które rozwijają się bezobjawowo, jednak przebieg choroby zależny jest m.in. od lokalizacji kostniaka.
Choć kostniak to łagodny nowotwór, to w niektórych przypadkach może stwarzać zagrożenie dla zdrowia. Kostniaki diagnozowane są przede wszystkim u osób dorosłych. Ujawniają się zazwyczaj przed 50. rokiem życia. Częściej kostniaki są diagnozowane u mężczyzn.
2. Jak wygląda kostniak?
Kostniak to guz o zbitej masie, która swoją strukturą przypomina strukturę kości. Kostniaki śródkostne osiągają mniejsze rozmiary – najczęściej ich średnica nie przekracza 4 cm. Kostniaki okostnowe cechują się nieco szybszym tempem wzrostu i osiągają większy rozmiar.
3. Najczęściej diagnozowane rodzaje kostniaków
Najczęściej diagnozowane rodzaje kostniaków to m.in.:
-
kostniak łopatki,
-
kostniak miednicy,
-
kostniak żuchwy,
-
kostniak kości pokrywy czaszki,
-
kostniak zatok,
-
kostniak kości długich.
Inne rodzaje kostniaków to kostniak kostnawy (osteoid osteoma) i kostniak zarodkowy (osteoblastoma). W przypadku kostniaka kostnawego, który może rozwinąć się m.in. w trzonach kości długich i kręgach, charakterystycznym objawem jest ból, który zwiększa swoje nasilenie w nocy i po wysiłku fizycznym. Podobny obraz kliniczny ma kostniak zarodkowy, który zaliczany jest do grupy bardzo rzadko diagnozowanych nowotworów kości.
4. Przyczyny i objawy kostniaków
Wśród wszystkich rodzajów kostniaków najczęściej diagnozowany jest kostniak żuchwy, który nie wywołuje dolegliwości bólowych. Kostniak żuchwy powstaje na skutek urazu oraz toczących się w obrębie szczęki stanów zapalnych, które związane są m.in. z chorobami stomatologicznymi. W obrębie żuchwy dość często diagnozowane są mnogie kostniaki zewnątrzkostne, które zlokalizowane są symetrycznie.
Na skutek urazu może powstać również kostniak czaszki. W tym przypadku częściej pojawiają się uciążliwe dolegliwości – kostniak czaszki może wywoływać m.in. migrenowy ból głowy, zawroty głowy, zaburzenia wzroku np. podwójne widzenie, a także inne objawy neurologiczne.
Uciążliwym rodzajem kostniaka jest także kostniak zatok. Masa guza blokuje ujście np. zatoki przynosowej, powodując m.in. przewlekły stan zapalny, który jest związany z utrudnionym odpływem wydzieliny. W przypadku kostniaków kości długich mogą nie występować wskazujące na ich obecność objawy. Guzy są zwykle wykrywane, gdy dojdzie do spowodowanego osłabieniem kości złamania.
Większość kostniaków przez długi czas nie wywołuje objawów, które skłaniałyby do wizyty u lekarza. Wielu pacjentów nie wie, że rozwija się u nich kostniak do momentu, gdy jest on wyczuwalny np. w obrębie żuchwy lub na kości czaszki. Zdarza się, że jedynym objawem kostniaka są nawracające nerwobóle lub dolegliwości bólowe, które są przypisywane np. reumatyzmowi.
5. Kostniak czaszki: diagnostyka i leczenie kostniaków
Najczęściej kostniaki rozpoznawane są na podstawie badania RTG, tomografii komputerowej oraz rezonansu magnetycznego. Zanim zostaną wykonane badania obrazowe, lekarz przeprowadza wywiad z pacjentem oraz wykonuje badanie fizykalne zmiany, jeżeli jest ona zlokalizowana na powierzchni kości i można ją wyczuć pod skórą. Małe kostniaki, które nie wywołują objawów, najczęściej są diagnozowane przypadkowo.
Po wykryciu kostniaka zapada decyzja odnośnie do leczenia zmiany nowotworowej. Niewielkie kostniaki, które nie wywołują żadnych dolegliwości, są najczęściej poddawane obserwacji. Na sposób leczenia kostniaka ma wpływ nie tylko wielkość, ale także lokalizacja zmiany nowotworowej. Jeżeli pojedynczy guz kostny lub mnogie kostniaki przyczyniają się m.in. do zaburzeń w funkcjonowaniu zatok, to może być konieczne leczenie chirurgiczne, które polega na usunięciu patologicznie zmienionej masy kostnej. Nie zawsze możliwe jest ograniczenie szkód w obrębie kości, które spowodował guz i w takim przypadku powstały ubytek tkanek musi zostać uzupełniony – w tym celu stosowane są tytanowe płytki.
6. Podsumowanie
Kostniak jest łagodnym nowotworem zbudowanym z tkanki kostnej. Tworzy zbite guzy o strukturze kości, które są zlokalizowane we wnętrzu kości lub na ich powierzchni. Kostniaki śródkostne i kostniaki okołokostne powstają z innych komórek tkanki kostnej. Różnią się również pod względem tempa wzrostu oraz osiąganych rozmiarów. Kostniaki śródkostne rosną wolniej – mają od kilku milimetrów do około 4 cm średnicy. W zależności od lokalizacji kostniaki mogą rozwijać się bezobjawowo, skąpoobjawowo lub wywoływać znaczny dyskomfort, utrudniając normalne funkcjonowanie. Duże kostniaki, które utworzą się np. w zatokach przynosowych, mogą powodować poważne problemy z oddychaniem, a kostniaki w okolicy oczodołu, stać się przyczyną jednostronnego wytrzeszczu.
Czytaj też:
Jak czuje się człowiek po wyleczeniu glejaka mózgu?Czytaj też:
Chłoniak Hodgina – jakie są rokowania? Przyczyny, objawy i leczenie nowotworu