W aptekach całej Polce brakuje leków. Na liście niedostępnych produktów znalazły się m.in. krople do oczu, metformina czy leki na nadciśnienie. Co zrobić, w takiej sytuacji? O brakach i odpowiednikach leków w studiu Dzień Dobry TVN opowiedziała Katarzyna Sabiłło z fundacji Lege Pharmaciae. Rozmowa ta była szeroko komentowana w środowisku farmaceutycznym. – To nie jest sytuacja, która w bezpośredni sposób zagraża naszemu zdrowiu i życiu. Dlaczego? Ponieważ istnieją odpowiedniki leków i zamienniki leków. Te dwa pojęcia używa się niestety zamiennie, a one nie do końca to samo znaczą - mówiła ekspert z fundacji Lege Pharmaciae w studiu Dzień Dobry TVN. Obejrzyj cały materiał:
O komentarz poprosiliśmy rzecznika prasowego Naczelnej Izby Aptekarskiej.
– Problem z brakiem dostępności leków ma charakter globalny. Dotyczy praktycznie całej Europy. Jedną z jego przyczyn jest zamknięcie przez Chiny części fabryk produkujących substancje czynne (tzw. API). To trudna sytuacja dla pewnej grupy producentów, którzy nie mają z czego wytwarzać części leków. Problemem może być również Brexit. Brytyjczycy aktywnie przygotowują się do tego procesu – robiąc zapasy leków oraz skupując deficyty z Europy. Zapasy robią również Francuzi i Niemcy – tłumaczy Tomasz Leleno, rzecznik.
Polski rynek i „gra deficytami”
– Jak widać, Polska w dużej mierze jest „lustrzanym odbiciem” kryzysu lekowego. Przy tej okazji warto zwrócić uwagę na nierówny model dystrybucji leków przyjęty przez część hurtowni. Faworyzuje on przede wszystkim większe apteki sieciowe, które zaopatrują głównie mieszkańców dużych miast. Dla nich leki pojawiają się w pierwszej kolejności. Cierpią na tym pacjenci z mniejszych miejscowości i terenów wiejskich, dla których istnieje realny problem z zamówieniem leków. W wyniku tych działań leki dla mieszkańców dużych miast są łatwiej dostępne niż dla pacjentów z terenów wiejskich. Apteki nie mogą zamówić ich w hurtowni. W naszym przekonaniu należy skończyć z „grą deficytami”. Nie może być tak, że dla jednych pacjentów lek jest, natomiast nie ma go dla innych tylko dlatego, że mieszkają w mniejszej miejscowości, a nie w dużej aglomeracji. Zasadne i konieczne jest zatem przeprowadzenie przez inspekcję farmaceutyczną odpowiednich kontroli w tym zakresie – mówi Tomasz Leleno.
Zachowanie ciągłości terapii najważniejsze dla pacjenta
– Część brakujących leków oryginalnych posiada swoje odpowiedniki (potoczna nazwa - zamienniki), mające tę samą substancję czynną i dawkę. Farmaceuci skupiają się więc na polecaniu odpowiedników brakujących leków, jak również informowaniu i edukowaniu pacjentów, aby nie obawiali się ich przyjmowania. Zachowanie ciągłości terapii jest dla nich najważniejsze – mówi rzecznik NIA.
Wiele mówi się o zamiennikach leków, a w obliczu stale rosnących cen farmaceutyków ludzie mogą chcieć uciekać się do tej alternatywy, by ostatecznie nie zrezygnować z leczenia. Wielu z nas ma jednak obawy, czy będą to tak samo skuteczne środki.
Czym są zamienniki leków?
Punkt 8. Artykułu 15. Ustawy Prawo farmaceutyczne podaje, że:
„Odpowiednikiem referencyjnego produktu leczniczego jest produkt leczniczy posiadający taki sam skład jakościowy i ilościowy substancji czynnych, taką samą postać farmaceutyczną, jak referencyjny produkt leczniczy, i którego biorównoważność wobec referencyjnego produktu leczniczego została potwierdzona odpowiednimi badaniami biodostępności”.
Taki produkt z uwagi na taki sam skład charakteryzuje się taką samą skutecznością, co pierwotnie przepisany lek na receptę.
Kiedy można otrzymać zamiennik leku?
W przypadku, kiedy dostępne są odpowiedniki leków i dane produkty lecznicze mogą zostać zamienione, farmaceuta jest upoważniony do tego, by zaproponować wydanie zamiennika. Zgodnie z punktem 1. Artykułu 44. Ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych farmaceuta:
„(...) ma obowiązek poinformować świadczeniobiorcę o możliwości nabycia leku objętego refundacją, innego niż lek przepisany na recepcie, o tej samej nazwie międzynarodowej, dawce, postaci farmaceutycznej, która nie powoduje powstania różnic terapeutycznych, i o tym samym wskazaniu terapeutycznym, którego cena detaliczna nie przekracza limitu finansowania ze środków publicznych oraz ceny detalicznej leku przepisanego na recepcie. Apteka ma obowiązek zapewnić dostępność tego leku”.
Punkt 2. Artykułu 44. podaje ponadto, że farmaceuta:
„(...) ma obowiązek, na żądanie świadczeniobiorcy, wydać lek, o którym mowa w ust. 1, którego cena detaliczna jest niższa niż cena leku przepisanego na recepcie”.
Jedyny przypadek, w którym takie postępowanie jest zabronione, określa poniższy fragment Artykułu 96a Ustawy Prawo farmaceutyczne, który podaje, że na recepcie może być umieszczone:
„zastrzeżenie o konieczności wydania pacjentowi wyłącznie określonego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego przez zamieszczenie adnotacji „nie zamieniać” lub „NZ” przy pozycji produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego, którego zastrzeżenie to dotyczy”.
Czytaj też:
Czym grozi lekomania? Polacy przyjmują rocznie ponad 2 mld medykamentów