Choroby ślinianek dzielimy na stany o ostrym oraz przewlekłym przebiegu. Wśród nich wyróżniamy m.in. zapalenie ślinianek, kamicę ślinianek oraz nowotwory gruczołów ślinowych. Niektóre z nich występują niezależnie od wieku, a inne mają bezpośredni związek ze starzeniem się organizmu oraz działaniem czynników wewnętrznych i zewnętrznych, które zwiększają ryzyko zachorowania.
Co to jest ślinianka?
Ślinianki (gruczoły ślinowe) to gruczoły egzokrynowe, których funkcją jest wydzielanie śliny. Dzięki ich działaniu wnętrze jamy ustnej może zostać właściwie nawilżone, możliwe jest swobodne żucie i przełykanie oraz wstępne trawienie dzięki zawartym w ślinie enzymom. Choroby obejmujące ślinianki należą do bardzo nieprzyjemnych. Mogą towarzyszyć im objawy przypominające przeziębienie lub grypę, a także ból, pieczenie, trudności z mówieniem i żuciem oraz przełykaniem pokarmów.
Duże grupy gruczołów ślinowych zlokalizowane są w trzech punktach w jamie ustnej. Wyróżniamy tutaj ślinianki podjęzykowe, ślinianki przyuszne oraz ślinianki podżuchwowe. Oprócz nich w jamie ustnej występuje jeszcze kilkaset mniejszych ślinianek.
Częste choroby ślinianek
Jedną z najbardziej znanych chorób ślinianek jest świnka. Występuje ona przede wszystkim u dzieci i jest zaliczana do grupy chorób zakaźnych. Raz przechorowana nie daje odporności na resztę życia, choć wiele osób uważa, że tak właśnie jest. Obecnie notuje się coraz mniej przypadków świnki u dzieci oraz osób dorosłych ze względu na wykonywanie szczepień ochronnych.
Inne, częste choroby ślinianek to zapalenie ślinianek i kamica ślinianek, która prowadzi do zatkania gruczołu ślinowego.
Zapalenie ślinianek – objawy
Zapalenie ślinianek może być powodowane zarówno przez wirusy, jak i bakterie i występuje u osób w różnym wieku. Oprócz typowych objawów stanu zapalnego, czyli obrzęku powoduje też dotkliwy ból, który może promieniować do gardła, pieczenie, porażenie nerwu twarzowego oraz szczękościsk. Stan zapalny może być zlokalizowany w obrębie różnych ślinianek, ale najczęściej dotyczy ślinianek przyusznych i ślinianek podjęzykowych. Wystąpieniu zapalenia sprzyja obniżenie odporność organizmu, zmniejszenie produkcji śliny i przesuszenie błony śluzowej jamy ustnej, a także zły stan uzębienia i toczące się w obrębie zębów oraz dziąseł schorzenia stomatologiczne. Źródłem zakażania mogą być też bakterie i wirusy, które znajdują się w jamie nosowej. Często zapalenie ślinianek jest efektem nieleczonego przeziębienia oraz innych infekcji wirusowych, które obejmują jamę ustną, a także dolne i górne drogi oddechowe.
Kto jest szczególnie zagrożony wystąpieniem zapalenia ślinianek?
Na nawracające zapalenie ślinianek narażone są przede wszystkim osoby z zaburzeniami odporności, cukrzycy, osoby chore na nerki, a także zaniedbujące higienę jamy ustnej i unikające systematycznych wizyt kontrolnych oraz leczenia stomatologicznego. Problemy ze śliniankami występują też u osób palących papierosy oraz narażonych na działanie innych czynników drażniących np. alkoholu i substancji chemicznych.
Kamica ślinianek – objawy
Kamica ślinianek powodowana jest przez zatykające ujścia gruczołów ślinowych złogi wapniowe lub fosforanowe. Ich powstawaniu sprzyja zagęszczenie śliny, podwyższony poziom wapnia w ślinie, zaburzenia elektrolitowe związane z odwodnieniem organizmu, a także zatkanie ujścia gruczołu ślinowego ciałem obcym np. resztkami pokarmowymi lub kamieniem nazębnym.
Głównym objawem zatkania ślinianki przez kamień jest odczuwany ból, który maleje po spożyciu posiłku. Blokujące ujścia gruczołów ślinowych kamienie są też przyczyną stanu zapalnego oraz obrzmienia okolicy ślinianek.
Kto jest szczególnie zagrożony wystąpieniem kamicy ślinianek?
W grupie powyższego ryzyka znajdują się osoby po 40. roku życia, osoby przyjmujące zbyt małą ilość płynów, cukrzycy, osoby z podwyższonym poziomem wapnia w ślinie, a także osoby cierpiące na schorzenia stomatologiczne, powodowane np. kamieniem nazębnym.
Rak ślinianek – przyczyny oraz objawy
Jedną z najpoważniejszych chorób ślinianek są nowotwory. Rozwijają się one zwykle u osób w podeszłym wieku i mogą przebiegać bezobjawowo. Jednym z niepokojących objawów, które występują u znacznej liczby chorych, jest przewlekły stan zapalny, obrzęk oraz ból ślinianek, a także powiększenie węzłów chłonnych na szyi. Przyczyny rozwoju raka ślinianek nie zostały do końca poznane. Główne czynniki ryzyka to wiek, uwarunkowania genetyczne oraz narażenie na promieniowanie jonizujące np. w czasie leczenia innych nowotworów głowy i szyi. Czynnikiem ryzyka jest też palenie tytoniu.
Czytaj też:
Stek z kalafiora? Te wegetariańskie dania zachwycą nawet mięsożerców