Cukrzyca to podstępna i niebezpieczna choroba. Zarówno prawidłowo leczona, kontrolowana cukrzyca, jak i cukrzyca niewyrównana, mogą doprowadzić do różnych powikłań. Neuropatia cukrzycowa to najczęstsze, przewlekłe powikłanie cukrzycy. Przyczyną neuropatii cukrzycowej jest powstawanie w organizmie uszkadzających nerwy końcowych produktów glikacji. Powodują one poważne zmiany w nerwach np. zanik osłonek nerwów oraz uszkodzenia włókien nerwowych.
Cukrzyca może wiązać się z wieloma powikłaniami...
Cukrzyca typu 1 (inaczej nazywana cukrzycą młodzieńczą lub insulinozależną) oraz cukrzyca typu 2 (inaczej cukrzyca insulinoniezależna lub cukrzyca wieku dorosłego) to schorzenia metaboliczne, które powodują, że poziom cukru we krwi ulega podwyższeniu. Cukrzyca typu 1 rozwija się na skutek zniszczenia komórek trzustki, które przestają wydzielać insulinę i najczęściej ujawnia się w młodym wieku. Cukrzyca typu 2 rozwija się, gdy trzustka traci zdolność do prawidłowego wydzielania insuliny lub tkanki organizmu przestają właściwie reagować na ten hormon.
Cukrzyca to choroba cywilizacyjna. Od wielu lat zwiększa się częstość jej występowania. Cukrzyca stanowi poważny problem medyczny i społeczny w Polsce. Jak wynika z danych opublikowanych przez Ministerstwo Zdrowia, mamy już ponad 255 miliona diabetyków. Na rozwój cukrzycy typu 1 istotny wpływ mają proces autoimmunizacyjny oraz czynniki genetyczne. Natomiast na rozwój cukrzycy typu 2 wpływ mają m.in. tryb życia i nawyki żywieniowe. Warto wiedzieć, że ponad 90 proc. cukrzyków w Polsce, to osoby cierpiące na cukrzycę typu 2.
Neuropatia cukrzycowa nie jest jedynym powikłaniem cukrzycy. U diabetyków może się rozwinąć także m.in. nefropatia cukrzycowa, zespół stopy cukrzycowej i retinopatia cukrzycowa. Wczesne wykrycie oraz rozpoczęcie leczenia cukrzycy pozwala zmniejszyć ryzyko związane z jej powikłaniami. Leczenie cukrzycy związane jest z dobraniem odpowiedniej terapii cukrzycy oraz stosowaniem diety, która pozwala ustabilizować poziom glukozy we krwi. Ważnym elementem leczenia cukrzycy jest aktywność fizyczna oraz systematyczne kontrolowanie poziomu glukozy we krwi. Trzeba wiedzieć, że nieleczona cukrzyca może doprowadzać do śmierci (np. nagłej śmierci sercowej).
Przyczyny i objawyneuropatii cukrzycowej
Przyczyną neuropatii cukrzycowej jest uszkodzenie m.in. nerwów obwodowych. Do uszkodzenia nerwów w przebiegu cukrzycy dochodzi na skutek wysokiego poziomu cukru we krwi.
U chorych z wcześnie wykrytą cukrzycą typu 1 neuropatia cukrzycowa jest diagnozowana najczęściej po kilku lub kilkunastu latach, jednak w przypadku chorych z cukrzycą typu 2 jej objawy mogą występować już w momencie wykrycia choroby, a to dlatego że cukrzyca typu 2 często przez długi czas rozwija się niemal bezobjawowo, uszkadzając nie tylko nerwy, ale także prowadząc do innych powikłań. Ryzyko neuropatii cukrzycowej zwiększają m.in. palenie papierosów oraz zaburzenia gospodarki lipidowej.
Neuropatia cukrzycowa może uszkodzić różne nerwy. Ze względu na uszkodzenia w obrębie wielu nerwów nazywana jest także polineuropatią cukrzycową. Wraz z postępem choroby pojawiają się bardzo uciążliwe objawy m.in. w obrębie peryferyjnych części ciała, czyli dłoni i stóp. Neuropatia cukrzycowa może również uszkodzić nerwy zaopatrujące serce, układ moczowo-płciowy oraz przewód pokarmowy. W zależności od tego, jakie nerwy zostaną uszkodzone, diagnozowane są różne rodzaje neuropatii.
Warto wiedzieć, że neuropatia nerwów obwodowych nie jest związana jedynie z przebiegiem cukrzycy. Zanik osłonek nerwowych i uszkodzenie włókien nerwowych mogą spowodować także inne schorzenia np. choroby nowotworowe i choroby neurologiczne oraz niedobory żywieniowe np. znaczny niedobór witamin z grupy B.
Neuropatia cukrzycowa – rodzaje
Wysoki poziom glukozy we krwi może doprowadzić do uszkodzenia różnych nerwów. Najczęstszym powikłaniem cukrzycy jest neuropatia cukrzycowa obwodowa. W przebiegu choroby może również rozwinąć się neuropatia autonomiczna, czyli np. neuropatia układu sercowo-naczyniowego, neuropatia przewodu pokarmowego i neuropatia układu moczowo-płciowego. Neuropatia autonomiczna rozwija się na skutek uszkodzenia nerwów układu autonomicznego, które zaopatrują w bodźce nerwowe narządy wewnętrzne.
Neuropatia obwodowa
Neuropatia cukrzycowa obwodowa, inaczej neuropatia obwodowa dystalna, powoduje uszkodzenia nerwów obwodowych, prowadząc m.in. do utraty czucia dotyku. Początkowo objawy choroby nie są uciążliwe, jednak z czasem odczuwane przez pacjenta dolegliwości w obrębie dłoni i stóp utrudniają normalne funkcjonowanie. Objawy neuropatii cukrzycowej obwodowej występują symetrycznie, czyli po obu stronach ciała.
Na neuropatię cukrzycową wskazują zaburzenia odczuwania bólu, temperatury, dotyku i wibracji. U chorych z neuropatią cukrzycową mogą występować charakterystyczne objawy symetrycznej polineuropatii obwodowej, czyli m.in. drętwienie, mrowienie i zaburzenia czucia w obrębie rąk i stóp. W przebiegu choroby pojawiają się także inne, bardzo nieprzyjemne dolegliwości np. piekący ból, uczucie zimna lub gorąca w kończynach, uczucie „rażenia prądem” oraz skurcze mięśni.
Neuropatia autonomiczna
Neuropatia autonomiczna często towarzyszy cukrzycowej neuropatii obwodowej, zaburzając funkcjonowanie narządów wewnętrznych.
Neuropatia układu sercowo-naczyniowego objawia się zwiększoną częstotliwością rytmu serca oraz powoduje zaburzenia rytmu serca i zaburzenia ukrwienia serca. Neuropatia układu naczyniowego powoduje zaburzenia rozkurczu naczyń krwionośnych.
Neuropatia przewodu pokarmowego powoduje zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego. Zaburzenia motoryki przełyku, żołądka, jelit i pęcherzyka żółciowego powodują nieprzyjemne objawy m.in. zaparcia oraz biegunki. Zagrożeniem związanym z przebiegiem neuropatii cukrzycowej przewodu pokarmowego są m.in. zaburzenia wchłaniania i związane z nimi trudne do przewidzenia wahania glikemii.
Neuropatia układu moczowo-płciowego powoduje zaburzenia czynności pęcherza moczowego oraz zaburzenia funkcji seksualnych (zaburzenia erekcji). Na skutek uszkodzenia nerwów chorzy nie czują, że ich pęcherz moczowy wypełnił się i konieczne jest oddanie moczu, co sprzyja m.in. częstym infekcjom pęcherza moczowego i innych narządów układu moczowego. Zaburzenia erekcji to wpływające na ogólną jakość życia mężczyzn powikłanie cukrzycy. Są związane nie tylko z uszkodzeniem nerwów, ale także zaburzeniami w pracy układu krążenia.
Inne rodzaje neuropatii cukrzycowej to m.in. neuropatia źrenic, która powoduje objawy ze strony narządu wzroku np. zaburzenia reakcji źrenic.
Diagnostyka i leczenie neuropatii cukrzycowej
Neuropatia cukrzycowa diagnozowana jest na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta oraz specjalistycznych badań. Leczenie neuropatii cukrzycowej to leczenie przyczynowe i leczenie objawowe.
Leczenie przyczynowe neuropatii cukrzycowej ma na celu wyrównanie cukrzycy, dzięki czemu możliwe jest spowolnienie przebiegu choroby. Leczenie objawowe polega na łagodzeniu odczuwanych przez pacjenta objawów. W leczeniu cukrzycy i związanej z nią neuropatii bardzo ważne jest kontrolowanie poziomu glukozy we krwi, stosowanie odpowiednio skomponowanej diety, a także aktywność fizyczna.
Czytaj też:
Pomiar cukru bez nakłuwania palca? Wystarczy... dmuchnąćCzytaj też:
Jak cukrzyca daje o sobie znać w sypialni? Intymne problemy diabetykówCzytaj też:
Jak szybko obniżyć cukier domowym sposobem?
Źródła:
E. Franek, M. Walicka, Leczenie cukrzycy w praktyce klinicznej. Tom 1, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2021
A. Czech, J. Tatoń, M. Bernas, Diabetologia kliniczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008
A. Szczeklik, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków, 2013