Bliznowiec to zmiana skórna – niezłośliwy guz – który powstaje w wyniku nieprawidłowego gojenia się skóry. Nie u wszystkich osób tworzą się bliznowce – czynnikiem zwiększonego ryzyka powstawania bliznowców jest ciemna karnacja skóry. Skłonność do ich powstawania może występować rodzinnie. Szczególnie problematyczne są rozległe bliznowce, które nie tylko stanowią problem natury estetycznej, ale także mogą przyczyniać się do powstawania przykurczów oraz ograniczać zakres wykonywanych ruchów – duże bliznowce mogą tworzyć się w okolicy stawów, ograniczając sprawność fizyczną i utrudniając normalne funkcjonowanie. Niekiedy bliznowce powodują ból i uczucie świądu.
Czym jest bliznowiec?
Bliznowce częściej występują w miejscach na ciele, w których napięcie skóry jest największe np. w obrębie klatki piersiowej, ramion, mostka, pępka, płatków usznych i twarzy – czynnikiem powodującym powstawanie bliznowców ma twarzy mogą być zmiany trądzikowe. Bliznowiec może występować w dwóch postaciach. Wyróżniamy:
- bliznowiec samoistny – powstaje bez wyraźnej przyczyny,
- bliznowiec wtórny – powstaje np. na skutek oparzenia, urazu mechanicznego, zabiegu chirurgicznego lub innych uszkodzeń skóry. Nie zawsze bliznowiec związany jest z głęboką raną lub rozległym urazem – niekiedy może powstawać w miejscu zadrapania lub drażnienia skóry oraz utworzyć się na skutek piercingu bądź wykonania tatuażu.
Bliznowiec a blizna przerostowa
Bliznowiec często mylony jest z bliznami przerostowymi. Choć terminy „bliznowiec” i „blizna przerostowa” bywają stosowane w mowie potocznej zamiennie, to odnoszą się do nieco innych zmian skórnych.
Jak powstają blizny przerostowe? Blizna przerostowa powstaje w obrębie rany na etapie jej pierwotnego gojenia. Bliznowiec powstaje w okresie kilku miesięcy po zagojeniu rany. Co więcej, blizna przerostowa powstaje jedynie w obrębie rany. Bliznowiec rozprzestrzenia się na obszary sąsiadujące z miejscem uszkodzenia skóry, przekraczając granice rany i zajmując zdrową tkankę łączną. Synteza kolagenu w bliźnie przerostowej jest kilkakrotnie większa niż w zdrowej skórze. Synteza kolagenu w bliznowcu jest nawet 20-krotnie większa niż w zdrowej skórze. Zbyt intensywnie przebiegająca produkcja kolagenu w obrębie bliznowca powoduje powstawanie nieestetycznych, bardzo widocznych zmian w postaci wypukłych narośli na skórze. Bliznowiec nie ustępuje samoistnie, powstaje rzadziej niż blizny przerostowe oraz dość często obserwowany jest nawrót bliznowca.
Najczęstsze przyczyny powstawania bliznowca
Z medycznego punktu widzenia bliznowiec jest guzem nowotworowym o charakterze łagodnym. Bliznowiec nie powoduje przerzutów i nie zagraża zdrowiu oraz życiu jak nowotwory złośliwe, jednak może wskazywać na toczące się w organizmie zmiany chorobowe o różnym podłożu.
Bezpośrednią przyczyną powstawania bliznowców jest zbyt intensywnie przebiegający proces syntezy fibroblastów, czyli komórek, które tworzą bliznę. Bliznowiec nie posiada włókien mieszków włosowych, gruczołów potowych i gruczołów łojowych, a także włókien sprężystych. Jeżeli powstanie w miejscu, w którym skóra jest mocno napięta np. na klatce piersiowej, to może powodować ból, świąd oraz przykurcze.
Do powstania bliznowca mogą doprowadzić różne uszkodzenia skóry. Najczęstsze przyczyny powstawania bliznowców na skórze to m.in.:
- oparzenia,
- zabiegi chirurgiczne,
- skaleczenia,
- przekłuwanie skóry,
- niektóre choroby skóry np. trądzik oraz choroby wirusowe wieku dziecięcego np. ospa wietrzna,
- niektóre zabiegi kosmetyczne i z zakresu medycyny estetycznej.
Bliznowiec może również utworzyć się w okolicy rany po cesarskim cięciu oraz po pęknięciu lub nacięciu krocza przy porodzie siłami natury.
Jak wygląda bliznowiec?
Bliznowce wyróżniają się na tle niezmienionej skóry, powodując kompleksy. Czerwony, siny lub matowobiały kolor bliznowca sprawia, że trudno ukryć tę zmianę np. stosując kosmetyki do makijażu. Ta wypukła zmiana skórna może mieć różne wymiary i kształty – wielkość i kształt bliznowca zależy m.in. od rodzaju uszkodzenia skóry.
Jak przebiega leczenie bliznowców?
Leczenie bliznowców jest trudne i dość często nie przynosi trwałych rezultatów – bliznowce mogą nawracać po interwencji chirurgicznej. Stosowane obecnie metody leczenia bliznowców nie gwarantują 100% powodzenia terapii. Ze względu na charakter tej zmiany skórnej ingerencja w tkankę łączną może spowodować nadmierną produkcję włókien kolagenowych, co prowadzi do nawrotu bliznowca.
Leczenie chirurgiczne nie jest jednak jedyną z dostępnych metod usuwania bliznowców. Coraz częściej leczenie operacyjne zastępowane jest m.in. laseroterapią, krioterapią i leczeniem radiacyjnym. W leczeniu bliznowców zastosowanie znajdują również niektóre leki np. steroidy. Dobór metody terapii bliznowców zależy m.in. od lokalizacji i stopnia zaawansowania zmian.
Możliwe jest zmniejszenie ryzyka powstawania bliznowców. Kluczowy wpływ na kondycję skóry i proces gojenia się ran ma odpowiednia pielęgnacja blizny. W celu zapobiegania powstawaniu bliznowców stosowane są m.in. opatrunki kompresyjne i opatrunki silikonowe, a także preparaty, które redukują stan zapalny i przyśpieszają proces gojenia. Od dawna w celu zapobiegania powstawaniu bliznowców i blizn przerostowych stosowane są np. maści z wyciągiem z cebuli.
Czytaj też:
Jak zapobiec brzydkiej bliźnie? „Nigdy jednak nie ma pewności, jak rana się zagoi”
Warto wiedzieć, że powodzenie leczenia bliznowców ma związek z wczesną diagnostyką patologicznego rozrostu włókien kolagenowych. Zmiany skórne w postaci narośli, które pojawiają się w okresie kilku miesięcy od zagojenia się uszkodzenia skóry, warto jak najszybciej skonsultować ze specjalistą, co pozwoli odpowiednio wcześnie rozpocząć leczenie. Na etapie gojenia blizny pooperacyjnej, oparzenia, miejsc po wykonaniu piercingu i innych uszkodzeń skóry niezbędne jest prawidłowe dbanie o czystość rany, a także stosowanie preparatów, które redukują ryzyko związane z nadkażeniem. Rozległe blizny np. po oparzeniach powinny być pielęgnowane z zastosowaniem specjalistycznych preparatów, które zapobiegają powstawaniu przykurczów.
Czytaj też:
Jak przyspieszyć gojenie strupa?Czytaj też:
Skóra to nie tylko pokrowiec na narządy. Fascynujący świat patomorfologów
Źródła:
- S. Jabłońska, S. Majewski: Choroby skóry i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL, Warszawa 2005
- Sazanów-Lubelski J., Bergler-Czop B., Mierzwińska K., Ochała G., Blizny – profilaktyka i wybrane opcje terapeutyczne, Dermatologia po Dyplomie 03/2017
- Witmanowski H., Blizny przerostowe i keloidy. Część I. Patogeneza i patomechanizm powstawania, Post Dermatol Alergol, t. XXV, nr 3, s. 107-115