Zaparcia w ciąży – jak się ich pozbyć?

Chociaż wydaje się, że najbardziej uciążliwe objawy pojawiają się na początku, dolegliwości często nie mijają nawet po 16. tygodniu ciąży. W tym okresie wiele kobiet zmaga się z zaparciami, które oznaczają utrudnione wypróżnianie. Warto skutecznie z tym walczyć – przede wszystkim w ramach profilaktyki. Zaparcia w ciąży pojawiają się na skutek przebiegu chorób układu pokarmowego, ale przede wszystkim zmian hormonalnych oraz nieodpowiedniej diety, w której brakuje błonnika. Prawidłowe żywienie kobiet jest bardzo ważne nie tylko na początku ciąży, gdy następuje organogezena, a rozwijający się płód potrzebuje składników odżywczych, ale przez cały okres ciąży.

Zaparcia w ciąży - winne hormony

Zaparcia to dolegliwość typowa dla drugiego i trzeciego trymestru - szacuje się, że może dotyczyć nawet 50 procent przyszłych mam. Najczęściej pojawiają się w okolicach 16. tygodnia ciąży lub później i powodują je zmiany hormonalne. Jest to problem złożony, ale główną przyczyną jest wysokie stężenie progesteronu – hormonu, który wpływa na mięśniówkę jelit. Odpowiada za spowolnienie perystaltyki jelit, czego konsekwencją jest nieregularne wypróżnianie się. Procesy trawienne zwalniają, dlatego konieczne jest dokonanie zmian w diecie, które pobudzą układ trawienny do pracy. Nieodpowiedni sposób odżywiania, a także siedzący tryb życia mogą przyczynić się do nasilenia problemu zaparć w ciąży.

Zaparcia w ciąży – skąd się biorą?

Nie bez znaczenia jest również wpływ powiększającej się macicy na układ pokarmowy. Może ona powodować ucisk na żyłę główną jamy brzusznej, co nie tylko spowalnia procesy trawienne, ale również przyczynia się do powstawania hemoroidów.

Zazwyczaj naturalne metody wystarczają w profilaktyce zaparć i pomagają pobudzić pracę mięśni jelit. W trakcie ciąży najlepiej jest spożywać produkty, które pobudzają jelita do pracy bogate w błonnik pokarmowy (otręby pszenne, płatki owsiane, suszone śliwki) Dzięki temu w jelicie grubym nie będą gromadziły się masy kałowe, które powodują zaparcia. Oprócz tego konieczna jest aktywność fizyczna, która pobudza układ trawienny do pracy.

Czy zaparcia w ciąży mogą być niebezpieczne?

Zaparcia w ciąży zazwyczaj nie są niebezpieczne i nie grożą utrzymaniu ciąży, ale nie należy ich lekceważyć, bo powodują nieprzyjemne dolegliwości. Przyszłe mamy jednak nie powinny się martwić – silne parcie nie jest dla nich niebezpieczne i nie wywoła przedwczesnego porodu. Twarde podbrzusze, uczucie niepełnego wypróżnienia powoduje duży dyskomfort, jest nieprzyjemne, utrudnia proces wypróżniania się i sprawia, że każda wizyta w toalecie może trwać nawet kilkadziesiąt minut.

Poprawa stanu zdrowia zazwyczaj następuje po zmianie żywienia. Aby uniknąć zaparć w okresie ciąży należy zwrócić uwagę głównie na wprowadzenie do diety produktów pozytywnie wpływających na jelita, które pobudzą ich perystaltykę. Podstawowe zasady postępowania to zwiększenie w diecie produktów bogatych w błonnik, nawadnianie organizmu oraz ruch.

Jak zapobiec zaparciom?

Profilaktyka zaparć w ciąży to przede wszystkim właściwy sposób odżywiania się. Prawidłowo skomponowana dieta wpływa pozytywnie na funkcjonowanie całego organizmu, dlatego zmniejsza ryzyko pojawienia się kłopotów z wypróżnianiem.

• Systematycznie spożywane posiłki

W przeciwdziałaniu zaparciom dużą rolę odgrywa regularność spożywania posiłków. Staraj się jeść o stałych porach – tak, aby przyzwyczaić organizm do 5-6 posiłków w ciągu dnia. Wpłynie to korzystnie na tempo przemiany materii, co ułatwi regularne wypróżnianie. Najlepiej jest jeść niewielkie posiłki, które nie obciążają układu trawiennego.

• Produkty bogate w błonnik

Błonnik jest włóknem pokarmowym, które nie ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym. Jednocześnie wpływa korzystnie na perystaltykę jelit, co wspomaga proces wypróżniania.

Dobowe spożycie błonnika powinno wynosić około 14 g na 1000 kcal[1]. W przypadku zapotrzebowania energetycznego na poziomie 2500 kcal należy dostarczyć ok. 35 g błonnika pokarmowego wraz z dietą.

W codzienny jadłospis warto zatem włączyć jego źródła, czyli produkty spożywcze takie, jak: kasza gryczana, ryż brązowy, pieczywo żytnie, płatki zbożowe pszenne i żytnie, rośliny strączkowe, orzechy, suszone owoce[2].

• Odpowiednie nawodnienie

Samo wzbogacenie diety błonnikiem nie wystarczy. Trzeba dostarczać odpowiednią ilość wody, aby nie osiągnąć efektu odwrotnego do zamierzonego.

W okresie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na płyny, czego przyczyną jest naturalny wzrost objętości krwi, rozwój dziecka i większa masa narządów. Zgodnie z rekomendacjami Instytutu Żywności i Żywienia, ciężarna powinna wypijać ok. 2,3 l płynów na dobę – z tego 80% płynów powinna stanowić woda.[3]

Warto pamiętać, aby wodę przyjmować regularnie przez cały dzień. Zaleca się wypijać ją małymi łykami – powoli, ale często. Nie należy przy tym czekać na pragnienie – to uczucie świadczy o tym, że organizm powoli się odwadnia.

• Aktywność fizyczna

Ruch w ciąży nie jest zabroniony. Wręcz przeciwnie, prowadzenie aktywnego trybu życia może skutecznie przeciwdziałać zaparciom.

Jeżeli ciąża przebiega prawidłowo i nie istnieją żadne przeciwwskazania do uprawiania sportu, możesz postawić na takie aktywności jak np. pływanie, pilates, joga, ćwiczenia na piłce[4]. Dobrze sprawdzi się także energiczny spacer czy nordic walking. Zrezygnuj natomiast ze sportów kontaktowych, jazdy na rowerze itp.

Ćwiczenia w ciąży są jednak polecane nie tylko z uwagi na możliwość uniknięcia zaparć. To także dobry sposób na poprawę samopoczucia i utrzymanie ciała w formie – bez dolegliwości bólowych ze strony kręgosłupa.

• Prawidłowe wypróżnianie

Chcąc zapobiec zaparciom – niezależnie od tego, czy pojawią się w 16. tygodniu ciąży, czy później – należy zadbać o wyrobienie prawidłowych odruchów defekacyjnych. Są one najsilniejsze z samego rana, dlatego nie można ich tłumić. Jeśli pojawi się potrzeba wypróżnienia, należy udać się do łazienki.

Jak zapobiegać zatwardzeniom?

Najlepszą metodą w zapobieganiu zaparciom jest zmiana diety. Zmiany hormonalne w czasie ciąży osłabiają pracę mięśni jelit, dlatego trzeba zrobić wszystko, by je wesprzeć. Kobietom w ciąży nie zaleca się stosowania środków przeczyszczających, ale można to zrobić za pomocą spożywania odpowiednich produktów. Dobrze jest wzbogacić dietę w świeże owoce i warzywa, które są bogate w błonnik i pektyny, wspierające mikroflorę jelitową. Oprócz tego dobrze jest sięgać po suszone owoce (śliwki suszone, morele suszone), produkty zbożowe (m.in. otręby pszenne, płatki owsiane).

Oprócz tego należy dbać o odpowiednie nawodnienie, ponieważ burza hormonalna zatrzymuje wodę w organizmie kobiety. Spożywanie przynajmniej 2,5 litra wody niegazowanej dziennie jest kluczowe dla kobiet w ciąży. Dobrze jest też sięgać po napary ziołowe i herbatki, które wspomogą proces trawienia, zapobiegną typowym dolegliwościom w ciąży takim jak uczucie ciężkości czy pełności w jamie brzusznej.

Co jeść na zaparcia w ciąży?

Na zaparcia w ciąży zaleca się:

• owoce kiwi
• jabłka
• truskawki
• winogrona
• gruszki
• rośliny strączkowe
  
• zielone warzywa
• pomidory
• rzodkiewkę
• ogórka

Oprócz tego warto sięgać także po produkty zbożowe, pieczywo razowe, grube kasze i produkty z pełnego przemiału. Dobrą podstawą diety powinny stanowić kasza gryczana, kasza jęczmienna, kasza jaglana, otręby pszenne, płatki owsiane, płatki jaglane. Działają łagodnie na jelita, stymulują je do pracy, zapobiegają odkładaniu się w jelicie grubym złogów pokarmowych. Warto po nie sięgnąć, by wspomóc perystaltykę jelit oraz procesy trawienne.

Dobrze działa także siemię lniane, które dodatkowo tworzy na żołądku oraz przełyku powłokę ochronną, zapobiegając zaparciom i innym dolegliwościom, takim jak ból brzucha.

Zaparcia w ciąży – probiotyki i prebiotyki na lepszą pracę jelit

W ciąży także warto sięgnąć po probiotyki i prebiotyki, które wspierają mikroflorę jelitową i pracę jelit. Wzbogacenie diety o naturalne kiszonki, przetwory mleczne bogate w bakterie kwasu mlekowego, a także o prebiotyki (np. banany) może poprawić nasze samopoczucie, odporność, a także zwalczyć typowe dla stanu błogosławionego dolegliwości trawienne takie jak zaparcia.

Po konsultacji z ginekologiem można również sięgnąć po probiotyki w formie suplementów diety. Zażywanie ich w ciąży może wspomóc organizm i poprawić funkcjonowanie układu immunologicznego - ostatecznie w jelitach powstaje niemal 70-80 komórek odpornościowych.

Zaparcia w ciąży – regularnie odwiedzaj toaletę

Aby zwalczyć problem zaparć, warto zadbać o systematyczne wypróżnienia. Lepiej zatem jeść mniej posiłków, a bogatych w warzywa i produkty zbożowe, niż jeść rzadziej. Robiąc sobie zbyt duże przerwy między posiłkami, możemy doprowadzić do sytuacji, w której dopadnie nas tzw. wilczy głód. Wtedy nietrudno o sięgnięcie po produkty, które są niezdrowe i nie wpływają pozytywnie na pracę jelit, np. drożdżówki, słodkie bułki czy gotowe dania. W takiej sytuacji możemy też się skusić na fast foody, co również negatywnie odbije się na naszym układzie trawiennym, nie przyniesie też nam ani dziecku żadnych substancji odżywczych.

W sytuacji, w której mamy już problem z wypróżnianiem albo po wizycie w toalecie towarzyszy nam uczucie niepełnego wypróżnienia, warto sięgnąć po suszone owoce, głównie suszone śliwki czy morele, które wspomagają perystaltykę jelit i pobudzają je do pracy. Dobrze też pić napary ziołowe, pobudzające trawienie, m.in. napar z mięty pieprzowej czy z rumianku.

Oczywiście, konieczne jest właściwe nawadnianie organizmu.

Zaparć nie można lekceważyć

Zdarza się, że na profilaktykę zaparć jest zbyt późno. Jak sobie radzić w takiej sytuacji?

Na pewno nie można stosować żadnych leków ani lewatywy we własnym zakresie. Obowiązkiem jest zatem wizyta w gabinecie ginekologicznym. Jeśli zajdzie taka konieczność, lekarz zaleci odpowiednie preparaty.

Do ginekologa należy także niezwłocznie zgłosić się, jeśli zaparciom będzie towarzyszyć silny ból lub/i krwawienie z odbytu. Zaparcia w ciąży mogą doprowadzić do powstawania hemoroidów, bolesnych guzków krwawniczych, które wywołują nieprzyjemne dolegliwości w czasie wypróżniania. Aby zapobiec hemoroidom, należy zmniejszyć ryzyko zaparć. Co zatem trzeba robić? Jeść produkty, które pobudzą perystaltykę jelit i zapobiegną gromadzeniu się mas kałowych w jelicie grubym. Warto też zwrócić uwagę na tryb życia - aktywność fizyczna i regularny ruch na świeżym powietrzu nie tylko dotleniają organizm i pobudzają krążenie krwi, ale również wspierają metabolizm i pobudzają układ trawienny do pracy.

Leki na zaparcia w ciąży

Na zaparcia w ciąży można sięgnąć po leki. W przypadku silnych zaparć przyszłym mamom można zalecić czopki glicerynowe. Kobiety ciężarne mogą po nie sięgać, ponieważ są w pełni bezpieczne i nie wywołują szkodliwego wpływu na rozwój płodu. Substancje, które znajdują się w czopkach, nie przenikają do mleka mamy, można więc je stosować również po porodzie, w czasie karmienia piersią.

Jeśli zaparcia pojawiają się w przebiegu chorób układu pokarmowego lekarz może zalecić pacjentce stosowanie leków, które zobojętniają kwas solny i kwasy żołądkowe, i dzięki temu zapobiegają objawom towarzyszącym refluksowi czy wrzodom żołądka.

Ciężarnym natomiast nie zaleca się stosowania środków przeczyszczających. W czasie ciąży zawsze lepiej spróbować jest zwalczyć zaparcia za pomocą diety.

Czytaj też:
Jak leczyć hemoroidy w ciąży?

[1] https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/77296,preparaty-blonnika-w-leczeniu-zaparc

[2] https://www.mp.pl/pacjent/dieta/lista/77037,ktore-produkty-zywnosciowe-zawieraja-blonnik

[3] https://1000dni.pl/ciaza-i-porod/ile-powinna-pic-przyszla-mama

[4] https://www.bebiklub.pl/ciaza-i-porod/zdrowie-w-ciazy/chcesz-zachowac-dobra-forme-poznaj-cwiczenia-w-ciazy