Autyzm nie jest chorobą. Spektrum autyzmu to stan, który powoduje odmienne myślenie oraz odczuwanie oddziałujących na organizm bodźców ze świata zewnętrznego. Spektrum autyzmu wpływa na życie osoby autystycznej, powodując problemy z codziennym funkcjonowaniem o różnym nasileniu. Wpływa ono między innymi na interakcje społeczne oraz powoduje trudności w radzeniu sobie z codziennymi wyzwaniami.
Do zaburzeń ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorder) zalicza się m.in. autyzm dziecięcy i autyzm atypowy, a także zespół Aspergera. Nie zawsze zaburzenia ze spektrum autyzmu diagnozowane są we wczesnym dzieciństwie. Zdarza się, że diagnozowane są one dopiero u młodzieży i osób dorosłych, które przez długie lata cierpiały, gdy np. pojawiało się nasilenie objawów, zyskując „etykietkę” osób niezdyscyplinowanych, nieposłusznych, niesłuchających poleceń oraz unikających interakcji społecznych.
Spektrum zaburzeń autystycznych może w różny sposób wpływać na zachowanie dziecka. W niektórych przypadkach powoduje całościowe zaburzenia rozwoju intelektualnego i niepełnosprawność ruchową, jednak w spektrum autyzmu znajdują się również zaburzenia charakteryzujące się lżejszym przebiegiem. Część osób ze spektrum autyzmu w miarę dobrze radzi sobie w codziennym życiu, jednak wiele w tym przypadku zależy od rodzaju zaburzenia, a także wczesnej reakcji rodziców, właściwego rozpoznania i odpowiedniego postępowania terapeutycznego, by nie występowało nasilenie objawów.
Osoby ze skrajnie nasilonymi symptomami często określa się jako „niskofuncjonujące”, a te dobrze funkcjonujące na co dzień nazywa się „wysokofunkcjonującymi”.
Przyczyny spektrum autyzmu (autism spectrum disorder)
Spektrum zaburzeń autystycznych wywołują różne czynniki. Zaliczamy do nich między innymi uwarunkowania genetyczne, czynniki środowiskowe, urazy okołoporodowe, wiek ojca powyżej 40 lat, a także zakażenia wewnątrzmaciczne chorobami odzwierzęcymi i terapię antybiotykami we wczesnym okresie życia.
Badania dowiodły, że zaburzenia ze spektrum autyzmu nie mają związku ze szczepieniami ochronnymi.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (autism spectrum disorder)
Do spektrum autyzmu zaliczamy zaburzenia rozwojowe, które powodują problemy z komunikacją, odmienny sposób myślenia i odczuwania świata. Typowe dla osób ze spektrum autyzmu są problemy w obszarze komunikacji społecznej i kontaktów społecznych, a także tendencja do powtarzalnych wzorców zachowań i aktywności. Dziecko z zaburzeniami ze spektrum autyzmu często wyróżnia się szczególnymi zainteresowaniami, przejawia nadmierne przywiązanie do swoich rzeczy, ustawia np. zabawki w określonej kolejności, wykonuje czynności zgodnie ze schematem. Trzeba pamiętać, że każda osoba, u której występują zaburzenia neurorozwojowe, jest inna, co sprawia, że często typowy zestaw objawów spektrum autyzmu nie pasuje do zachowania autystyka.
Do zaburzeń w spektrum autyzmu zaliczamy m.in.:
- Autyzm dziecięcy – charakterystyczne problemy rozwojowe, które wywołuje autyzm dziecięcy to np. problemy z rozumieniem zachowań innych osób, problemy z porozumiewaniem się z otoczeniem oraz napady złości związane ze zmianami w otoczeniu autysty.
- Autyzm atypowy – nie powoduje charakterystycznych zmian w zachowaniu – spektrum objawów, które wskazują na to zaburzenie, może znacznie się różnić u każdego pacjenta. Pierwsze objawy autyzmu atypowego zwykle pojawiają się u dzieci, które ukończyły 3. rok życia.
- Zespół Aspergera – do objawów zespołu Aspergera nie są zaliczane zaburzenia psychiczne oraz zaburzenia w rozwoju mowy i zaburzenia w rozwoju intelektualnym, jednak charakterystyczne w tym przypadku jest m.in. silne reagowanie na zmiany.
Objawy autyzmu
Objawy autyzmu, które powinny wzbudzić niepokój rodziców to m.in.:
- spowolniony lub zaburzony rozwój mowy u dziecka – dziecko autystyczne może np. wypowiadać jedynie pojedyncze słowa,
- unikanie kontaktu wzrokowego przez dziecko,
- unikanie kontaktu fizycznego przez dziecko.
Kryteria diagnostyczne uwzględniają także inne nieprawidłowości i zaburzenia rozwojowe, które mogą wskazywać na spektrum autyzmu, w tym autyzm dziecięcy, autyzm atypowy i zespół Aspergera, np.:
- powtarzalne, zrytualizowane zachowania u małych dzieci,
- nadwrażliwość na bodźce,
- brak panowania nad emocjami w sytuacjach związanych ze zmianą otoczenia,
- napady lęku i paniki,
- zaburzenia snu,
- osłabiona reakcja na imię,
- wycofywanie się z kontaktów z domownikami i rówieśnikami,
- unikanie wspólnej zabawy z rówieśnikami.
Zaburzenia ze spektrum autyzmu częściej rozpoznawane są u chłopców niż u dziewczynek, jednak wyniki badań wskazują na rosnącą liczbę przypadków zaburzeń w spektrum autyzmu u płci żeńskiej. Stopień nasilenia objawów zaburzeń ze spektrum autyzmu jest różny, co może utrudniać diagnostykę.
Osoby autystyczne, u których zostało zdiagnozowane to samo zaburzenie, mogą przejawiać całkiem inne wzorce zachowań, inaczej reagować na otoczenie i borykać się z odmiennymi ograniczeniami i trudnościami w codziennym życiu.
Czytaj też:
Zespół Angelmana – historia, objawy i leczenie. Chore dzieci wyglądają na szczęśliwe i beztroskieCzytaj też:
Psycholog: Dzieci powinny nie tylko wiedzieć, co wydarzyło się w 1410 r., ale też znać numer 116 111
Źródła:
- Ellen J. Hoffman, Objawy kliniczne i rozpoznawanie autyzmu i innych całościowych zaburzeń rozwojowych, Psychiatria po Dyplomie, Tom 6, Nr 3, 2009, s 45-55
- M. Chrościńska-Krawczyk, M. Jasiński, Autyzm dziecięcy – współczesne spojrzenie, Neurologia Dziecięca, Vol. 19/2010, nr 38
- polskiautyzm.pl