Dzieci od 5 do 13 roku życia potrzebują około dziewięciu godzin snu na dobę, a te od 14 do 17 roku życia – ośmiu godzin – to wytyczne sformułowane przez specjalistów z Public Health Ontario w Toronto w Kanadzie. Taka długość snu jest niezbędna dla zdrowia dziecka – psychicznego i fizycznego. Tymczasem Amerykańska Akademia Pediatrii szacuje, że problemy ze snem dotykają od 25 do 50 procent dzieci i 40 procent nastolatków – taką informację podaje „Sleep Fundation”. Za mało śpią też mali Polacy. Często na własne życzenie.
Dlaczego dzieci i nastolatkowie nie mogą się wyspać?
Ministerstwo Zdrowia postanowiło bliżej przyjrzeć się przyczynom prowadzącym do tego, że mali Polacy nie mogą się wyspać. Okazuje się, że w znacznym stopniu powodem jest korzystanie z Internetu w nocy – robi to aż 17 procent nastolatków (tak wynika z badania Nastolatki 3.0). Jak spędzają czas w czasie, gdy inni domownicy zasną? Grają na konsoli, korzystają z mediów społecznościowych, korespondują z rówieśnikami, oglądają seriale, słuchają muzyki. Niektórzy dodają sobie energii, pijąc energetyki i jedząc słodycze. A rano nie można ich dobudzić. W szkole ziewają, nie mogą się skoncentrować, są rozdrażnieni. Przekłada się to na słabsze oceny i kiepskie samopoczucie. Po powrocie do domu niektórzy ucinają sobie drzemkę, ale nie zawsze to pomaga – ukradzionego snu nie da się nadrobić. Wieczorem powtarzają schemat. Jeśli taka sytuacja staje się normą, konsekwencje mogą być bardzo poważne.
Jak brak snu wpływa na zdrowie?
Zbyt mała ilość snu zaburza pracę całego organizmu, prowadząc do osłabienia funkcji poznawczych, do problemów z kontrolowaniem emocji, jak i do częstszego łapania infekcji, a nawet przybierania na wadze. Jak wynika z badania opublikowanego w piśmie „Diabetes/Metabolism Research and Review” ryzyko zachorowania na cukrzycę jest większe o 16% w przypadku osób cierpiących na bezsenność. Ponadto, niewystarczająca ilość snu prowadzi do rozregulowania równowagi hormonów leptyny i greliny, które odpowiadają za zwiększony apetyt i mogą prowadzić do wykształcenia złych nawyków żywieniowych – objadania się wysokokalorycznymi produktami czy nieregularnym spożywaniem posiłków. To może oznaczać różnego typu schorzenia i problemy zdrowotne w dorosłym życiu – nadwagę, otyłość i związane z nimi konsekwencje.
Zbyt krótki sen a zdrowie psychiczne
Ministerstwo Zdrowia zwraca uwagę, że nie trzeba cierpieć na bezsenność, żeby doświadczać negatywnych skutków braku snu. Już zbyt późne zasypianie albo wstawanie o zbyt wczesnych godzinach mogą prowadzić do powstawania chorób przewlekłych i zaburzeń, które negatywnie wpłyną na jakość przyszłego życia. Są na to dowody naukowe. Naukowcy z University of Meryland w badaniach opublikowanych na łamach „The Lancet Child & Adolescent Health” wykazali, że dzieci w wieku 6-10 lat, które regularnie śpią poniżej 9 godzin dziennie doświadczają negatywnych zmian w mózgu powiązanych z koncentracją, pamięcią czy kontrolą zachowań. Przyczyną jest zmniejszona ilość istoty szarej, w niektórych obszarach mózgu. Efektem mogą być słabsze wyniki w nauce, długotrwałe problemy z zapamiętywaniem informacji (dobry sen wspierając proces zapamiętywania) czy kontrolą emocji (sen pozwala się wyciszyć). Efekty niedoboru snu utrzymują się długofalowo.
Co brak snu ma wspólnego z wypadkiem komunikacyjnym?
Jak podaje „Sleep Fundation”, amerykańskie stowarzyszenia medyczne oraz tamtejszy Departament Zdrowia i Amerykańska Akademia Pediatrii poszły o krok dalej – uznały, że brak snu może przyczynić się do wypadków samochodowych czy urazów sportowych. Niewyspane, półprzytomne dzieci błąkające się po ulicach czy jeżdżące na rowerze, stają się mniej uważne, przez co częściej stają się ofiarami wypadków komunikacyjnych.
Amerykańska Akademia Pediatrii zauważyła, że również dzieci poniżej 5 roku życia nie śpią odpowiednio. Taka sytuacja może w przyszłości wywołać nieżyt nosa, problemy z układem odpornościowym, ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, wyższe ciśnienie krwi, stany lękowe i depresję.
Jak zadbać o prawidłowy sen dziecka?
Wieczorem warto wywietrzyć pomieszczenie, w którym dziecko śpi. Kolacja nie powinna być ciężkostrawna – najlepiej zjeść ją dwie godziny przed snem. Wykluczone są słodycze i napoje zawierające kofeinę. Aby dziecko się wysypiało, podstawą jest dobre zaplanowanie dnia, aby na koniec dnia nie zostawiać zbyt wielu obowiązków. Zwłaszcza w przypadku mniejszych dzieci nie można dopuszczać do nadmiernego przemęczenia dziecka zanim położymy je spać – wtedy będzie tak rozdrażnione, że trudniej będzie mu zasnąć.
Warto stworzyć wieczorną rutynę – wypracować z dzieckiem czy nastolatkiem kilka nawyków, które będą kojarzyły się z porą snu. Może to być czytanie książki lub słuchanie kojącej muzyki. Jeśli któryś z domowników głośno ogląda telewizor w drugim pokoju, dziecku z pewnością trudniej będzie usnąć. Ważne jest przygaszenie światła i wyłączenie urządzeń elektronicznych (telefonów, ekranów, telewizora, dekodera). Pamiętajmy też, że dziecko naśladuje rodziców – jeśli nie będą dbać o jakość swojego snu, trudniej będzie przekonać do tego ich pociechy. Uwaga! – złą praktyką jest także odsypianie całego tygodnia w weekendy. Regularny cykl dobowy da dziecku więcej korzyści niż dodatkowe dwie godziny snu w wolny dzień.
Czytaj też:
Kontrolowanie czasu snu wzmaga bezsenność. Dowodzą tego najnowsze badaniaCzytaj też:
Zaburzenia snu mogą doprowadzić do raka tarczycy i innych chorób