Schizofrenia to przewlekła choroba, należąca do tzw. zaburzeń psychotycznych (psychoz). Średnie ryzyko zachorowania na nią w ciągu całego życia wynosi około 1 procent (dla całej populacji). Najczęściej chorują na nią ludzie młodzi – u ponad połowy choroba rozpoczyna się przed 30. rokiem życia. Przyczyny schizofrenii są złożone (i jeszcze nie do końca poznane). Wpływ mają czynniki biologiczne (w tym genetyczne), środowiskowe, społeczne, a także psychologiczne.
Ryzyko wystąpienia schizofrenii a rola łożyska
W czasopiśmie „Nature Communications” zostały opublikowane wyniki badań przeprowadzonych przez naukowców z Lieber Institute for Brain Development. Okazuje się, że „genetyczne ryzyko schizofrenii wiąże się nie tylko z zaburzeniami rozwoju mózgu dziecka, ale też nieprawidłową pracą łożyska”. Wyniki nowego badania sugerują, że ponad 100 genów związanych z ryzykiem schizofrenii wpływa właśnie na rozwój łożyska. Wcześniej naukowcy zakładali, że geny związane z ryzykiem wystąpienia tej choroby dotyczą głównie mózgu. Według najnowszych badań łożysko odgrywa więc znacznie bardziej znaczącą rolę w rozwoju schizofrenii, niż dotychczas sądzono. Wniosek ten daje więcej możliwości w poszukiwaniu metod stawiania diagnozy, ale także profilaktyki i terapii.
„Sekret genetycznych uwarunkowań schizofrenii był niemal na wyciągnięcie ręki. To łożysko, organ o kluczowym znaczeniu dla rozwoju dziecka, ma istotny wpływ na to, czy choroba się rozwinie” – powiedział Daniel Weinberger, M.D., główny autor artykułu oraz Dyrektor i CEO Lieber Institute for Brain Development, zlokalizowanego na kampusie medycznym Johns Hopkins w Baltimore.
Powszechnie podzielane przekonanie dotyczące przyczyn schizofrenii mówi, że zarówno genetyczne, jak i środowiskowe czynniki ryzyka oddziałują bezpośrednio i wyłącznie na mózg, teraz okazuje się, że zdrowie łożyska również jest kluczowe – dodał badacz.
Jakie są wnioski najnowszych badań nad przyczynami schizofrenii?
Naukowcy wykazali, że geny związane ze schizofrenią wpływają na kluczową funkcję łożyska polegającą na wykrywaniu składników odżywczych we krwi matki, takich jak tlen, oraz ich wymianie na podstawie tego, co zostanie wykryte. Zauważono niższą ekspresję tych genów w komórkach łożyska, zwanych trofoblastami. To z kolei negatywnie wpływa na rolę łożyska w odżywianiu rozwijającego się płodu.
Badania wykazały także, że wiele tych genów, które oddziałują na łożysko, może zwiększać także ryzyko innych chorób, na przykład cukrzycy, autyzmu, ADHD czy choroby efektywnej dwubiegunowej, jednak powiązania ze schizofrenią są najbardziej zauważalne. Naukowcy wysnuli także inny wniosek – okazuje się, że ryzyko dziedziczenia tej choroby w większym stopniu związane jest z nieprawidłową pracą łożyska, niż genami ryzyka wykrytymi w mózgu.
„Badania biologii łożyska mogą okazać się nową, istotną ścieżką profilaktyki, która ma kluczowe znaczenie dla zdrowia publicznego”– zauważa jeden z autorów pracy, dr Gianluca Ursini z Lieber Institute. Badacz jest również zdania, że bardzo ważne jest skierowanie uwagi na rolę łożyska. Odkrycie potencjalnych wariantów zwiększających ryzyko takich genów pomogłoby wcześniej określić, które dziecko może być zagrożone tą chorobą, dzięki czemu lekarze będą mogli w odpowiedniej chwili interweniować i pomóc mu zachować zdrowie.
Okazało się, że nie bez znaczenia jest także płeć dziecka. W zależności od tego w ryzyko schizofrenii zaangażowane były inne geny. W przypadku chłopców kluczową rolę odgrywały procesy zapalne w łożysku, a to z kolei, według naukowców, może być wytłumaczeniem wrażliwości chłopców na stres w życiu płodowym i tego, że schizofrenia występuje częściej u mężczyzn niż u kobiet. Badania pokazały też wpływ COVID-19 – przeanalizowano niewielką próbkę łożysk od matek, które chorowały na COVID-19 w czasie ciąży. Okazało się, że geny istotnie związane z ryzykiem schizofrenii były bardziej aktywne.
Czytaj też:
Tajemnicze zaburzenia psychiczne. Na liście syndrom „chodzącego trupa”Czytaj też:
Smartfony w leczeniu zaburzeń psychicznych? Naukowcy mają wątpliwości