ADHD to coraz częściej rozpoznawane zaburzenie, które ma bezpośredni wpływ na zachowanie, zdolności przyswajania wiedzy oraz czas, jaki dotknięta nim osoba może wytrwać w bezruchu i skupieniu. Niegdyś dzieci z ADHD postrzegane były jako niegrzeczne, niewychowane i trudne pod względem opanowania np. na zajęciach lekcyjnych. Dziś już wiemy, że zaburzenia uwagi i koncentracji nie zawsze są wynikiem braku chęci współpracy i mogą wskazywać na występowanie schorzeń wywołujących określone zachowania, których zarówno dziecko, jak i osoba dorosła nie są w stanie kontrolować.
ADHD, czyli nadpobudliwość psychoruchowa
ADHD to dość nietypowe oraz postrzegane w różnych kategoriach zaburzenie, które utrudnia normalne funkcjonowanie i powoduje poważny dyskomfort u dotkniętej nim osoby. Rozwija się ono u dzieci w wieku wczesnoszkolnym, jednak pierwsze objawy mogą być zauważalne już w wieku niemowlęcym. Przetrwałe objawy ADHD, które występują u dorosłych, dotyczą przede wszystkim deficytów uwagi i są określane jako AADD (Adult Attention Deficit Disorder). Choć coraz więcej wiadomo na temat ADHD i AADD, to nadal brak jest wystarczającego wsparcia w postaci odpowiednio szybkiej diagnostyki i terapii.
Co to jest ADHD?
ADHD to zaburzenie, które powoduje określone zmiany w zachowaniu. Nie są one typowe dla kolejnych etapów rozwojowych. Zespół ADHD powoduje zarówno typową nadpobudliwość ruchową, jak i związany jest z występowaniem deficytów uwagi. Zespół towarzyszących ADHD objawów może być różny w zależności od wieku dzieci. Pierwsze objawy ADHD najczęściej rozpoznawane są u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym.
ADHD – przyczyny
ADHD to jedno z zaburzeń neurorozwojowych. Nadal nie wyodrębniono dokładnych przyczyn rozwoju ADHD, jednak badania naukowe dowiodły związku pomiędzy rozwojem tego zaburzenia z dziedziczonymi genami. Zachodzi więc duże prawdopodobieństwo wystąpienia ADHD u dziecka, w którego najbliższej rodzinie występowała nadpobudliwość psychoruchowa. Co więcej, niektóre czynniki mogą zwiększyć ryzyko rozwoju zaburzeń psychoruchowych.
Zaliczamy do nich m.in. czynniki związane z okresem ciąży oraz porodem (przebieg ciąży, przebyte przez matkę choroby, stosowanie używek, urazy okołoporodowe), czynniki środowiskowe (dieta, zanieczyszczenie środowiska), czynniki społeczne (zaniedbanie dziecka na poszczególnych etapach rozwoju), a także niektóre choroby m.in. stany zapalne mózgu o podłożu wirusowym i urazy głowy.
ADHD – objawy
Objawy ADHD mogą cechować się różnym nasileniem. Dzielą się one na 3 grupy, które uwzględniają:
- nadmierną ruchliwość, czyli nadpobudliwość ruchową,
- zaburzenia koncentracji uwagi,
- nietypową impulsywność.
Do typowych objawów ADHD, które mają związek z nadpobudliwością ruchową, możemy zaliczyć m.in.:
- ciągłe wiercenie się,
- bardzo głośne zachowanie,
- wyjątkową ruchliwość,
- brak możliwości siedzenia w jednym miejscu np. w czasie słuchania czytanej bajki,
- nadmierną gestykulację,
- gadatliwość.
Powyższe objawy występują także u zdrowych dzieci, jednak z tą różnicą, że są one do „opanowania” poprzez zwrócenie uwagi i naukę właściwego zachowania się w różnych sytuacjach. Dziecko z ADHD nie potrafi się powstrzymać np. przed bieganiem, nawet gdy wie, że zagrażają mu przejeżdżające samochody.
Objawy zaburzeń uwagi i koncentracji to przede wszystkim trudności w nauce, które wynikają z „utraty” kontaktu z rzeczywistością. Dziecko pogrąża się we własnych myślach, często głośno manifestuje swój punkt widzenia, odwraca uwagę rodziców i nauczycieli od wykonywanych czynności, jednak bez problemu skupia się na interesujących je zajęciach np. na konkretnej zabawie lub korzystaniu z komputera.
Co więcej, dzieci z ADHD mają problem z zapamiętaniem prostych reguł zachowania, nie są w stanie postępować wedle otrzymanej instrukcji, działają po swojemu, często popełniając te same błędy. Ostatnia grupa objawów to objawy związane z nadmierną impulsywnością, czyli brak możliwości spokojnego czekania na swoją kolej, nieadekwatne do sytuacji reakcje np. agresja, histeria, przerywanie wypowiedzi innych, brak hamulców w wypowiadaniu własnych myśli.
Czytaj też:
Zaburzenia koncentracji – charakterystyka, przyczyny, różnice między ADD a ADHD