Naukowcy z Uniwersytetu Jordańskiego wzięli pod lupę wyniki 110 badań zrealizowanych w Azji, Europie oraz Ameryce Północnej i Południowej. Specjaliści oceniali częstotliwość występowania udaru, a także stężenie typowych zanieczyszczeń obecnych w powietrzu. Chodzi między innymi o dwutlenek siarki, tlenek węgla, ozon i dwutlenek azotu. Eksperci przyjrzeli się również poziomom molekuł stałych kurzu, brudu, sadzy lub dymu o różnej średnicy – poczynając od ultradrobnych cząsteczek (PM1), a na dziesięciokrotnie większych pyłkach kończąc (PM10). Metaanaliza objęła ponad 18 milionów osób z zaburzeniami przepływu krwi w układzie nerwowym.
Zanieczyszczenie powietrza a udar mózgu
Naukowcy odkryli, że wdychanie zanieczyszczeń zwiększa niebezpieczeństwo wystąpienia udaru mózgu. Prawdopodobieństwo zachorowania różni się w zależności od rodzaju związków chemicznych obecnych w powietrzu. W przypadku ekspozycji na dwutlenek azotu ryzyko zachorowania wzrasta o prawie 30 procent. Jeśli chodzi o tlenek węgla i dwutlenek siarki jest niższe i wynosi odpowiednio – 26 i 15 procent. Najmniejsze zagrożenie odnotowano w sytuacji, gdy badani byli narażeni na działanie ozonu (5%).
Negatywny wpływ na przepływ krwi w mózgu wywiera również wdychanie cząsteczek PM1, PM2,5 oraz PM10. W pierwszym przypadku ryzyko pojawienia się udaru jest wyższe o 9, w drugim – o 15, a w trzecim o 14 procent. Co więcej, ekspozycja na szkodliwe związki chemiczne i pyły obecne w powietrzu zwiększa także prawdopodobieństwo zgonu z powodu powikłań po przebyciu choroby. Sięga ono nawet 60%. Badacze zwracają uwagę na jeszcze jedną bardzo istotną kwestię – nawet krótkotrwałe przebywanie w zanieczyszczonym środowisku ma bardzo poważne konsekwencje. Wystarczy pięć dni, by niebezpieczeństwo związane z wystąpieniem udaru znacznie wzrosło.
„Poprzednie analizy wykazały związek między długotrwałym narażeniem na zanieczyszczenia powietrza a zwiększonym ryzykiem udaru mózgu. Zależności występujące pomiędzy chorobą a krótkotrwałą ekspozycją na szkodliwe związki nie zostały dotąd dobrze poznane” – mówi lekarz Ahmad Toubasi, jeden z autorów badania. I podkreśla:
„W naszym badaniu nie skupialiśmy się na skutkach, jakie niesie za sobą przebywanie w zanieczyszczonym środowisku przez tygodnie lub miesiące. Przyjrzeliśmy się zaledwie pięciu dniom i znaleźliśmy silny, znaczący związek między krótkotrwałym narażeniem na zanieczyszczenia powietrza a zwiększonym ryzykiem udaru oraz śmierci z powodu powikłań po chorobie. To pokazuje, że należy zintensyfikować wysiłki dotyczące walki z niekorzystnymi zmianami klimatu i zanieczyszczeniem powietrza. Te działania mogą zmniejszyć liczbę udarów i ich konsekwencje”.
Zanieczyszczenia powietrza wywołują efekt kaskadowy
Wdychanie zanieczyszczeń wywołuje stan zapalny płuc i podrażnia układ oddechowy. W efekcie wyzwala odpowiedź immunologiczną organizmu. Zapalenie rozprzestrzenia się po całym ustroju, co prowadzi do zwężenia naczyń krwionośnych. Jednocześnie wzmaga się produkcja trombiny, która odgrywa znaczącą rolę w powstawaniu skrzepów. Tak tworzy się efekt kaskadowy (domina). Różne czynniki ryzyka nakładają się na siebie, co w rezultacie zwiększa ryzyko wystąpienia poważnych problemów zdrowotnych, w tym wspomnianego już udaru mózgu.
Inne czynniki ryzyka udaru mózgu
Nie tylko zanieczyszczenie powietrza zwiększa prawdopodobieństwo udaru mózgu. W grupie czynników ryzyka znajduje się również palenie tytoniu, dieta bogata w tłuszcze, siedzący tryb życia oraz choroby przewlekłe. Chodzi przede wszystkim o nadciśnienie tętnicze, cukrzycę oraz otyłość. Te schorzenia sprzyjają bowiem rozwojowi miażdżycy. To właśnie w jej przebiegu dochodzi najczęściej do zatykania tętnic, co utrudnia przepływ krwi nie tylko w mózgu, ale również w innych tkankach i organach.
Czytaj też:
Aspiryna nie chroni seniorów przed udarem mózgu. Może wręcz szkodzićCzytaj też:
Ryzyko zachorowania na tego raka wzrasta o 8 proc. u mieszkanek miast