Łożysko to narząd płodowy przejściowy, co oznacza, że organizm kobiety wytwarza go tylko wtedy, gdy dochodzi do zapłodnienia. Pełni on bardzo ważną rolę, umożliwiając płodowi wzrost i rozwój. Co trzeba o nim wiedzieć?
Czym jest łożysko?
Łożysko to narząd, który zaczyna powstawać już w momencie zagnieżdżenia zarodka w macicy. Usytuowany jest w górnej części jamy macicy, na przedniej lub tylnej ścianie, ma średnicę 20 cm i wagę ok. 500 mg.
Łożysko zawiera kosmki, małe komórki, które przylegają do ściany macicy. Zagnieżdżający się zarodek wnika w tę ścianę i łączy się z naczyniami krwionośnymi. Z części tych komórek powstaje łożysko, a z innych pępowina i błony płodowe.
Kiedy powstaje łożysko?
Łożysko powstaje już od pierwszych dni ciąży. Kształtuje się przez cały pierwszy trymestr, by osiągnąć dojrzałość w 5. miesiącu ciąży (pomiędzy 18. a 20. tygodniem). Zaopatruje płód w składniki odżywcze, tlen i umożliwia mu prawidłowy rozwój.
Budowa łożyska
Łożysko zbudowane jest z:
- części płodowej – łożyska kosmówkowo-omoczniowego (zbudowanego z kosmówki i omoczni) lub łożyska kosmówkowo-żółtkowego (zbudowanego z kosmówki i pęcherzyka żółciowego)
- części matczynej – zbudowanego z błon śluzowych macicy
Funkcje łożyska
Łożysko transportuje substancje odżywcze, krew i tlen pomiędzy organizmem mamy a rozwijającym się płodem. Tętnice pępowinowe, które połączone z łożyskiem, odprowadzają zbędne produkty przemiany materii i dwutlenku węgla.
Łożysko wytwarza również gonadotropinę kosmówkową (hCG), okscytocynę, progesteron, estrogen, laktogen łożyskowy (HPL). Przenosi przeciwciała, chroniąc płód przed bakteriami i infekcjami, ale nie przed wirusami. Może niestety również transportować szkodliwe substancje, takie jak alkohol czy narkotyki.
Czytaj też:
Termin porodu – poznaj sposoby wyznaczania daty rozwiązania
Badanie łożyska
Ginekolog ocenia stan łożyska w ciągu każdego badania USG. Sprawdza wtedy: położenie łożyska i jego relację w stosunku do ujścia wewnętrznego szyjki macicy, budowę, strukturę, implantację łożyska, wielkość łożyska. Pozwala to wyeliminować wady w rozwoju płodu (np. hipotrofię lub makrosomię płodu), ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego czy cukrzycy.
Patologie łożyska
Nie zawsze łożysko funkcjonuje prawidłowo. Są pewne czynniki, które mogą prowadzić do patologii łożyska:
- nadciśnienie u mamy – może doprowadzić do odklejania się łożyska
- zaburzenia krzepnięcia krwi – problemy z krzepnięciem krwi mogą zwiększać ryzyko wystąpienia dysfunkcji łożyska
- operacje macicy – usuwanie mięśniaków mogą nasilać problemy z łożyskiem
- uraz brzucha – może doprowadzić do pęknięcia łożyska
- problemy z łożyskiem w poprzednich ciążach
- zbyt wczesne pęknięcie błon
Patologie łożyska może powodować również ciąża mnoga.
Jak rozpoznać problemy z łożyskiem?
Każdy ból brzucha w ciąży, nagłe skurcze, omdlenie powiązane z bólem brzucha czy wystąpienie krwawienia z dróg rodnych są wskazaniem do natychmiastowej wizyty w szpitalu.
Łożysko przodujące
Zdarza się rzadko, 1 raz na 200 ciąż, nie stanowi zagrożenia dla rozwoju płodu. Pojawia się, gdy łożysko umiejscawia się w dolnej, a nie w górnej części macicy. Raczej nie występuje u pierworódek. Łożysko przodujące diagnozuje się w czasie USG III trymestru, a objawem sugerującym jego wystąpienie, jest krwawienie z pochwy. Jeśli u kobiety w ciąży zostaje zdiagnozowane łożysko przodujące, konieczna jest hospitalizacja. Pacjentka musi leżeć i zrezygnować z jakiejkolwiek aktywności fizycznej, aby donosić ciążę. Zostaje ona rozwiązana przez cięcie cesarskie.
Odklejenie łożyska od ściany macicy
Odklejenie łożyska może wystąpić w każdym momencie po 4. miesiącu ciąży. Czasem powoduje je nadciśnienie, zatrucie ciążowe, urazy brzucha. Odklejenie łożyska daje wyraźne objawy: pojawia się utrata świadomości, nagły ostry ból, krwawienie z dróg rodnych. To stan wymagający natychmiastowej hospitalizacji, ponieważ zagraża on życiu dziecka i niesie zagrożenie również dla matki. W 30 procentach przypadków po odklejeniu łożyska dochodzi do śmierci dziecka.
Starzenie się łożyska
Jeśli kobieta w ciąży nieprawidłowo się odżywia, nie dostarcza organizmowi substancji odżywczych, może dojść do przedwczesnego starzenia się łożyska. Oznacza to, że przestaje ono pełnić swoje funkcje i nie dostarcza płodowi substancji niezbędnych do prawidłowego wzrostu. Łożysko starzejące się rozpoznaje się w trakcie badania USG, zwykle nie daje ono żadnych objawów.
Łożysko zatrzymane
Do łożyska zatrzymanego dochodzi, gdy w ciągu 30 minut po porodzie nie udaje się kobiecie urodzić łożyska. Może to doprowadzić do infekcji, która zagraża życiu kobiety, dlatego konieczne jest jak najszybsze usunięcie łożyska z macicy.
Czytaj też:
Oznaki porodu: jak rozpoznać pierwsze objawy porodu?