Sen jest nam niezbędny do życia. Jego brak wpływa w negatywny sposób na kondycję organizmu i może doprowadzić do rozwoju wielu poważnych schorzeń. Nadmiar snu też może szkodzić, ale czym tak właściwie jest sen? Co warto wiedzieć na temat snu?
Sen – co warto o nim wiedzieć?
Sen jest swego rodzaju aktywnością. Choć nie wykonujemy wówczas wielu ruchów i nie zdajemy sobie sprawy z tego, co dzieje się wokół nas, to w czasie snu zachodzą w naszym ciele dynamiczne przemiany. Wyróżniamy 5 faz snu, które następują po sobie w określonej kolejności, tworząc cykl snu. W ciągu nocnego odpoczynku każdy z nas kilkukrotnie wchodzi w każdą fazę snu, co możemy najłatwiej zaobserwować np. u niemowląt i małych dzieci.
Po co śpimy?
Co daje sen? Śpimy nie tylko po to, aby wypocząć. Podczas snu następuje dynamiczny podział komórek i proces wzrostu. Dzieje się tak do momentu, aż proces dojrzewania organizmu zostanie zakończony. W czasie snu dzieci rosną i to nie tylko w przenośni. Wydzielany w tym czasie hormon wzrostu stymuluje rozwój młodych organizmów. To, dlatego zaburzenia snu w wieku wczesnodziecięcym mogą wpływać na tempo rozwoju i powodować spowolnione przybieranie na wadze. U osób dorosłych w czasie snu także wydzielane są kluczowe dla prawidłowego funkcjonowania organizmu hormony. Zaburzenia snu wpływają na pojawienie się zaburzeń ze strony różnych organów i układów ludzkiego ciała. W szczególności wpływają one m.in. na pracę mózgu, co objawia się np. nadpobudliwością, zaburzeniami koncentracji i większą skłonnością do wystąpienia zaburzeń psychicznych i uzależnień.
W czasie snu nasz układ immunologiczny stymulowany jest do intensywnej obrony organizmu, rozładowujemy napięcie nerwowe oraz regulowane są podstawowe funkcje organizmu.
Zmiany w organizmie w czasie snu
W czasie snu następują różne przemiany w organizmie. Ich intensywność zależy m.in. od stanu zdrowia i kondycji psychicznej. Poniżej opisujemy 5 zaskakujących zmian w organizmie, o których mało osób wie.
1. Osłabienie węchu
Dlaczego, kiedy śpimy, nie czujemy dymu lub ulatniającego się gazu? Ma to związek z osłabieniem naszego węchu. To, dlatego w przypadku np. pożaru nie jesteśmy w stanie od razu wykryć grożącego nam niebezpieczeństwa. Choć wydaje się to dziwne, to zmysł powonienia w czasie snu pracuje na „zwolnionych obrotach”. To samo tyczy się innych zmysłów.
2. Nasze mięśnie przestają normalnie funkcjonować
Dużo osób jest w stanie przespać całą noc w jednej pozycji. Ruchy ograniczone są do niezbędnego minimum i następują jedynie w fazie lekkiego snu, czyli fazie NREM. Nasz mózg przestaje się komunikować z mięśniami w konkretnym celu. Ograniczenie ruchów mięśniowych pozwala na uniknięcie wykonywania czynności, o których śnimy. U pewnego odsetka ludzkiej populacji ten mechanizm nie działa w sposób prawidłowy. Zrywy mięśniowe, wykonywanie określonych ruchów rękami, kopanie nogami, jakbyśmy biegli – to tzw. mioklonie. Mogą one pojawiać się jedynie w czasie zasypiania i wówczas wybudza nas dziwne uczucie spadania lub zryw ciała, ale także zdarzają się m.in. w fazie REM, czyli wówczas, gdy coś się nam śni. Nasilone mioklonie przysenne mogą świadczyć o zaburzeniach w funkcjonowaniu organizmu.
3. Nasz organizm przechodzi na całkiem inny tryb funkcjonowania
Niższe tętno, spowolniony oddech, niższa temperatura ciała to jedynie nieliczne zmiany, jakie zachodzą w naszym organizmie w czasie snu. Dlaczego organizm „zwalnia”? Z prostego powodu – w pozycji leżącej układ krwionośny i układ oddechowy mogą odpocząć od wysiłku, z jakim zmagają się podczas naszej aktywności.
4. W fazie REM organizm jest dobrze dotleniony
Dotlenienie organizmu w fazie snu REM, czyli wówczas, gdy śnimy, ma związek z intensywną aktywnością naszego mózgu. Dzięki niej do organizmu dostaje się więcej tlenu, co można zauważyć, gdy wybudzimy się w czasie marzeń sennych. Zwykle mamy wówczas dużo energii i odczuwamy, że nasze serce bije znacznie szybciej.
5. W czasie snu cofa się nasz zegar biologiczny
Po dobrze przespanej nocy, nie tylko lepiej wyglądamy, ale także mamy znacznie więcej energii. Odpowiednia ilość snu wpływa także na nasze samopoczucie. Ma to związek zarówno z pozbyciem się napięcia i regeneracją organizmu, jak i z przebiegiem intensywnych podziałów komórkowych oraz procesów antyoksydacyjnych.