Leki przeciwhistaminowe (leki antyhistaminowe) blokują aktywność histaminy, znosząc uciążliwe objawy alergii. Histamina jest jednym z aminokwasów względnie egzogennych, które mogą być wytwarzane przez organizm. To kluczowy mediator relacji uczuleniowej, który obecny jest także w pożywieniu.
Leki antyhistaminowe najczęściej stosowane są w przypadku alergii wziewnej oraz alergii kontaktowej. Łagodzą m.in. świąd, zaczerwienienie skóry, katar, kichanie, łzawienie oczu. Stosowanie leków przeciwhistaminowych powinno być zawsze konsultowane z lekarzem, jednak coraz częściej sięgamy po nie na własną rękę, co nie zawsze jest dobrą decyzją.
Co to jest histamina?
Histamina jest jednym z aminokwasów względnie egzogennych. Wytwarzana jest w organizmie z histydyny oraz dostarczana wraz z pożywieniem. Ten organiczny związek chemiczny wytwarzany i magazynowany jest w białych krwinkach. Kluczową rolę w uwalnianiu histaminy odgrywają produkowane w czerwonym szpiku kostnym bazofile. Histamina ma związek z wystąpieniem reakcji alergicznej – jest mediatorem w procesach alergicznych oraz aktywuje procesy zapalne w organizmie. Posiada 4 receptory, których pobudzenie np. w kontakcie z alergenem skutkuje pojawieniem się konkretnej reakcji organizmu.
Gdy zetkniemy się z uczulającym nas alergenem np. w postaci pyłków, roztoczy, białek obecnych w pokarmach lub składników leków, uwalniana jest znaczna ilość histaminy, która oddziałuje na błony śluzowe oraz naczynia krwionośne. Działanie histaminy odgrywa bardzo ważną rolę w inicjowaniu reakcji alergicznej typu 1, czyli pojawiającej się natychmiast po kontakcie z alergenem. Może ono doprowadzić do pojawienia się łagodnych, ale znacząco utrudniających życie objawów lub wywołać wstrząs anafilaktyczny, który zagraża naszemu życiu.
Jak działają leki przeciwhistaminowe?
Jak sama nazwa wskazuje, leki przeciwhistaminowe blokują wydzielanie histaminy, ograniczając jednocześnie rozwój stanu zapalnego. Mają one niezwykle ważne znaczenie w przypadku alergików, bo właściwe leczenie alergii pozwala uniknąć jej skutków ubocznych, do których zaliczamy m.in. rozwój astmy i nawracające zapalenie oskrzeli.
Antyhistaminy to podstawowe leki na alergię dla dorosłych i dzieci, które pozwalają kontrolować chorobę i zapobiegają wystąpieniu jej objawów. Co ważne, na rynku dostępne są różne rodzaje leków przeciwhistaminowych, których działanie nie jest identyczne i różni się m.in. ryzykiem związanym z wystąpieniem skutków ubocznych terapii. Wyróżniamy coraz rzadziej stosowane leki przeciwhistaminowe I generacji oraz leki II i III generacji.
Rodzaje leków antyhistaminowych
Leki przeciwhistaminowe I generacji to leki o wysokiej skuteczności, jednak cechują się one równie wysokim ryzykiem, które związane jest z długoterminowym stosowaniem.
Leki przeciwhistaminowe II generacji to farmaceutyki charakteryzujące się zmniejszonym oddziaływaniem na receptory, które nie są odpowiedzialne za powstawanie reakcji alergicznej. Ich przyjmowanie jest bezpieczne dla zdrowia większości pacjentów i wiąże się z mniejszym ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych.
Leki przeciwhistaminowe III generacji to ulepszone pod względem sposobu metabolizowania substancje, które aktywnie hamują wydzielanie histaminy, zmniejszając ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Cechują się efektywnym i stabilnym działaniem nawet podczas długotrwałego stosowania.
Nowoczesne leki antyhistaminowe są skuteczne nie tylko w przypadku konieczności hamowania typowych reakcji alergicznych, czyli nieżytu nosa z towarzyszącymi mu objawami, świądu, pokrzywki, AZS, ale także pomagają w uniknięciu rozwoju astmy i ułatwiają kontrolowanie tej choroby.
Jakie skutki uboczne dają leki przeciwhistaminowe?
Najczęściej zgłaszanym przez pacjentów skutkiem ubocznym przyjmowania leków przeciwhistaminowych starej generacji były senność, osłabienie koncentracji oraz dolegliwości ze strony układu nerwowego i wątroby. Ze względu na zaburzenia koncentracji i wpływ na szybkość reakcji ich stosowanie uniemożliwiało prowadzenie pojazdów i obsługę maszyn. Długotrwałe przyjmowanie leków starej generacji zwiększało także ryzyko wystąpienia zaburzeń funkcji krwiotwórczych.
W przypadku leków antyhistaminowych nowej generacji nie mamy do czynienia z działaniami niepożądanymi, a jeżeli one występują, to bardzo rzadko. Nie powodują one senności, zaburzeń koncentracji i nie wydłużają czasu reakcji, więc mogą być stosowane np. przez osoby kierujące pojazdami.
Czytaj też:
Trening a alergia. Ta pora dnia jest najgorsza na aktywność na świeżym powietrzu