Choroba tętnic obwodowych (PAD) ma wpływ na funkcjonowanie m.in. tętnic nóg i narządów wewnętrznych np. nerek. Odkładające się w naczyniach złogi cholesterolu zwężają i blokują tętnice, zmniejszając przepływ krwi, co może powodować charakterystyczne objawy ze strony kończyn dolnych, czyli chromanie przestankowe.
Miażdżyca a chromanie
Miażdżycy tętnic obwodowych nie należy mylić z miażdżycą tętnic wieńcowych, która ma wpływ na funkcjonowanie serca. Ze względu na lokalizację zmian miażdżycowych wyróżniamy:
- chromanie przestankowe – diagnozowane jest, gdy blaszka miażdżycowa prowadzi do zaburzeń ukrwienia kończyn dolnych.
- chromanie brzuszne – objawia się m.in. bólem brzucha na skutek odkładania się blaszki miażdżycowej w naczyniach jamy brzusznej.
Jeżeli objawy typowe dla chromania nie są spowodowane przez choroby naczyniowe, to diagnozowane jest chromanie rzekome.
Obejmująca sieć naczyń krążenia obwodowego miażdżyca tętnic obwodowych bywa wykrywana bardzo późno, co wpływa na efekty jej leczenia. Choć PAD występuje u znacznego odsetka populacji osób, które ukończyły 50. rok życia, w szczególności mężczyzn, to dość zróżnicowany obraz choroby powoduje poważne trudności diagnostyczne.
Chromanie przestankowe to charakterystyczny objaw PAD, który występuje u około 10 proc. chorych, jednak około 50 proc. odczuwa nietypowe dolegliwości w obrębie kończyn dolnych. Specjaliści podkreślają, że kluczowe dla skutecznego leczenia miażdżycy tętnic obwodowych nie jest opieranie się jedynie na objawach chromania przestankowego.
Warto pamiętać, że silny ból nóg, uczucie świądu skóry lub pieczenia skóry, mrowienie, obrzęki i inne dolegliwości w obrębie kończyn dolnych wymagają konsultacji z lekarzem. Wczesna diagnostyka oraz leczenie zachowawcze, którego ważnym elementem jest zmiana trybu życia, pozwalają uniknąć poważnych powikłań np. krytycznego niedokrwienia kończyny, które powoduje martwicę tkanek. W skrajnych przypadkach nieleczonej miażdżycy może być konieczna amputacja kończyny. Skutkiem nieleczonej miażdżycy naczyń obwodowych może być również zmniejszenie masy mięśniowej, które prowadzi do zaniku mięśni w kończynach dolnych.
Czym jest chromanie przestankowe?
Chromanie przestankowe, czyli bóle nóg odczuwane podczas chodzenia, jest objawem zaburzeń krążenia w obrębie kończyn dolnych, które powodują niedokrwienie kończyn dolnych. Chromanie przestankowe wywołuje niedrożność tętnic, które zostały zwężone lub zamknięte przez blaszkę miażdżycową. Blaszka miażdżycowa zaburza krążenie w naczyniach krwionośnych, sprawiając, że nie są dostarczane odpowiednie ilości tlenu do mięśni, czego objawem jest uniemożliwiający aktywność ból nóg.
Chromanie przestankowe pojawia się jedynie w trakcie wysiłku i zmusza chorego do zaprzestania aktywności fizycznej. Charakterystyczne dla chromania przestankowego jest ustąpienie dolegliwości po krótkim odpoczynku.
Jakie przyczyny ma chromanie przestankowe?
Bezpośrednią przyczyną występowania dolegliwości związanych z chromaniem przestankowym jest wywołana przez blaszkę miażdżycową niedrożność tętnic. Brak odpowiedniego ukrwienia powoduje tzw. metabolizm beztlenowy. Na skutek braku ukrwienia oraz niedotlenienia mięśni kończyn dolnych chory odczuwa ból, mrowienie, osłabienie i inne dolegliwości, których nasilenie stopniowo się zwiększa. Z czasem dolegliwości są tak silne, że uniemożliwiają aktywność fizyczną, zmuszając do chwilowego zaprzestania chodzenia lub innej aktywności. Chromanie przestankowe ustępuje po upływie około 10 minut.
Ostre lub przewlekłe niedokrwienie kończyn, które manifestuje się chromaniem przestankowym, związane jest m.in. z trybem życia. Odkładaniu się złogów cholesterolu w tętnicach sprzyja np. dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, palenie papierosów, nadużywanie alkoholu, siedzący tryb życia, nadwaga i otyłość. Czynniki te wywołują również inne choroby, które korelują z rozwojem miażdżycy np. nadciśnienie tętnicze i cukrzycę.
Jak objawia się chromanie przestankowe?
Zgodnie z definicją – chromanie przestankowe objawia się osłabieniem, dyskomfortem lub silnym bólem mięśni kończyny dolnej, który pojawia się podczas wysiłku. Objawy chromania przestankowego związane są z niedokrwieniem kończyn dolnych. Dolegliwości typowe dla chromania przestankowego zmuszają chorego do częstego zatrzymywania się np. podczas spaceru.
Chromanie przestankowe występuje najczęściej u osób w średnim i podeszłym wieku. Pojawia się na skutek przewlekłego niedokrwienia kończyn dolnych. Objawy, które mogą wskazywać na chromanie przestankowe to np.:
- nasilające się na skutek aktywności fizycznej drętwienie stopy,
- ból w obrębie uda,
- ból w obrębie łydki,
- ból w obrębie pośladka.
Lokalizacja bólu wskazuje na miejsce, w którym blaszka miażdżycowa doprowadziła do niedrożności naczyń krwionośnych.
Diagnostyka i leczenie chromania przestankowego
W celu postawienia odpowiedniej diagnozy niezbędne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem. Pozwala on już na początku diagnostyki wykluczyć inne schorzenia, które mogą powodować podobne objawy. Kluczowe dla postawienia prawidłowej diagnozy jest zapytanie chorego o m.in.:
- lokalizację bólu,
- dystans chromania przestankowego – dystans, po którym pojawiają się dolegliwości zmuszające do zaprzestania aktywności,
- czy ból pojawia się zawsze po przejściu określonego dystansu,
- jak szybko ustępują dolegliwości i jaki rodzaj odpoczynku przynosi szybką ulgę w bólu.
Wywiad z pacjentem ma istotne znaczenie dla rozpoznania chromania przestankowego. Natomiast leczenie tej dolegliwości uwzględnia leczenie zachowawcze i farmakologiczne. Istotny wpływ na jego powodzenie mają zmiana trybu życia oraz ćwiczenia fizyczne, które usprawniają przepływ krwi w kończynach dolnych.
Leczenie farmakologiczne uwzględnia leki przeciwpłytkowe, do których zaliczamy kwas acetylosalicylowy i leki objawowe, które wydłużają dystans chromania. Niezbędne jest leczenie chorób współistniejących m.in. nadciśnienia tętniczego oraz dążenie do redukcji czynników nasilających objawy miażdżycy.
Czytaj też:
Do zawału serca najczęściej dochodzi właśnie tego dnia. Najnowsze badaniaCzytaj też:
Kładziesz się późno spać? Zobacz, co może Ci grozić
Źródła:
- Wolska M., Czajka P., Postuła M., „Chromanie przestankowe – znaczenie terapii farmakologicznej i niefarmakologicznej w przewlekłym leczeniu”, Medycyna Faktów, 14 (3(52), s. 240-243
- P. Gajewski, A. Szczeklik, Interna Szczeklika 2019, Kraków 2019
- Faisal A. Arain, MD, Leslie T. Cooper Jr, „Peripheral Arterial Disease: Diagnosis and Management”, Mayo Clin Proc 2008; 83(8), s. 944-950