Ból stóp może mieć związek z oddziaływaniem na organizm czynników zewnętrznych i czynników wewnętrznych. Część z nich to czynniki modyfikowalne, których redukcja pozwala całkowicie pozbyć się uciążliwych dolegliwości bólowych lub zmniejszyć ich nasilenie. Osoby, u których występuje ból stóp lub ból stopy, powinny zgłosić się do lekarza i wykonać badania, dzięki którym możliwe jest określenie przyczyny bólu i rozpoczęcie leczenia.
Dlaczego bolą stopy?
W anatomii stopy wyróżniamy aż kilkadziesiąt kości, stawów, mięśni, więzadeł, a także ponad 100 ścięgien. Dzięki skomplikowanej budowie anatomicznej stopy mogą dźwigać ciężar ciała, zapewniając m.in. odpowiednią stabilizację i amortyzację.
Bolące stopy to częsta przyczyna wizyt u lekarza. Choć ból stóp bywa kojarzony przede wszystkim z seniorami, osobami, które wykonują pracę stojącą, a także osobami z nadwagą i otyłością, to z bólem stóp może zacząć zmagać się każdy z nas.
Dlaczego bolą stopy? Przyczyn bólu stóp lub bólu stopy jest wiele. Najczęściej za dolegliwości bólowe stóp odpowiada nieodpowiednio dopasowane obuwie. Ból stóp u kobiet często powoduje nie tylko noszenie butów na wysokim obcasie, ale także na płaskiej, bardzo cienkiej podeszwie. U mężczyzn ból stóp często związany jest z noszeniem ciężkich butów roboczych.
Noszenie za małych, za dużych lub za wąskich butów, a także butów, które nie zostały dobrze wyprofilowane, może nie tylko powodować uciążliwy ból stóp, ale także prowadzić do rozwoju wad stóp. Wady w budowie anatomicznej stóp, które mogą powodować ból stóp to m.in. płaskostopie poprzeczne i stopa płasko-koślawa. Co ważne – wady stóp nie dotyczą jedynie dzieci, a nieleczone prowadzą do rozwoju wad postawy.
Ból stóp może być również związany m.in. z nieodpowiednią higieną, stanem zapalnym w obrębie stopy np. zapalenie ścięgna Achillesa, dna moczanowa, zapalenie rozcięgna podeszwowego, reumatoidalne zapalenie stawów, kontuzjami np. paluch biegacza i chorobami zwyrodnieniowymi. Dolegliwości bólowe w obrębie stóp często wywołują również nadmierne obciążenie stóp masą ciała i aktywnością fizyczną oraz zwyrodnienie stawów i deformacje np. paluch koślawy i palec młotkowaty. W niektórych przypadkach za ból w stawach stopy odpowiadają niedobory witaminowe i schorzenia ogólnoustrojowe.
Wiele osób zmaga się nie tylko z bólem stóp, ale także uczuciem pieczenia i swędzenia stóp. Te dolegliwości mogą być związane m.in. z odparzeniami i zakażeniami skóry, którym sprzyjają np. nadmierna potliwość stóp i noszenie nieprzewiewnego obuwia.
Bardzo niepokojącym objawem jest ból i obrzęk stopy, który może wskazywać nie tylko na urazy w jej obrębie, ale także zaburzenia krążenia. Co ważne – na stopach mogą być widoczne pierwsze objawy chorób serca i chorób układu krążenia, na które wskazuje nie tylko obrzęk stóp i kostek, ale także zmiana zabarwienia skóry oraz trudno gojące się rany i owrzodzenia w obrębie objętych stanem chorobowym żył.
Ból stóp powinien skłonić do wizyty u lekarza, który zdiagnozuje przyczynę dolegliwości i dobierze odpowiednią metodę leczenia. Czasami trzeba odwiedzić kilku specjalistów, aby znaleźć przyczynę utrudniających codzienne funkcjonowanie objawów.
Trzeba pamiętać, że jeżeli łagodzenie bólu stóp domowymi sposobami nie przyniesie ulgi w ciągu kilku dni, to trzeba skonsultować się z lekarzem, bo bóle stóp, które występują przewlekle lub uporczywie nawracają, mogą wskazywać na poważne schorzenia.
Najczęstsze przyczyny bólu stóp w obrębie palców
Ból palców u stóp często związany jest z noszeniem za ciasnego obuwia, ale to nie jedyna przyczyna odczuwania uciążliwego bólu palców np. w czasie chodzenia. Przyczyną bólu w stawach palców stóp mogą być także urazy np. paluch biegacza, zmiany zwyrodnieniowe i deformacje np. paluch koślawy i palec młotkowaty, zmiany spowodowane przez cukrzycę, infekcje skórne np. zakażenia grzybicze, wrastające paznokcie i odciski. Inne przyczyny, które mogą powodować ból stóp w okolicy palców to np. chodzenie w butach na bardzo wysokim obcasie lub w butach z wąskimi np. szpiczastymi noskami.
Ból, któremu towarzyszy zasinienie palców, a także wyraźne ochłodzenie skóry, wskazuje na zaburzenia krążenia w kończynach dolnych. Inne objawy zaburzeń krążenia to np. drętwienie i mrowienie stóp. Ból stóp, który związany jest z zaburzeniami krążenia, może nasilać się w pozycji siedzącej. Obrzęk w okolicy stawów palców stopy, zaczerwienienie skóry oraz jej ocieplenie mogą wskazywać na choroby o podłożu zapalnym np. zapalenie stawów, uraz i dnę moczanową (podagra).
Najczęstsze przyczyny bólu stóp w obrębie śródstopia
Ból śródstopia może być związany m.in. z płaskostopiem, które jest jedną z najczyściej diagnozowanych wad stóp lub rwą kulszową. Rwa kulszowa powoduje ból w obrębie stopy, który promieniuje od dolnego odcinka kręgosłupa przez pośladek wzdłuż kończyny dolnej. W tym przypadku ból jest dość charakterystyczny – jest to ból przeszywający, rwący lub piekący.
Inne przyczyny, które mogą powodować ból śródstopia to np.
- nerwiak Mortona (neuralgia Mortona),
- stopa wydrążona,
- nadmierne obciążenie,
- deformacja Hammertoe,
- neuralgia cukrzycowa,
- łuszczycowe zapalenie stawów,
- reumatoidalne zapalenie stawów.
Bolące śródstopie może być także związane z mikrourazami kości śródstopia oraz powikłaniami np. po złamaniach w obrębie kości śródstopia.
Warto pamiętać, że nadmierne obciążenie stóp, które związane jest z nadwagą, otyłością, a także wadami postawy, oddziałuje zarówno na mięśnie stopy, jak i kości, stawy oraz inne struktury, które ulegają uszkodzeniu, co sprawia, że dolegliwości stopniowo się nasilają.
Najczęstsze przyczyny bólu stóp w obrębie podbicia
Ból podbicia stopy najczyściej pojawia się w trakcie chodzenia. Może wskazywać m.in. na stan zapalny w obrębie rozcięgna podeszwowego. Stan zapalny rozcięgna podeszwowego, który nie jest leczony, nie tylko utrudnia chodzenie, ale także prowadzi do powstawania ostrogi piętowej. W przypadku zapalenia rozcięgna podeszwowego ból występuje przede wszystkim przy nacisku stopy na podłoże i zlokalizowany jest w okolicy pięty.
Inne przyczyny bólu podbicia to m.in.:
- noszenie nieodpowiednio wyprofilowanego obuwia,
- inne choroby o podłożu zapalnym np. choroby autoimmunologiczne, które atakują różne stawy,
- urazy stopy np. skręcenie stawu skokowego oraz stłuczenia,
- przeciążenie okolicy stawu skokowego,
- nadmierne obciążenie stóp w wyniku nadwagi i otyłości,
- wady anatomiczne stóp.
Jeżeli ból obejmuje całe stopy, a także kostki i podudzia, to może mieć związek z miażdżycą. Ból nóg nasilający się podczas chodzenia, który wymusza przerwanie aktywności, może wskazywać na chromanie przestankowe, które związane jest z przewlekłym niedokrwieniem kończyn dolnych. W tym przypadku ból ustępuje samoistnie w niedługim czasie od przerwania aktywności.
Ból stóp – diagnostyka i leczenie
Ból stóp często wymaga poszerzonej diagnostyki. W niektórych przypadkach możliwe jest określenie jego przyczyny na podstawie informacji uzyskanych od pacjenta podczas wywiadu lekarskiego oraz badania przedmiotowego, jednak zalecane jest także wykonanie dodatkowych badań. Na etapie diagnostyki bólu stóp wykonywane są m.in. badania obrazowe. Schorzenia w obrębie kości i stawów pomaga zdiagnozować badanie RTG. Tkanki miękkie badane są za pomocą m.in. ultrasonografu. Niekiedy wykonywany jest także m.in. rezonans magnetyczny.
W zależności od wyników badań stosowane są różne metody leczenia. Czasami, aby pozbyć się bólu stóp, wystarczą zmiana obuwia i codziennych nawyków, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne o działaniu miejscowym. W przypadku poważniejszych schorzeń może być konieczne korzystanie z wkładek ortopedycznych lub innego sprzętu ortopedycznego. W leczeniu schorzeń ortopedycznych i reumatologicznych stosowane jest także leczenie farmakologiczne, fizjoterapia, rehabilitacja i leczenie operacyjne.
W przypadku bólu stóp, który związany jest z zaburzeniami krążenia oraz miażdżycą, zalecana jest zmiana trybu życia oraz rezygnacja ze szkodzących zdrowiu nawyków. W tym przypadku rozpoczynane jest także leczenie, które ma na celu poprawę stanu zdrowia chorego oraz zapobieganie związanym z zaburzeniami krążenia powikłaniom.
Domowe sposoby na bóle stóp
Ból stóp można złagodzić, stosując np. zimne okłady, ciepłe kąpiele solankowe, masaże i odpowiednio dobrane ćwiczenia. Ból stóp i podudzi, który związany jest z zaburzeniami krążenia i żylakami kończyn dolnych pomaga złagodzić odpoczynek z nogami uniesionymi powyżej tułowia.
Czytaj też:
Ból kolan – najczęstsze przyczyny, objawy towarzyszące, diagnostyka i leczenieCzytaj też:
Skręcenie kostki (stawu skokowego) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Źródła:
- D. Kusz, Kompendium ortopedii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2015
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków, 2005
- A. Szczeklik, Choroby wewnętrzne, Tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006
- M. Corr, Ból w chorobach reumatycznych, Wydawnictwo Edra Urban & Partner, Wrocław, 2023
- M. Klamczyńska, M. Ciupińska, Podologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2019