Choroba tętnic obwodowych (PAD, ang. peripheral artery disease) to jedna z częściej występujących chorób, choć niewiele osób o niej słyszało. Niestety, pomimo wielu dostępnych metod diagnostycznych, jest zwykle bardzo późno diagnozowana. W Polsce rocznie do szpitali przyjmowanych jest około 40 000 pacjentów z chorobą obwodową tętnic. U wielu chorych niezbędne jest wykonanie amputacji kończyn, spowodowane zaburzeniami ukrwienia. Zwężenie lub niedrożność dużych tętnic, które utrudniają przepływ krwi, to również przyczyna innych powikłań. Na skutek nierozpoznanej choroby tętnic obwodowych i zaburzeń ukrwienia dochodzi m.in. do zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych – choroba wywołuje m.in. udar mózgu i zawał serca.
Jak często występuje choroba tętnic obwodowych PAD?
Częstość występowania choroby naczyń obwodowych u ogółu populacji to 3–10 proc. U osób z grupy ryzyka, do której zaliczamy pacjentów powyżej 70. roku życia, częstość występowania choroby naczyń obwodowych to 14–29 proc. Wielu chorych nie ma świadomości zagrożeń związanych z PAD. Chorobę pozwalają wykryć nieskomplikowane badania m.in. angiografia i ultrasonografia.
Warto wiedzieć, że metody diagnostyki choroby naczyń obwodowych PAD oraz jej zapobiegania nie są skomplikowane. W celu ograniczenia ryzyka związanego z chorobą naczyń obwodowych istotną rolę odgrywa modyfikacja trybu życia m.in. zwiększenie aktywności fizycznej oraz rezygnacja z używek.
Szacuje się, że u około 40 proc. chorych choroba tętnic obwodowych nie wywołuje żadnych objawów. Charakterystycznym objawem, który wskazuje na PAD i wymaga wnikliwej diagnostyki, jest m.in. chromanie przestankowe.
Choroba tętnic obwodowych – podstawowe informacje
Choroba tętnic obwodowych nie dotyczy tętnic wieńcowych i tętnic mózgu. Jej rozwój wpływa na funkcjonowanie tętnic zaopatrujących w krew m.in. kończyny dolne oraz nerki. Na rozwój PAD narażone są przede wszystkim osoby starsze, jednak może ona dotyczyć również osób w średnim wieku. Istotny w tym przypadku jest m.in. tryb życia.
Przyczyny choroby tętnic obwodowych
Przyczyną choroby tętnic obwodowych jest gromadzenie się blaszek miażdżycowych w tętnicach (miażdżyca tętnic obwodowych), które zaburzają przepływ krwi, powodując niedostateczne ukrwienie kończyn dolnych. W grupie najczęściej diagnozowanych chorób tętnic obwodowych znajduje się ostre niedokrwienie kończyn, któremu może towarzyszyć zwapnienie tętnic wieńcowych. Proces chorobowy znacząco zwiększa ryzyko zawału serca i udaru mózgu.
Czynniki ryzyka rozwoju PAD
Czynniki ryzyka rozwoju choroby tętnic obwodowych to przede wszystkim:
- wiek średni i podeszły,
- palenie papierosów,
- nadwaga i otyłość,
- siedzący tryb życia,
- przewlekły stres.
Częściej choroba ta rozwija się u osób obciążonych genetyczną skłonnością do rozwoju schorzeń sercowo-naczyniowych.
Jednak redukcja czynników ryzyka pozwala uniknąć poważnych powikłań PAD. Rzucenie palenia, zmiana diety oraz zwiększenie aktywności fizycznej to najważniejsze elementy profilaktyki i leczenia choroby tętnic obwodowych.
Objawy choroby tętnic obwodowych
Objawy choroby jednoznacznie wskazują na problemy z krążeniem. To m.in.:
- ból kończyn dolnych w czasie chodzenia,
- osłabienie rąk i kończyn dolnych,
- skurcze łydek,
- ból spoczynkowy kończyn dolnych.
Warto zwrócić uwagę na wygląd kończyn dolnych oraz dolegliwości związane z zaburzeniami ukrwienia, które mogą wskazywać na chorobę tętnic obwodowych. Niepokój powinny wzbudzić m.in.:
- pojawiające się na skórze rany i owrzodzenia,
- zanik owłosienia,
- nadmierne marznięcie stóp,
- zmiana zabarwienia skóry.
Powyższe objawy często występują u seniorów. Mogą wskazywać na różne schorzenia np. żylaki kończyn dolnych. Nie należy ich bagatelizować, bo nieleczone zaburzenia ukrwienia prowadzą do martwicy tkanek, a także zwiększają ryzyko związane z poważnymi powikłaniami sercowo-naczyniowymi.
Inne objawy choroby tętnic obwodowych to m.in. bóle głowy, zawroty głowy i zaburzenia widzenia, które często występują u pacjentów z miażdżycą.
Jak diagnozowana jest choroba tętnic obwodowych?
Na etapie diagnostyki tętnic obwodowych wykorzystywane są nieinwazyjne metody m.in. ultrasonografia, rezonans magnetyczny oraz angiografia. Lekarz sprawdza także wskaźnik kostkowo-ramienny – dokonuje pomiaru ciśnienia krwi w kostce oraz obu ramionach.
Leczenie choroby tętnic obwodowych
Wcześnie rozpoznana choroba tętnic obwodowych leczona jest zachowawczo. Jeżeli leczenie zachowawcze nie jest skuteczne, to niezbędne jest leczenie o różnym stopniu inwazyjności. Leczenie choroby tętnic obwodowych dobierane jest indywidualnie do każdego pacjenta. Stosowane leczenie to m.in. małoinwazyjne stentowanie i angioplastyka balonowa, a także typowa operacja na otwartym sercu.
Czytaj też:
Nawet 60 procent osób po udarze mózgu może mieć upośledzone funkcje poznawczeCzytaj też:
Miażdżyca zagraża już 40-latkom. Zrób te badania, by uniknąć zawału, udaru, a nawet śmierci
Źródła:
- Krasiński Z. i wsp., „Stanowisko polskich ekspertów dotyczące leczenia zachowawczego u pacjentów z chorobą tętnic kończyn dolnych”, Acta Angiol, 2019, Vol. 25, No. 2
- Fowkes F., Gerald R. i in., Porównanie globalnych szacunków dotyczących prewalencji i czynników ryzyka dla choroby tętnic obwodowych w 2000 i 2010 roku; przegląd i analiza systemowa, The Lancet. 2013; 382 (9901): 1329–1340