Wątroba pełni w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji. Znajduje się w górnej części jamy brzusznej, w prawym podżebrzu. W jej budowie możemy wyróżnić 4 płaty – płat prawy, lewy, czworoboczny i ogoniasty. Narząd ten jest otoczony błoną surowiczą, którą nazywamy otrzewną, a pod nią znajduje się zbudowana z błony włóknistej tzw. torebka wątroby.
Zdrowa wątroba mężczyzny waży średnio 1500-1700 g, a u kobiety jest lżejsza o około 200 g. Jednak dotyczy to narządu, przez który nie przepływa krew. Pracująca, zdrowa wątroba, która filtruje krew, waży nawet o 800 g więcej.
Wątroba składa się z hepatocytów. Komórki wątrobowe obumierają po około roku i są zastępowane nowymi hepatocytami. Co ważne – wątroba jest jedynym narządem, który ulega samoregeneracji, dzięki czemu możliwa jest poprawa stanu zdrowia, jeżeli usunięty zostanie czynnik uszkadzający komórki wątroby.
Powiększona wątroba (hepatomegalia) może wskazywać na różne choroby. Zdrowy narząd nie jest wyczuwalny w badaniu palpacyjnym. Natomiast powiększona wątroba wyczuwalna jest podczas badania palpacyjnego w okolicy prawego łuku żebrowego. Chorzy z powiększoną wątrobą mogą odczuwać w okolicy prawego łuku żebrowego ucisk lub inny dyskomfort. Powiększona wątroba powoduje również bóle brzucha. Najczęstszą przyczyną powiększenia wątroby są stany zapalne w obrębie tego narządu, a także zaburzenia związane z krążeniem krwi i zastojem żółci. Powiększenie wątroby obserwowane jest również w przebiegu chorób spichrzeniowych, które powodują gromadzenie się szkodliwych substancji w tym narządzie.
Funkcje wątroby
Główne funkcje wątroby to np.:
- magazynowanie witamin m.in. witaminy A, D3 i B12,
- wytwarzanie żółci,
- neutralizacja toksyn pochodzących m.in. z alkoholu,
- wytwarzanie energii podczas przemian węglowodanów,
- neutralizacja szkodliwych produktów przemiany materii.
Powiększenie wątroby może prowadzić do zaburzeń w funkcjonowaniu tego narządu. Konsekwencją dysfunkcji w pracy wątroby są zaburzenia przemian metabolicznych, zaburzenia procesów detoksykacji organizmu, a także zaburzenia związane z filtrowaniem krwi, z której nie są usuwane wszystkie szkodliwe produkty przemiany materii.
Powiększenie wątroby często nie jest jedyną nieprawidłowością – u wielu chorych diagnozowane jest również m.in. powiększenie śledziony. Powiększenie wątroby i powiększenie śledziony (hepatosplenomegalia) może wskazywać m.in. na choroby krwi np. białaczkę.
Powiększona wątroba – najczęstsze przyczyny
Powiększona wątroba może wskazywać na wiele chorób w obrębie tego narządu. Najczęściej za powiększeniem wątroby stoi stan zapalny. Do schorzeń wątroby, które powodują jej powiększenie, zaliczamy m.in.:
- niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby,
- alkoholowe zapalenie wątroby,
- ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B,
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B i typu C,
- polekowe zapalenie wątroby,
- marskość wątroby,
- pierwotne guzy wątroby i przerzuty nowotworowe,
- choroby spichrzeniowe,
- choroby dróg żółciowych,
- zakażenia bakteryjne, w przebiegu których powstają ropnie wątroby.
Najczęstsze przyczyny powiększenia wątroby to alkoholowa choroba wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, a także nieprawidłowo skomponowana, bogata w tłuszcze nasycone dieta.
Co cechuje powiększoną wątrobę? Jakie pojawiają się objawy?
Samo powiększenie wątroby może powodować dolegliwości bólowe, ucisk lub inny dyskomfort w prawym podżebrzu. W przypadku powiększenia wątroby mamy do czynienia nie tylko z objawami, które związane są z jej uciskiem na okoliczne narządy. Objawy schorzeń prowadzących do powiększenia wątroby to m.in.:
- przewlekłe lub nawracające dolegliwości trawienne,
- biegunka i wymioty,
- zażółcenie skóry,
- wodobrzusze,
- osłabienie i przewlekłe zmęczenie,
- świąd skóry,
- samoczynne powstawanie siniaków,
- ciemne zabarwienie moczu.
Choroby wątroby często rozwijają się bezobjawowo, dlatego warto systematycznie wykonywać badania profilaktyczne, które pomagają wykryć wiele chorób we wczesnym stadium ich rozwoju.
Diagnostyka powiększonej wątroby
Jeżeli w badaniu palpacyjnym lekarz wyczuje nieprawidłowości w obrębie wątroby, to niezbędne jest wykonanie specjalistycznych badań. Zaliczamy do nich m.in. badania laboratoryjne i badania obrazowe np. USG jamy brzusznej. Niekiedy niezbędna jest również biopsja wątroby w celu wykonania badania histopatologicznego.
Czy leczy się powiększoną wątrobę?
Powiększona wątroba to objaw, a nie choroba. Aby poprawić stan zdrowia chorego, niezbędne jest wykrycie i leczenie choroby podstawowej, która spowodowała powiększenie wątroby. Jeżeli powiększenie wątroby spowodowało np. nadużywanie alkoholu, to konieczne jest zaprzestanie jego spożywania oraz stosowanie się do zaleceń lekarza prowadzącego. Istotnym elementem leczenia chorób wątroby jest odciążająca ten narząd i wspomagająca jego regenerację dieta wątrobowa.
W zależności od rodzaju schorzenia stosowane są różne metody leczenia, które mają na celu poprawę stanu zdrowia pacjenta i usprawnienie funkcjonowania wątroby oraz zapobieganie powikłaniom choroby. W niektórych przypadkach jedynym sposobem leczenia jest przeszczep wątroby.
Czytaj też:
Zioła na wątrobę – jakie warto stosować doraźnie, a które wspomogą leczenie wątroby?Czytaj też:
Zioła na niestrawność działają. Które zioła są najczęściej stosowane, jakie są ich właściwości i działanie?
Źródła:
- Szczeklik. A, Choroby wewnętrzne, Tom 1, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005
- Mariusz Piechota, Dysfunkcja wątroby przyczyny, rozpoznanie, kwalifikacja i intensywne leczenie, Makmed, 2016
- Rocznik Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego pod redakcją dr. hab. n. med. Michała Kukli, Hepatologia, tom 17, 2017