Złośliwe nowotwory wątroby diagnozowane są przede wszystkim u osób w średnim i podeszłym wieku. Ryzyko ich rozwoju zwiększa m.in. tryb życia. Rak wątroby częściej diagnozowany jest u osób, które nadużywają alkoholu lub sięgają po inne substancje psychoaktywne, nadużywają leków, a także cierpią na choroby, które wywołują przewlekły stan zapalny wątroby np. wirusowe zapalenie wątroby typu B i typu C oraz autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
Konsekwencje nierozpoznanego i nieleczonego zakażenia wirusami zapalenia wątroby typu B i C (HBV i HCV) oraz innych schorzeń wątroby o podłożu zapalnym to jedne z najczęściej wskazywanych przez specjalistów czynników ryzyka rozwoju raka wątroby. Istotną rolę w rozwoju choroby odgrywają również zaniedbania związane ze stosowaną dietą i trybem życia, które prowadzą m.in. do rozwoju otyłości i cukrzycy typu 2.
Pozapalna marskość wątroby oraz alkoholowa marskość wątroby to jedne z najczęstszych przyczyn rozwoju pierwotnego raka wątroby. W obrębie komórek wątroby mogą również rozwijać się zmiany nowotworowe, które związane są z przerzutami z innych narządów.
Wykrycie guza pierwotnego wątroby (pierwotny rak wątroby) zdarza się rzadziej niż wykrycie przerzutów do wątroby (wtórny rak wątroby), które powodują najczęściej wykrywane u kobiet i mężczyzn nowotwory złośliwe np. rak piersi, rak jelita grubego, rak płuca, rak skóry i rak żołądka.
Warto dowiedzieć się więcej na temat przyczyn, objawów i leczenia pierwotnych nowotworów wątroby. Choć nie należą one do grupy najczęściej diagnozowanych nowotworów, to są wyjątkowo podstępne, bo przez długi czas nie wywołują objawów chorobowych.
Jaki rak wątroby diagnozowany jest najczęściej?
Nowotwory wątroby to zmiany o charakterze pierwotnym i wtórnym. Pierwotny rak wątroby rozwija się w obrębie komórek tego narządu. Najczęściej diagnozowany pierwotny rak wątroby to rak wątrobowokomórkowy.
Rak wątrobowokomórkowy (hepatocellular carcinoma – HCC) to szybko rosnący nowotwór wątroby, który często wykrywany jest w zaawansowanym stadium choroby, co wpływa na przeżywalność pacjentów. U osób w zaawansowanym stadium nowotworu szanse na całkowite wyleczenie są niewielkie. Lepsze są rokowania pacjentów, u których zdiagnozowane zostało początkowe stadium choroby. Na powodzenie leczenia ma wpływ nie tylko stadium zaawansowania choroby, ale również wielkość guza, ogólny stan zdrowia pacjenta i wiek. Ryzyko zachorowania na wewnątrzkomórkowy nowotwór wątroby zwiększają m.in.:
- wirusowe zapalenie wątroby typu B i C (HBV i HCV),
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
- przewlekłe stosowanie leków hormonalnych (np. leki antykoncepcyjne, sterydy anaboliczne)
- spożywanie żywności, w której znajdują się alfatoksyny – toksyny produkowane przez grzyby Aspergillus z gatunku flavus i parasiticus,
- wrodzone choroby metaboliczne,
- wrodzone i nabyte niedobory odporności np. zakażenie wirusem HIV.
Wątrobowokomórkowy rak wątroby częściej rozwija się u osób, które nadużywają alkoholu, nałogowo palą papierosy, a także cierpią na cukrzycę i otyłość.
Wtórny rak wątroby to nowotwór wątroby, który rozwija się na skutek przerzutów z innych narządów. Często wywodzi się m.in. z raka żołądka i raka jelita grubego.
Początkowe stadium choroby nowotworowej wątroby najczęściej nie wiąże się z występowaniem nieprzyjemnych objawów. Z tego względu rak wątroby jest bardzo podstępną chorobą. Trzeba pamiętać, że wątroba nie boli, bo nie jest unerwiona. Dolegliwości bólowe pojawiają się, gdy choroba spowoduje znaczne powiększenie wątroby, która zaczyna uciskać na okoliczne narządy. Nawracające objawy ze strony układu pokarmowego m.in. ból brzucha, wzdęcia, zaparcia i biegunki powinny skłonić do wykonania badań diagnostycznych.
Ważne! Rak wątroby to jedna z chorób nowotworowych, które mogą być uwarunkowane genetycznie. Rozwój pierwotnego raka wątroby w bliskiej rodzinie powinien skłonić do częstszego wykonywania badań przesiewowych, do których zaliczamy m.in. badanie USG jamy brzusznej.
Objawy raka wątroby
Jak już zostało, wspomniane charakterystyczne objawy raka wątroby nie pojawiają się w jego początkowym stadium. Do grupy objawów, które wskazują, że mogą rozwijać się nie tylko nowotwory wątroby, ale także inne schorzenia tego narządu, zaliczamy m.in.:
- zaburzenia w obrębie dróg żółciowych,
- przewlekły lub uporczywie nawracający ból brzucha,
- częste objawy niestrawności,
- wzdęcia, zaparcia i nudności.
Osoby, których wątroba nie funkcjonuje w prawidłowy sposób, odczuwają przewlekłe zmęczenie, osłabienie i ból zlokalizowany pod prawym łukiem żebrowym.
Objawy alarmowe, które bardzo często wskazują na nowotwór wątroby to:
- utrzymujące się wzdęcie i napięcie brzucha,
- zmniejszenie masy ciała,
- powiększenie się obwodu brzucha,
- wyczuwalny przez skórę guz pod prawym łukiem żebrowym.
Warto pamiętać, że nagły spadek masy ciała, który często pojawia się w przebiegu raka wątroby, może również wskazywać na inne nowotwory złośliwe. Niespecyficzne objawy raka wątroby to m.in. zmiany skórne, uporczywy świąd skóry, zaburzenia krzepnięcia krwi, a także pajączki naczyniowe, obrzęki kończyn dolnych i żółtaczka. Żółtaczka jest jednym z objawów, które mogą wskazywać na niewydolność wątroby o różnym podłożu.
We wczesnym stadium choroby nowotwory złośliwe wątroby rzadko wywołują objawy, dlatego zwiększone ryzyko zachorowania powinno skłonić do systematycznego wykonywania badań profilaktycznych. Pierwotne nowotwory złośliwe wątroby, które zostają późno wykryte, bardzo źle rokują. Zdarza się, że chorzy trafiają do lekarza, gdy choroba jest bardzo zaawansowana. Terminalne stadium choroby powoduje, że możliwe jest jedynie leczenie paliatywne.
Diagnostyka raka wątroby
Na etapie diagnostyki raka wątroby oraz innych chorób wątroby m.in. marskości wątroby wykonywane są zarówno badania laboratoryjne np. próby wątrobowe, jak i badania obrazowe, do których zaliczamy badanie USG jamy brzusznej, rezonans magnetyczny i tomografię komputerową, która umożliwia wykrycie komórek nowotworowych również w innych narządach. W celu potwierdzenia diagnozy może zostać wykonana biopsja wątroby.
Jak wygląda leczenie raka wątroby?
Leczenie raka wątroby zależy od stadium zaawansowania choroby. W celu leczenia raka wątroby stosowane jest leczenie operacyjne. Polega ono na częściowej resekcji wątroby, do której kwalifikują się pacjenci bez zajęcia naczyń wątroby oraz bez nadciśnienia w żyle wrotnej, u których został zdiagnozowany pojedynczy guz. Jeżeli stadium choroby nie pozwala na wykonanie zabiegu operacyjnego, to szansą dla chorego jest przeszczep wątroby. W sytuacji, gdy nie jest możliwe leczenie operacyjne, stosowane jest leczenie farmakologiczne, które ma na celu spowolnienie wzrostu guza, przedłużenie czasu życia chorego i zmniejszenie związanych z chorobą dolegliwości.
Czytaj też:
Wynik tego badania może wskazywać na problemy z wątrobą. Poznaj wczesne objawy chorobyCzytaj też:
Czerwone ręce to coś więcej niż defekt kosmetyczny. Sprawdź, o czym może świadczyć rumień dłoniowy
Źródła:
- M. Pazgan-Simon, K. Simon, Rak wątrobowokomórkowy – możliwości indywidualizacji terapii u pacjentów z zaawansowaną chorobą wątroby, Postępy Nauk Medycznych, tom 30, 5/2017, s. 269–272
- M. Krawczyk, M-P. Wasilewicz, M. Hartleb, M. Krzakowski, P. Milkiewicz, A. Habior, B. Górnicka, L. Cierpka, R. Król, H. Cichoż-Lach, J. Raszeja-Wyszomirska oraz członkowie Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Rozpoznawanie i leczenie raka wątrobowokomórkowego — rekomendacje Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Gastroenterologia Kliniczna, tom 7, 3/2015, s. 65–89