Wstępne badania pokazują, że pobieranie narządów od umierających pacjentów, u których wynik testu na COVID-19 był pozytywny, jest bezpieczne i nie powoduje zakażenia biorców wirusem SARS-CoV-2. To specjalna wczesna informacja z Europejskiego Kongresu Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych (ECCMID 2022, Lizbona), który odbędzie się w kwietniu.
Nie wszystkie narządy od chorych na COVID-19 nadają się do przeszczepu
Pandemia COVID-19 zaostrzyła niedobór narządów do przeszczepów. Więcej z nich było odrzucanych ze względu na niejasne ryzyko w przypadku dawców zakażonych COVID-19. Narządy pobrane od osób zakażonych COVID-19 mogłyby złagodzić istniejący niedobór, jednak niewiele wiadomo na temat optymalnego doboru dawców i technik zarządzania biorcami.
Nowe badania, które mają zostać zaprezentowane na tegorocznym Europejskim Kongresie Mikrobiologii Klinicznej i Chorób Zakaźnych (23-26 kwietnia) pokazują, że dawstwo narządów od dawców umierających z pozytywnym wynikiem testu na SARS-CoV-2 wydaje się być bezpieczne i nie powoduje COVID-19 u pacjenta otrzymującego dany narząd. Badanie zostało przeprowadzone przez dr Camerona Wolfe i dr Emily Eichenberger i współpracowników z Duke University School of Medicine (USA).
W swoim wstępnym badaniu dr Wolfe i dr Eichenberger wraz z kolegami przedstawiają swój protokół instytucjonalny oraz wczesne wyniki przeszczepiania narządów jamy brzusznej pobranych od dawców z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19, począwszy od września 2021 r. Rzecz jasna nie wszystkie narządy osób z pozytywnym wynikiem testu na COVID-19 nadają się do przeszczepu. Dawcy byli oceniani na podstawie typu narządu, czasu trwania i ciężkości przebiegu COVID-19, obecności jakichkolwiek objawów nadmiernej krzepliwości krwi, a także dokładnej ogólnej kontroli podczas pobierania narządu. Przy ocenie ryzyka wzięto również pod uwagę pilność przeszczepu dla biorcy.
Na przykład, jeśli organem, który ma zostać oddany, było płuco lub jelito, należałoby wziąć pod uwagę tylko to, czy ostatni wynik testu na COVID-19 u dawcy był pozytywny ponad 20 dni temu, co jest zgodne z praktykami kontroli zakażeń US Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Jeśli wirus został znaleziony w podstawie płuc, płuca uznawano za nieodpowiednie do przeszczepu, ale inne narządy nadal można było bezpiecznie przeszczepić, pod warunkiem, że dawca nie umierał z powodu ciężkiego hiperzapalnego COVID-19 lub nie wykazywał oznak nadmiernego krzepnięcia krwi. Nawet po przejściu przez wszystkie te bariery lekarze muszą nadal rozważyć ostateczną przyczynę zgonu dawcy i czy może to negatywnie wpłynąć na jakość narządu i/lub ryzyko chirurgiczne.
Biorcy powinni zaszczepić się przeciwko COVID-19 przed transplantacją
Aby jeszcze bardziej zmniejszyć ryzyko przeszczepu, biorcy są obecnie zdecydowanie zachęcani do pełnego zaszczepienia się na COVID-19 przed operacją, chociaż nie wszyscy biorcy w tym wstępnym badaniu mieli taką możliwość i w rzeczywistości wszyscy czterej biorcy narządów w badaniu byli nieszczepieni.
Bycie niezaszczepionym może zwiększać ryzyko ciężkiego COVID-19 ze względu na przyjmowanie leków immunosupresyjnych po przeszczepie. Z tego powodu zdecydowanie zachęcamy naszych pacjentów z listy oczekujących do zaszczepienia. Jednak bycie nieszczepionym nie eliminuje w tej chwili z listy oczekujących na przeszczep narządów w naszej instytucji – tłumaczy Eichenberge.
Chociaż zaszczepiony dawca jest pożądany, ponieważ prawdopodobnie zmniejsza ryzyko ciężkiego zapalenia narządów, nieznany lub negatywny status szczepienia dawcy nie wykluczałby użycia dobrej jakości narządów od dawców zakażonych COVID-19.
W tym badaniu zespół opisuje pierwsze 6 przeszczepów narządów jamy brzusznej przeprowadzonych zgodnie z protokołem (2 wątroby, 2 nerki/trzustka przeszczepione razem) u 4 biorców przy użyciu narządów pobranych od 4 dawców, którzy uzyskali pozytywny wynik testu na obecność COVID-19 w nosie-gardle i/lub próbki płuc. Ocena dawców oparta na protokole obejmowała dodatkową ocenę jakości narządu, przy czym wszystkich 4 dawców poddano makroskopowej i/lub mikroskopowej biopsji w celu potwierdzenia przydatności narządu.
Kim byli zakażeni koronawirusem dawcy?
Wszyscy dawcy najpierw uzyskali pozytywny wynik testu na SARS-CoV-2 podczas ich terminalnej choroby. Jeden dawca zmarł z powodu powikłań spowodowanych ciężką infekcją COVID-19, w tym zatorowości płucnej, a jeden zmarł z powodu wielobakteryjnego ropnia mózgu prawdopodobnie wywołanego przez wcześniejszy COVID- 19. Pozostali dwaj mieli łagodny lub umiarkowany przebieg COVID-19 i zmarli z innych przyczyn (udar krwotoczny oraz przedawkowanie leku).
Wszystkie 6 przeszczepionych narządów jamy brzusznej wykazywało stabilną funkcję, a mediana czasu obserwacji biorcy wynosiła 46 dni Nie doszło do nieoczekiwanego odrzucenia Żaden biorca nie nabawił się zakażenia COVID-19 w wyniku przeszczepu i nie doszło do przeniesienia zakażenia przez pracownika służby zdrowia. Jeden biorca wymagał powtórnego przeszczepu serca z powodu niepowiązanych powikłań chirurgicznych i zablokowania tętnicy wieńcowej przez skrzeplinę. Pilna ponowna transplantacja serca została pomyślnie zakończona przy użyciu serca od innego dawcy z dodatnim wynikiem testu na COVID-19 (choroba była bezobjawowa – zmarł z powodu rany postrzałowej).
Potrzebne są dalsze badania nad dawcami narządów z COVID-19
Choć ograniczone, nasze dotychczasowe doświadczenie potwierdza, że przeszczepy narządów jamy brzusznej od dawców zakażonych COVID-19 są bezpieczne i skuteczne, nawet u tych aktywnie zakażonych lub z chorobą płuc wywołaną przez COVID-19 – mówi dr Eichenberger.
Dodaje, że chociaż to wstępne badanie obejmuje tylko tych pierwszych sześciu pacjentów, zespół Duke wykonał obecnie 20 przeszczepów narządów jamy brzusznej przy użyciu protokołu, a uzyskane wyniki stanowią podstawę przyszłych artykułów badawczych. Żaden z biorców ani członków zespołu chirurgicznego nie zachorował na COVID-19 w wyniku stosowania tego protokołu, a wyniki dla biorców wydają się zgodne z oczekiwanymi wynikami przeszczepu. Protokół pozostał niezmieniony.
Podobnie jak w przypadku innych ośrodków transplantacyjnych na całym świecie, wciąż mało jest danych i potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić te początkowe obiecujące wyniki.
Czytaj też:
Szczepienia przeciw COVID-19. Najnowsze informacje