Amoniak powstaje w organizmie człowieka na skutek przemian metabolicznych. Jest on jednym ze związków, które stanowią produkt uboczny przemiany dostarczanych do organizmu białek oraz aminokwasów. Związek ten jest przekształcany w mocznik, a następnie usuwany wraz z moczem. Nadmiar amoniaku we krwi prowadzi do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu organizmu, wskazując na m.in. schorzenia wątroby.
Co to jest amoniak?
Amoniak to nieorganiczny związek chemiczny. W jego składzie znajdziemy azot oraz wodór. Nieprawidłowe przemiany amoniaku zaburzają przebieg wielu procesów życiowych. Amoniak jest związkiem toksycznym, dlatego w organizmie człowieka przekształcany jest w mocznik, który zaliczamy do grupy azotowych produktów przemiany materii. Przemiana amoniaku w mocznik oraz jego wydalenie z organizmu to ureotelizm.
Amoniak w organizmie człowieka
Amoniak wytwarzany jest przez żywe organizmy. W przypadku organizmu człowieka jego cząsteczki są produktem ubocznym metabolizowania białek oraz aminokwasów. Amoniak powstający w organizmie człowieka nazywany jest także azotem pozabiałkowym. Musi być efektywnie zamieniany w mocznik oraz usuwany z organizmu, co ma związek z bardzo toksycznym działaniem m.in. na układ nerwowy człowieka.
W celu efektywnego usuwania amoniaku z organizmu, poprzez przekształcenie go w mocznik, niezbędna jest zdrowa wątroba. Nadmiar związków azotowych we krwi, do których zaliczamy m.in. amoniak, jest ważnym wskaźnikiem diagnostycznym.
Amoniak – badanie
Badanie amoniaku w surowicy krwi pozwala ocenić wydolność wątroby oraz efektywność przebiegających w organizmie procesów detoksykacyjnych, dzięki którym usuwane są poza ustrój szkodliwe produkty uboczne przemiany materii. Dzięki analizie pobranej do badania krwi można sprawdzić wydolność miąższu wątroby oraz wykryć wiele związanych z tym narządem nieprawidłowości, które prowadzą do poważnych uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Zaburzenia katabolizmu amoniaku (przemiana tego związku) mogą doprowadzić do śmierci.
Częściej badania laboratoryjne pozwalają wykryć wysoki poziom amoniaku we krwi, który wskazuje na poważne zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby lub niewydolność tego narządu o różnym podłożu. Amoniak poniżej normy diagnozowany jest stosunkowo rzadko, jednak i w tym przypadku wskazuje na zaburzenia w funkcjonowaniu organizmu. Niski poziom amoniaku to jeden z objawów problemów z utrzymaniem prawidłowego ciśnienia tętniczego – może wskazywać m.in. na nadciśnienie pierwotne oraz nadciśnienie złośliwe.
W celu zbadania poziomu amoniaku we krwi pobierana jest krew żylna. Na badanie należy stawić się na czczo (po minimum 8-godzinnym poście); przez 48-72 godziny przed badaniem nie należy narażać się na duży wysiłek fizyczny oraz palić papierosów.
Amoniak – normy
Ustalone zostały normy poziomu amoniaku dla dorosłych kobiet i mężczyzn oraz dzieci. Norma dla dorosłych kobiet to od 15 do 60 µmol/l; norma dla dorosłych mężczyzn to od 10 do 50 µmol/l.
Przyczyny wysokiego poziomu substancji we krwi:
Wysoki poziom amoniaku może być skutkiem schorzeń wrodzonych oraz nabytych, a także może mieć związek z naszym trybem życia. Wzrost poziomu amoniaku, czyli hiperamonemia to stan zagrażający zdrowiu oraz życiu. Najczęściej przyczyną wysokiego poziomu amoniaku we krwi są:
• zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby m.in. encefalopatia wątrobowa,
• schorzenia hemolityczne,
• wrodzone zaburzenia metabolizmu,
• schorzenia nerek.
Wysoki poziom amoniaku w surowicy krwi może mieć także związek m.in. z nałogowym paleniem papierosów, intensywnym, długotrwałym wysiłkiem fizycznym oraz stosowaniem głodówek.
Czytaj też:
Bilirubina – barwnik, który pozwala ocenić pracę wątroby