Koper włoski (fenkuł włoski, koper słodki, Foeniculum vulgare Mill.) to roślina z rodziny selerowatych, która naturalnie występuje w regionie Morza Śródziemnego, jednak uprawy kopru włoskiego znajdują się w wielu regionach świata. Fenkuł jest rośliną dwuletnią lub byliną. Charakterystyczny zapach kopru włoskiego sprawia, że bez problemu znajdziemy go pośród innych warzyw – fenkuł wydziela anyżowy aromat. Trzeba wiedzieć, że koper włoski to nie tylko aromatyczne warzywo, ale także surowiec zielarski, który warto mieć w domowej apteczce.
Choć koper włoski tradycyjnie stosowany jest na kolkę u niemowląt i laktację u kobiet karmiących piersią, to aktualne zalecenia do jego stosowania uległy zmianie. Doradcy laktacyjni podkreślają, że w pobudzaniu laktacji najważniejsze jest częste przystawianie dziecka do piersi, stosowanie laktatorów, picie dużej ilości wody i prawidłowa technika karmienia. Przed zastosowaniem herbatki z nasion kopru włoskiego należy skonsultować się z lekarzem, farmaceutą lub doradcą laktacyjnym.
Koper włoski – informacje podstawowe
Pochodzący z regionu Morza Śródziemnego fenkuł (Foeniculum vulgare Mill.) to warzywo o ciekawym wyglądzie. Roślina ma wysokie wymagania – do uprawy fenkułu potrzebne jest ciepłe, słoneczne stanowisko i żyznej gleba. Ta roślina zielna osiąga imponującą wysokość do 2 metrów i składa się z korzenia, łodygi oraz liści. Po przekwitnięciu pojawiają się charakterystyczne owoce, które są suszone i stosowane jako przyprawa oraz surowiec zielarski.
Łodyga kopru włoskiego jest prosta i drobno żebrowana, jego liście trzykrotnie pierzaste, pojawiające się w okresie kwitnienia kwiaty są drobne i zebrane w baldachy, a jego owoc to rozłupnie o walcowatym kształcie. Owoc kopru włoskiego to surowiec zielarski. W medycynie naturalnej stosowane są owoce kopru włoskiego odmiany słodkiej i odmiany gorzkiej. Nasion kopru włoskiego używa się nie tylko w celach leczniczych, ale również jako przyprawy.
Jako warzywo spożywa się bulwę kopru włoskiego, która ma biały lub białozielony kolor oraz nieco pikantny smak.
Wartości odżywcze kopru włoskiego
Koper włoski to niskokaloryczne i zdrowe warzywo, które dostarcza do naszego organizmu liczne witaminy i sole mineralne. 100 gramów bulwy kopru włoskiego dostarcza ok. 31 kcal, 1,24 g białka, 0,2 g tłuszczu, 7,3 g węglowodanów (w tym 3,1 g błonnika pokarmowego, który należy do węglowodanów złożonych).
Koper włoski stanowi dobre źródło m.in. witaminy C, witamin z grupy B oraz witaminy D, E i K. Zawiera również cynk, mangan, kwas foliowy, wapń, fosfor, potas, magnez, żelazo oraz selen. W jego składzie znajdują się także rutyna, kwercetyna, olejki eteryczne i inne fitoskładniki. Dzięki temu fenkuł wykazuje cenne właściwości, do których zaliczamy:
- działanie przeciwzapalne,
- działanie antyseptyczne,
- działanie wykrztuśne,
- działanie wiatropędne,
- działanie estrogenne,
- działanie regulujące trawienie.
Co więcej, fenkuł włoski działa rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.
Jakie właściwości zdrowotne ma koper włoski?
Koper włoski to warzywo, które wpływa na cały organizm, dostarczając sporej ilości witamin i minerałów, a także innych cennych związków czynnych biologicznie. Dzięki bogatemu składowi fenkuł włoski wspiera pracę układu odpornościowego, wzmacnia naczynia krwionośne, reguluje ciśnienie krwi, pomaga zachować zdrowe i mocne kości oraz zęby, spowalnia procesy starzenia się organizmu, a także działa antynowotworowo, redukując wolne rodniki tlenowe.
Właściwości lecznicze kopru włoskiego wykorzystywane są przede wszystkim na dolegliwości układu pokarmowego m.in. problemy trawienne, które pojawiają się po ciężkostrawnych posiłkach.
Koper włoski skutecznie redukuje bolesne skurcze brzucha, za które odpowiada nadmierne napięcie mięśni gładkich, wzdęcia i uczucie pełności po posiłku. Działanie antyseptyczne i przeciwzapalne kopru włoskiego wykorzystywane jest m.in. podczas infekcji jamy ustnej – napar z kopru włoskiego może być stosowany do płukania ust przy zapaleniu dziąseł i innych stanach chorobowych. Olejki eteryczne kopru włoskiego sprawiają, że fenkuł skutecznie redukuje uciążliwy problem, jakim jest nieprzyjemny zapach z ust.
Fenkuł włoski jako roślina kosmetyczna
Koper włoski wykazuje pozytywny wpływ na skórę. Tradycyjnie stosowany jest m.in. do przemywania tłustej skóry oraz łagodzenia podrażnień i stanów zapalnych, które związane są z łojotokiem oraz trądzikiem. Co więcej, koper włoski pomaga przywrócić skórze zdrowy, promienny wygląd oraz działa ujędrniająco.
Zastosowanie kopru włoskiego i dawkowanie
W celach leczniczych fenkuł włoski stosowany jest w formie naparu. Napar przygotowuje się z owoców kopru włoskiego w proporcji 1 łyżka owoców kopru na szklankę wrzątku. Owoce kopru włoskiego trzeba zaparzać pod przykryciem przez około 20 minut. W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są gotowe produkty z koprem włoskim np. saszetki do zaparzania.
Ważne! Nie należy spożywać dużej ilości naparu z kopru włoskiego. Zalecana dzienna porcja dla osoby dorosłej to 2-3 filiżanki. Tradycyjnie dzieciom podaje się koper włoski w ilości 1 łyżeczki kilka razy na dobę.
Duże dawki kopru włoskiego mają niekorzystny wpływ na zdrowie – powodują podrażnienie błon śluzowych żołądka oraz odurzenie. Nie zaleca się długotrwałego stosowania kopru włoskiego. Napar z kopru włoskiego powinien być stosowany jedynie doraźnie.
Zastosowanie kopru włoskiego w kuchni
Bulwy kopru włoskiego mogą być pożywane na surowo, na przykład jako dodawane do sałatek. Można je także poddawać obróbce cieplnej – koper włoski można smażyć, piec, grillować, gotować i dusić. Nadaje on ciekawy smak np. zupom i daniom jednogarnkowym. Dobrze komponuje się ze smakiem innych warzyw oraz mięs i ryb.
Czytaj też:
Fenkuł działa ochronnie na wątrobę. Jak smakuje to warzywo i jak je jeść?Czytaj też:
Napar na wzdęcia pij po jedzeniu. Przygotujesz go z 3 składników
Źródła:
- B. Kuźnicka, M. Dziak, Zioła i ich stosowanie. Historia i współczesność – wydanie III poprawione, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich PZWL, Warszawa, 1984
- Zbigniew Podbielkowski, Słownik roślin użytkowych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1989
- Bohumír Hlava, Rośliny kosmetyczne, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1984
- Agnieszka Gawłowska, 500 owoców i warzyw, Wydawnictwo SBM, 2015