Odkładanie wszystkich obowiązków na ostatnią chwilę uważane jest za cechę osób leniwych. „Co masz zrobić jutro, zrób dzisiaj” – brzmi maksyma ludzi pracowitych i solidnych. No cóż, prokrastynaci z pewnością tak nie uważają i stosują tę zasadę zupełnie na opak. Czym jest prokrastynacja i z czego może wynikać? Okazuje się, że to zjawisko ma głębsze podłoże psychologiczne, a u jego podstaw mogą leżeć problemy psychologiczne.
Co to jest prokrastynacja?
Prokrastynacja to odkładanie rzeczy na później. Nie polega ona nie nieumiejętności zorganizowania swojego czasu, ale na świadomym odkładaniu realizacji obowiązków do ostatniego momentu. Prokrastynaci robią to, bo nie potrafią inaczej, a ich zachowania nie zmienia nawet świadomość o konsekwencjach, jakie poniosą w związku ze swoim brakiem działania.
Na czym polega prokrastynacja?
Prokrastynacja to odkładanie wszystkiego na ostatnią chwilę. Co to dokładnie oznacza? Spójrzmy na kilka przykładów.
- Otrzymujemy pismo z informacją, że kończy się ubezpieczenie naszego auta. Na przedłużenie obecnej polisy albo wykupienie nowej mamy miesiąc czasu. Prokrastynator przez najbliższe 4 tygodnie nie zrobi nic, a przypomni sobie o tym, że musi wykupić polisę w dniu, w którym poprzednia straci ważność. Albo jeszcze później. I wizja mandatu niczego tu nie zmienia
- Mamy do przygotowania projekt do pracy. Szef dał nam na to tydzień. Prokrastynator przez 6 dni nie zrobi nic, a ostatniego dnia pod wpływem presji czasu lub otoczenia (np. nerwowych pytań ze strony kolegów z pracy) zacznie działać.
Takich przykładów można podać więcej. Wszystkie obrazują ten sam schemat działania osób, które cierpią na prokrastynację.
Przyczyny prokrastynacji
Prokrastynację jeszcze do niedawna uważano za przejaw lenistwa. Dziś już naukowcy i psycholodzy skłaniają się ku teorii, że ma ona głębsze podłoże psychologiczne. Może wynikać m.in. z zaburzonych relacji z rodzicami w dzieciństwie.
Prokrastynacja rozwija się częściej u osób, u których w domu panowała surowa dyscyplina. Gdy rodzice (zwłaszcza ojciec) wiele wymagali od dziecka, w dorosłym życiu może ono w sposób naturalnie nie chcieć podporządkowywać się nikomu. Być może z tego wynika odkładanie wszystkich obowiązków na ostatnią chwilę.
Prokrastynacja a postrzeganie siebie
Prokrastynacja może także wynikać z surowej samooceny. Gdy nie wierzymy we własne umiejętności i talenty, nie chcemy nad nimi pracować. W takiej sytuacji odkładamy na później realizację zawodowych projektów, bo i tak nie wierzymy, że przygotujemy coś wartego uwagi.
Prokrastynacja a perfekcjonizm
Prokrastynacja może także wynikać ze zbytniego perfekcjonizmu. Jeśli wiemy, że zadanie, które mamy wykonać, nie zostanie przez nas zrobione na 100 procent, to wycofujemy się, zamiast spróbować zrobić je najlepiej jak umiemy.
Inną przyczyną tego zjawiska może być... adrenalina. Niektóre osoby potrzebują tzw. „bata nad głową”, by wykonać zadanie. Jeśli goni nas deadline, mamy więcej motywacji, by wykonać zadanie. Zwłaszcza, gdy deadline ten jest krótki – w takiej sytuacji pracujemy dużo wydajniej i intensywniej, napędzani emocjami i pozytywnym, mobilizujący stresem.
Jak rozpoznać przejawy prokrastynacji?
Prokrastynację można dość łatwo rozpoznać. Zastanów się, czy:
- często odkładasz zadania na ostatnią chwilę?
- nie potrafisz zmotywować się do wykonania zadania, gdy termin jest zbyt odległy?
- umiesz planować swoje obowiązki i organizować sobie pracę?
- lubisz pracować intensywnie tuż przed deadlinem?
Jeśli odpowiedzi są pozytywne, warto zastanowić się nad swoim podejściem do pracy. Pomocne może okazać się robienie listy zadań do wykonania albo prowadzenie dziennika czy kalendarza.
Czytaj też:
Egocentryk: kto to jest i jakie ma cechy?