Amerykański psycholog Howard Gardner stworzył teorię inteligencji wielorakich w 1983 roku. Mimo upływu lat jego koncepcja nie traci na popularności. Zdaniem psychologa inteligencja nie jest czymś wrodzonym i niezmiennym. To umiejętność, którą można wyćwiczyć, podobnie jak inne uzdolnienia. W każdym człowieku niezależnie od poziomu wykształcenia czy statusu społeczno-ekonomicznego tkwi potencjał do rozwijania swoich predyspozycji. Naukowiec wyróżnił osiem różnych typów inteligencji.
Inteligencja lingwistyczna (językowa)
Osoby obdarzone inteligencją lingwistyczną (językową) mają dużą łatwość w formułowaniu wypowiedzi, a także wyrażaniu uczuć i myśli przy użyciu słów. Nie mają problemów z przyswajaniem języków obcych oraz posługiwaniem się nimi w mowie i piśmie. Żadnych trudności nie sprawia im również przekonywanie innych do swoich racji czy poglądów. Potrafią świetnie uzasadnić zajmowane stanowisko i doskonale rozumieją różne niuanse semantyczne. Zwracają szczególną uwagę nie tylko na znaczenie czy zabarwienie emocjonalne słów. Skupiają się również na aspektach, takich jak: modulacja głosu, intonacja czy rytm wypowiedzi.
Jak wyćwiczyć inteligencję lingwistyczną? Można to robić między innymi poprzez czytanie książek, oglądanie filmów, uczenie się języków obcych, rozmawianie z ludźmi, słuchanie audiobooków, tworzenie wierszy i innych form przekazu, a także różnego rodzaju zabawy słowem, na przykład granie w scrabble czy rozwiązywanie krzyżówek. Uzdolnienia językowe to domena dziennikarzy, poetów, pisarzy, prawników, mówców itp.
Inteligencja logiczno-matematyczna
Jednym z głównych przejawów tego rodzaju inteligencji jest duża sprawność w rozwiązywaniu problemów logicznych i analizowaniu związków przyczynowo-skutkowych. Osoba z przywołanymi uzdolnieniami najlepiej czuje się w świecie liczb, gdzie wszystkie zjawiska można racjonalnie wytłumaczyć, wykryć pewien schemat działania i postępować według ustalonego wzorca. Ludzie z rozwiniętą inteligencją logiczno-matematyczną nie mają najmniejszego problemu z odnajdywaniem różnego rodzaju zależności między pojęciami, obiektami czy innymi kategoriami. Zazwyczaj są bardzo dobrze zorganizowani, racjonalni i konsekwentni w dążeniu do celu. Wykonywanie skomplikowanych obliczeń przychodzi im z łatwością. Najlepiej odnajdują się w zawodach, takich jak: programista, księgowy, informatyk, analityk finansowy, inżynier itp. Co robić, by rozwijać inteligencję logiczno-matematyczną? Można rozwiązywać różnego rodzaju łamigłówki i równania, grać w szachy, naprawiać urządzenia elektroniczne i przedmioty codziennego użytku.
Inteligencja wizualno-przestrzenna
Osoby z inteligencją wizualno-przestrzenną wyróżnia przede wszystkim myślenie obrazami. Przemawiają do nich nie słowa, ale rozmaite elementy graficzne, na przykład wykresy, tabele, zdjęcia itp. Lepiej przyswajają informacje przedstawione za pomocą ilustracji niż tekstu pisanego. Szybko odnajdują się w przestrzeni, nawet w mniej znanym otoczeniu. Zwracają uwagę na szczegóły z najbliższego otoczenia, charakterystyczne punkty ulic, marki i modele mijanych samochodów, ubrania osób, z którymi rozmawiają. Mają dobrą pamięć wzrokową. Inteligencja wizualno-przestrzenna jest „mocną stroną” architektów, projektantów wnętrz, geodetów, grafików, pilotów i fotografów. Uzdolnienia te można rozwijać poprzez rysowanie, malowanie, lepienie w glinie, czytanie i tworzenie map oraz tworzenie wizualizacji i modeli 3D, prace w ogrodzie, aranżowanie przestrzeni, robienie zdjęć.
Inteligencja muzyczno-rytmiczna
Tym rodzajem inteligencji mogą pochwalić się przede wszystkim kompozytorzy, piosenkarze, instrumentaliści, śpiewacy operowi, a także przedstawiciele innych zawodów związanych ze światem muzyki. Osoby te są wrażliwe na dźwięki, rytmy, melodie. Bez trudu wyłapują odgłosy dobiegające z otoczenia i są w stanie je zidentyfikować, nazwać, a niekiedy również odtworzyć za pomocą różnych przedmiotów codziennego użytku. Nauka gry na instrumentach przychodzi im z łatwością. Często sami tworzą muzykę, Dźwięki pobudzają ich do działania, ułatwiają przyswajanie informacji. Osoby z rozwiniętą inteligencją rytmiczno-muzyczną często nucą podczas wykonywania różnych czynności, na przykład sprzątania czy gotowania. Szlifowanie opisanych uzdolnień sprowadza się do częstego obcowania z muzyką i dźwiękami.
Inteligencja kinestetyczna (ruchowa)
Osoby z dobrze rozwiniętą inteligencją kinestetyczną wykorzystują ruch jako środek przekazu. Aktywność fizyczna pomaga im w rozwiązywaniu problemów i wyrażaniu samego siebie. Co to oznacza w praktyce? Ludzie z opisywanymi uzdolnieniami nie umieją długo usiedzieć w jednym miejscu. Posługiwanie się narzędziami nie sprawia im najmniejszego problemu. Potrafią naśladować zachowania innych ludzi. Są zręczni i działają z dużą precyzją. Chodzi między innymi o sportowców, rzemieślników, stolarzy, krawców, tancerzy, mechaników itp. Jedną z podstawowych form treningu inteligencji kinestetycznej są prace manualne i uprawianie rozmaitych form aktywności.
Inteligencja przyrodnicza (naturalistyczna)
Ten rodzaj inteligencji jest domeną ludzi, którzy uwielbiają przebywać na łonie natury, obcować ze zwierzętami i poznawać rośliny. Zwracają uwagę na szczegóły środowiska zewnętrznego. Znają prawa przyrody. Potrafią odróżnić od siebie poszczególne gatunki kwiatów, drzew i krzewów. Nie mają problemu z tym, by odnaleźć się w lesie. Uwielbiają wędrówki po dziewiczych terenach, kempingi, biwaki. Właśnie tego typu aktywności są najlepszym sposobem na rozwijanie inteligencji przyrodniczej. To uzdolnienia charakterystyczne m.in. dla ekologów, przyrodników, ornitologów, weterynarzy.
Inteligencja intrapersonalna (intuicyjna)
Inteligencja intrapersonalna to swego rodzaju wgląd w siebie, który pozwala na lepsze samopoznanie, zrozumienie doświadczanych emocji, własnych potrzeb. Osoby, które mają te uzdolnienia, potrafią panować nad swoimi emocjami i zarządzać nimi. Mają też świadomość osobistych ograniczeń, lęków, zalet. Są asertywne, zdyscyplinowane i skłonne do autorefleksji. Głośno wyrażają swoje poglądy. Takie postawy są bardzo charakterystyczne dla trenerów czy osób zajmujących kierownicze stanowiska.
Inteligencja interpersonalna (społeczna)
Inteligencja społeczna łączy w sobie elementy wszystkich uzdolnień opisanych powyżej. Obejmuje aspekty, takie jak empatia, tolerancja czy altruizm. Osoby z tego typu uzdolnieniami potrafią aktywnie słuchać. Chętnie nawiązują kontakty z innymi ludźmi, spędzają z nimi czas na rozmowie czy różnych aktywnościach. Są ciekawi świata i drugiego człowieka. Chcą go poznać, zrozumieć. To postawy charakterystyczne dla terapeutów, psychologów, doradców, pedagogów itp.
Czytaj też:
Bliżej ci do empatii czy egocentryzmu? Zrób prosty testCzytaj też:
Egoista – kto to jest? Jaką jest osobą w związku?