W obrębie kobiecego układu rozrodczego mogą utworzyć się różne zmiany chorobowe, dlatego niezbędne są regularne badania ginekologiczne. To niezwykle ważne, bo dzięki badaniom profilaktycznym mogą zostać wykryte zarówno niegroźne, aczkolwiek wywołujące uciążliwe objawy schorzenia, jak i choroby, które zagrażają zdrowiu i życiu.
Nadżerka szyjki macicy
Nadżerka szyjki macicy to jedna ze zmian w obrębi narządów układu rozrodczego, która diagnozowana jest przede wszystkim u kobiet młodych. Zwykle wykrywana jest u kobiet pomiędzy 25. a 35. rokiem życia. Ryzyko rozwoju nadżerki szyjki macicy maleje wraz z wiekiem. Zmiana ta rzadko rozwija się u kobiet m.in. w okresie menopauzy.
Większość nadżerek szyjki macicy jest wykrywana podczas badań profilaktycznych, które uwzględniają wykonanie cytologii. Zdarza się, że nadżerka szyjki macicy rozwija się bezobjawowo, jednak z czasem prowadzi do pojawienia się niezbyt przyjemnych objawów. Mogą na nią wskazywać np. krwawienie po stosunku i wodniste upławy o białym lub żółtym kolorze oraz upławy z domieszką krwi.
Jak wygląda nadżerka szyjki macicy?
Nadżerka to nieduże zaczerwienienie na szyjce macicy, która jest zmianą na poziomie nabłonka. Powstaje, gdy nabłonek z pochwy wypiera nabłonek walcowaty z kanału szyjki macicy. Nadżerka szyjki macicy to niewielka ranka, której powierzchnia jest nierówna. Wyróżniamy dwa rodzaje nadżerek szyjki macicy. W mowie potocznej terminem „nadżerka” określa się obydwa rodzaje nadżerek, które znacząco różnią się pod względem budowy histologicznej.
Warto pamiętać, że wszystkie zmiany w obrębie narządów rozrodczych mogą stanowić potencjalne zagrożenie, bo w ich obrębie może dojść do namnażania się patologicznie zmienionych komórek nowotworu. Każda kobieta powinna dbać o zdrowie swojego układu rozrodczego, pamiętając, że regularne wizyty u ginekologa mogą uratować życie.
Badanie ginekologiczne nie powinno powodować skrępowania. Nie należy także unikać wizyty u lekarza w celu uniknięcia usłyszenia ewentualnej złej diagnozy, bo choroby wykryte we wczesnym stadium rozwoju, mogą być skutecznie leczone. W przypadku nadżerki w grupie ryzyka znajdują się młode kobiety, które rozpoczęły współżycie i są w wieku rozrodczym. Planując macierzyństwo, szczególnie ważne jest dbanie o zdrowie układu rozrodczego, bo zaniedbywanie badań kontrolnych, może skutkować rozwojem schorzeń, które utrudniają zajście w ciążę oraz jej donoszenie.
Nadżerka szyjki macicy – rodzaje
Nadżerka na szyjce macicy diagnozowana jest u jednej na 3-4 młode kobiety, więc ryzyko rozwoju tej zmiany w obrębie szyjki macicy jest duże. Wyróżniamy dwa rodzaje nadżerki szyjki macicy, które różnią się pod względem budowy histologicznej, a także wiążą się z odmiennym ryzykiem wystąpienia patologicznego rozrostu komórek w obrębie zmiany, który powoduje nowotwór szyjki macicy. Nadżerka na szyjce macicy to nadżerka prawdziwa lub nadżerka rzekoma.
Nadżerka prawdziwa (ektopia) charakteryzuje się ubytkiem ochronnej pokrywy nabłonka wielowarstwowego płaskiego. Ma postać krateru. Tego typu zmiana diagnozowana jest przede wszystkim w przypadku raka szyjki macicy, który jest w zaawansowanym stadium. Nadżerka prawdziwa jest poważnym powodem do niepokoju, wymaga poszerzonej diagnostyki i leczenia.
Nadżerka rzekoma (erytroplakia) to zgodnie z definicją zaczerwieniony obszar na szyjce macicy, który powstaje na skutek zastępowania nabłonka wielowarstwowego płaskiego, który znajduje się w części pochwowej szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym, który pokrywa kanał szyjki macicy. Nadżerka rzekoma nie powinna budzić lęku, bo w większości przypadków nie jest zmianą patologiczną, która wskazuje na poważne schorzenia w obrębie szyjki macicy. Jeżeli w obrębie nadżerki rzekomej nie występuje ubytek komórek błony śluzowej, to zmiana w obrębie szyjki macicy nie powinna zwiększać ryzyka rozwoju nowotworu. Ubytek w błonie śluzowej jest wskazaniem do dalszej diagnostyki. Nadżerki rzekome, w których obrębie stwierdzony jest ubytek w błonie śluzowej, mogą być związane ze stanem przedrakowym.
Wykrycie nadżerki rzekomej powinno skłonić do częstszych wizyt u ginekologa w celu wykonywania badań kontrolnych. Lekarz może zdecydować o usunięciu nadżerki, co pozwala uniknąć uciążliwych objawów.
Przyczyny nadżerki szyjki macicy
Nadżerka prawdziwa to zmiana często towarzysząca nowotworowi szyjki macicy, jednak rak szyjki macicy nie jest jedyną przyczyną jej powstania. Nadżerka rzekoma spowodowana jest działaniem wielu różnych czynników. Często ma podłoże hormonalne – do jej powstania przyczyniają się zmiany hormonalne w cyklu menstruacyjnym oraz zaburzenia hormonalne. Częstą przyczyną nadżerki szyjki macicy są także niewłaściwie leczone lub nieleczone infekcje intymne. W przypadku infekcji intymnej, na którą wskazują np. upławy o nieprzyjemnym zapachu, wiele kobiet rezygnuje z wizyty u ginekologa, decydując się na zastąpienie specjalistycznego leczenia lekami dostępnymi bez recepty. To błąd, bo przed rozpoczęciem leczenia infekcji intymnej, konieczne jest wykonanie badania czystości pochwy, które pozwala określić, jakie jest podłoże choroby.
Nadżerka rzekoma może również powstać na skutek zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową oraz być skutkiem ubocznym przygodnych kontaktów seksualnych. W większości przypadków jest jednak niegroźną zmianą fizjologiczną, dlatego w przypadku nadżerki rzekomej zwykle nie jest konieczne leczenie zabiegowe.
Inne przyczyny nadżerki rzekomej to m.in.:
- stosowanie leków antykoncepcyjnych,
- ciąża i poród,
- utrata ciąży,
- łyżeczkowanie macicy i inne zabiegi ginekologiczne, które wymagają rozszerzenia szyjki macicy,
- rozpoczęcie współżycia.
Prawdziwa nadżerka szyjki macicy ma inne podłoże. Jak już zostało wspomniane, może wskazywać na nowotwór lub stan przedrakowy. Powstaje także w przebiegu poważnych zaburzeń hormonalnych, które powodują znaczny spadek estrogenów. U młodych kobiet nadżerka prawdziwa może wskazywać np. na zmiany związane ze zbyt wczesnym wkroczeniem w okres okołomenopauzalny.
Nadżerkę prawdziwą często powoduje przewlekły stan zapalny w obrębie szyjki macicy, który może być spowodowany nieleczonymi infekcjami intymnymi. Zdarza się, że do rozwoju nadżerki prawdziwej przyczynia się uraz mechaniczny w obrębie narządów rozrodczych, do którego dojdzie np. podczas porodu lub zabiegu ginekologicznego, a także głębokiej penetracji.
Wykrycie nadżerki szyjki macicy powinno wiązać się z poszerzoną diagnostyką nie tylko w obrębie narządów układu rozrodczego. Nadżerka, która może mieć związek z poważnymi zaburzeniami hormonalnymi lub infekcją, wymaga wykonania badań, pozwalających ocenić ogólny stan zdrowia kobiety, a także skład ilościowy i jakościowy mikroflory pochwy.
Objawy nadżerki szyjki macicy
Objawy nadżerki szyjki macicy mogą przypominać objawy innych chorób. Zawsze wymagają zasięgnięcia porady lekarza oraz wykonania niezbędnych badań w celu określenia ich dokładnego podłoża.
Na nadżerkę szyjki macicy najczęściej wskazuje zwiększona ilość wydzieliny z pochwy, która może mieć kolor biały, żółty lub brunatny i nieprzyjemny zapach. Zdarza się, że nadżerka powoduje krwawienie w trakcie współżycia i po stosunku oraz plamienie między miesiączkami. Jeżeli plamienie z dróg rodnych występuje jedynie w okresie owulacji, to najpewniej nie mamy do czynienia z objawem nadżerki, ale fizjologicznym stanem, który związany jest z uwalnianiem komórki jajowej.
Inne objawy, które mogą wskazywać na nadżerkę szyjki macicy to m.in.:
- brązowe upławy po okresie,
- ból podbrzusza, który promieniuje do okolicy lędźwiowej kręgosłupa.
Powyższe objawy mogą również wskazywać na inne schorzenia w obrębie narządów rozrodczych, dlatego należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarza.
Jak wykryć nadżerkę szyjki macicy?
Wykrycie nadżerki szyjki macicy nie jest trudne. W celu wykrycia nadżerki szyjki macicy wykonywane jest badanie ginekologiczne. Podejrzenie zmiany w postaci nadżerki rzekomej lub nadżerki prawdziwej jest wskazaniem do wykonania badania cytologicznego w celu potwierdzenia wstępnej diagnozy.
Badanie cytologiczne polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy, który następnie oddawany jest do badania histopatologicznego. Dzięki systematycznie wykonywanej cytologii wykrywana jest większość nadżerek szyjki macicy, które nie wywołują objawów. Co więcej, cytologia pozwala wykryć zmiany nowotworowe we wczesnym stadium bezobjawowym oraz stany przedrakowe.
Nadżerka może także zostać wykryta podczas badania z wykorzystaniem specjalnego mikroskopu, dzięki któremu można dokładnie obejrzeć szyjkę macicy oraz pobrać wycinek dobadania histopatologicznego.
Leczenie nadżerki szyjki macicy
Leczenie nadżerki szyjki macicy nie zawsze jest konieczne. W przypadku zmian o podłożu hormonalnym dość często obserwowane jest samoistne wyleczenie nadżerki. Niestety, samoistne wyleczenie nadżerki może wiązać się z różnymi powikłaniami, które uwzględniają powstawanie stanu zapalnego, krwawienia bądź torbiele.
Występowanie nadżerki może być wskazaniem do leczenia zabiegowego i leczenia farmakologicznego. Na etapie leczenia farmakologicznego stosowane są leki, których działanie ukierunkowane jest na redukcję stanu zapalnego. Leczenie farmakologiczne polega na zastosowaniu leków dopochwowych. Jeżeli globulki dopochwowe okażą się nieskuteczne, to konieczna jest koagulacja chemiczna. Koagulacja chemiczna to metoda leczenia, która uwzględnia miejscowe zastosowanie specjalnego preparatu. Jego działanie pozwala zniszczyć chory nabłonek.
Leczenie zabiegowe uwzględnia krioterapię, elektrokoagulację i fotokoagulację. Dobór metody leczenia zależny jest od rodzaju zmiany, wielkości nadżerki, a także wyników badań, które zostały wykonane na etapie diagnostyki. Na etapie leczenia nadżerki należy powstrzymać się od kontaktów seksualnych. Tyczy się to zarówno leczenia farmakologicznego, jak i leczenia zabiegowego.