Choć idąc do lekarza, większość osób nie bierze pod uwagę tego, że lekarz ich nie przyjmie – to istnieje jednak taka możliwość. Czy zgodnie z aktualnymi przepisami medyk może odmówić pacjentowi leczenia? Jednym z podstawowych praw pacjenta jest prawo do uzyskania świadczenia medycznego, jednak mogą wystąpić okoliczności, podczas których spotka się on z odmową leczenia. Wątpliwości budzi często też to, czy przychodnia może odmówić zarezerwowania wizyty do lekarza. W tej sytuacji stanowisko NFZ jest jasne – pacjent musi mieć możliwość zapisania się do lekarza już przy pierwszym kontakcie z placówką.
Czy lekarz może odmówić przyjęcia pacjenta?
Każdy lekarz ma obowiązek udzielania świadczeń zdrowotnych, jednak okazuje się, że nie jest on bezwzględny. W praktyce oznacza to, że może on odmówić pacjentowi leczenia, jednak tylko pod pewnymi warunkami. Żeby lekarz mógł to zrobić – w takiej sytuacji brak udzielenia pacjentowi świadczenia zdrowotnego nie może skutkować narażeniem go na niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. Lekarz nie może odmówić leczenia pacjenta w sytuacji, gdy zagrożone jest jego życie. Jeżeli stan pacjenta wymaga niezwłocznego udzielenia pomocy medycznej – lekarz powinien wypełnić ten obowiązek.
Kiedy lekarz może odmówić leczenia? Powody
Lekarz może skorzystać z prawa odmowy lub odstąpienia od leczenia pacjenta. Jest to prawo zagwarantowane w przepisie art. 38 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Jeżeli dana osoba jest w sytuacji zagrożenia życia – obowiązkiem lekarza zawsze jest ratowanie jego życia, które jest wartością najwyższą. W każdej innej sytuacji – ma on takie prawo. Odmowa leczenia przez lekarza zawsze wymaga wystąpienia ważnych przyczyn. Takim powodem może być między innymi:
- obraźliwe zachowanie pacjenta wobec lekarza,
- chroniczne niestosowanie się do zaleceń lekarza niweczące proces leczenia,
- brak współpracy pacjenta z lekarzem w procesie leczenia,
- podważanie kompetencji lekarza (na przykład negowanie diagnoz).
Lekarz może także odmówić leczenia z uwagi na przyczyny leżące po jego stronie, takie jak:
- jego stan wyczerpania,
- zmęczenie,
- dramatyczna sytuacja życiowa (jego lub bliskiej mu osoby),
- zmiana miejsca zamieszkania.
Motywacja do nieudzielenia pacjentowi świadczeń może być też związana z osobami trzecimi, na przykład agresja okazywana lekarzowi przez rodzinę pacjenta. Lekarz może też nie podjąć się leczenia pacjenta, jeżeli jest zdania, że posiadana przez niego wiedza i umiejętności nie są wystarczające dla zapewnienia pacjentowi skutecznej pomocy lekarskiej albo że biorąc pod uwagę stan pacjenta, wyczerpał już wszystkie dostępne mu możliwości lecznicze. Lekarz ma także prawo, by powstrzymać się od wykonywania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem (z wyjątkiem przypadków zagrażających życiu lub zdrowiu).
Odmowa udzielenia świadczeń przez lekarza
Jeżeli lekarz pracuje w placówce medycznej (a nie udziela świadczeń w ramach praktyki prywatnej) i chce odmówić pacjentowi leczenia – musi wcześniej uzyskać zgodę swojego przełożonego oraz odpowiednio uzasadnić swoją decyzję. Dotyczy to lekarzy udzielających świadczeń w oparciu o umowę o pracę lub w ramach służby.
Art. 38 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty określa także to, jak lekarz powinien zachować się w takiej sytuacji: „W przypadku odstąpienia od leczenia, lekarz ma obowiązek dostatecznie wcześnie uprzedzić o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego i wskazać realne możliwości uzyskania tego świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym”. Lekarz ma także obowiązek uzasadnić i odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej.
Czytaj też:
Czy do psychiatry trzeba mieć skierowanie? To jeden z wyjątkówCzytaj też:
Co pracodawca widzi na L4 pracownika? Czy podany jest powód zwolnienia lekarskiego?