Sinice – co to jest i co powodują?

Sinice (inaczej cyjanobakterie) są bardzo specyficznymi organizmami, które mogą żyć właściwie w każdym środowisku (np. na skałach w glebie, w gorących źródłach), jednak najdogodniejsze warunki do ich rozwoju to woda morska. Dzieje się tak z powodu kilku czynników: wysokiej temperatury, słonej wody i zanieczyszczeń, które spływają do morza z różnych rzek.

Po zakwicie sinic kolor woda zmienia kolor na niebieski lub zielony. Może to powodować mylne wrażenie, że w zmienionej barwie wody są glony. Nie jest to prawda – sinice to bakterie, w dodatku niebezpieczne dla człowieka. Wykazują szkodliwe działanie i zawierają związki działające nie tylko na skórę, ale też na układ oddechowy, nerwowy czy pokarmowy.

Co to są sinice?

Sinice to mikroorganizmy, które pierwotnie zaliczano do roślin, ale dziś raczej uważa się je za prokarioty żyjące w środowisku bakterii. Zaliczane są do najstarszych organizmów występujących na Ziemi. Występują w zbiornikach zaporowych, można je zauważyć na poziomie głębszych warstw zbiorników wodnych, a także w zanieczyszczonych wodach mórz. Sprzyja im wysoka temperatura wody, zanieczyszczenie wody nawozami czy długotrwałe susze.

Zawierają substancje wywierające działanie toksyczne i mogące powodować reakcje alergiczne. Ryzyko zatrucia sinicami jest wysokie, dlatego nie zaleca się wchodzenie do wody, w których wystąpił zakwit sinic.

Gdzie najczęściej występują sinice?

Zakwit sinic można zauważyć w silnie zanieczyszczonych wodach mórz. W Polsce sinice występują w jeziorach, ale również w Morzu Bałtyckim. Sinice można zauważyć np. w Zatoce Gdańskiej w trakcie uprawiania sportów wodnych.

Sinice – wygląd

Jeśli sinice kojarzą nam się głównie z glonami, możemy mieć problem z ich rozpoznaniem. Gdy dochodzi do zakwitu wód, zmianie ulega zabarwienie wody, a jeśli sinic jest bardzo dużo i panuje bezwietrzna pogoda, na powierzchni wody może pojawić się „kożuch”. Jego kolor jest uzależniony od rodzaju bakterii, a także wieku zakwitu czy przenikania światła. Mogą więc wystąpić wszelkie odcienie koloru szarego, zielonego czy niebieskiego. Niekiedy też przy linii brzegowej zbiera się piana. Taki widok z pewnością większość z nas zniechęci do kąpieli. Zaniepokoić powinien także charakterystyczny zapach – zatęchły, ziemisty, nieprzyjemny.

W przypadku kontrolowanych kąpielisk, gdy dojdzie do namnożenia się sinic, zostają one zamknięte. Bardzo często sytuacja zmienia się w ciągu kilku godzin i plaże zostają na nowo otwarte, a inne – jeszcze przed chwilą bezpieczne – zamknięte. Dlatego też, gdy dowiemy się, że jedno kąpielisko w pobliżu zostało zamknięte, można się spodziewać, że sinice wystąpią także w innym miejscu nad morzem.

Sinice – dlaczego są tak niebezpieczne?

Zamknięcie plaży z powodu zakwitu wody nie wynika wyłącznie z walorów estetycznych. Niektóre sinice mogą produkować silne toksyny, które są bardzo szkodliwe dla zdrowia. To właśnie z tego powodu obowiązuje zakaz wchodzenia do wody. Mogą pojawić się podrażnienia skóry w wyniku kontaktu z wodą, a także nieprzyjemne objawy zatrucia pokarmowego, jeśli pływaliśmy w wodzie i przez przypadek połknęliśmy ją. Niebezpieczny jest także kontakt z powietrzem, które unosi się w obrębie kąpieliska.

Objawy, które mogą wystąpić w kontakcie z sinicami to:

• podrażnienia skóry,
• nudności,
• wymioty,
  
• biegunka,
• rumień skórny,
• bóle mięśniowe,
• zawroty głowy
  
• podrażnienie oczu,
• gorączka.

Nieprzyjemne objawy powinny zniknąć w krótkim czasie. Jeśli jednak są intensywne lub nie znikają, warto wybrać się do lekarza. Dotyczy to w szczególności dzieci. Warto też pamiętać, że sinice nie występują wyłącznie w wodzie, a ich oddziaływanie na organizm jest uzależnione od tego, jak długo byliśmy narażeni na kontakt z toksynami.

Sinice – jak dochodzi do zatrucia?

W zbiornikach wodnych, w których są zakwity sinic, najczęściej można zaobserwować gęste kożuchy sinicowe formujące się przy brzegu. Choć mogą one wyglądać ciekawie, należy bezwzględnie unikać wchodzenia do zanieczyszczonej wody. Zatrucie sinicami może być bardzo niebezpieczne dla człowieka.

Sinice zawierają następujące toksyny:

• hepatotoksyny
• neurotoksyny
• dermatotoksyny

Do zatrucia dochodzi najczęściej poprzez kontakt z zanieczyszczoną wodą, ale szkodliwe jest również powietrze w obrębie zanieczyszczonego zbiornika wodnego. Toksyny sinicowe mogą doprowadzić do zaburzeń równowagi, drżenia mięśni, problemów ze strony układu trawiennego. Mogą porazić również układ nerwowy, wywołać bóle mięśni czy porażenie mięśni. Z powodu zakwitu sinic i kontakcie z wodą zawierającą następujące toksyny (neurotoksyny, hepatotoksyny czy dermatoksyny) może rozwinąć się nawet uszkodzenie wątroby.

Czytaj też:
Sinice w Bałtyku. Gdzie obowiązuje zakaz kąpieli?