E-papierosy: sposób na rzucenie palenia?

W New England Journal of Medicine (NEJM), prestiżowym czasopiśmie medycznym, właśnie ukazała się praca brytyjskiego zespołu badaczy pod kierunkiem Petera Hayeka z Queen Mary University of London, w której przedstawiono rezultaty prowadzonego przez rok badania klinicznego o wysoko ocenianej metodologii, mającego sprawdzić efektywność rzucania palenia za pomocą e-papierosów lub nikotynowej terapii zastępczej.

886 palaczy zostało podzielonych na dwie grupy. Wszyscy uczestnicy badania otrzymywali wsparcie w postaci interwencji psychologicznych, jednak jedna grupa korzystała z e-papierosów, a druga z dowolnego środka nikotynowej terapii zastępczej. Terapia taka polega na dostarczaniu organizmowi nikotyny nie z dymem papierosa, a w postaci np. przyklejanych na skórę plastrów nasączonych nikotyną, gum do żucia czy pastylek z tą substancją.

Co lepsze: e-papieros czy nikotynowa terapia zastępcza?

Okazało się, że po roku do palenia tytoniu nie wróciło 18 proc. palaczy, którzy wspomagali się e-papierosami, oraz 9,9 proc. osób stosujących nikotynową terapię zastępczą.

Także laik wysunie wniosek z tego badania, że e-papierosy są skuteczniejszą metodą rzucania palenia. Zresztą główny jego autor uważa, że mogą być polecane palaczom jako jeden ze sposobów na zaprzestanie palenia. Skąd zatem wątpliwości?

Aż 80 proc. uczestników z grupy, która wspomagała się e-papierosami, wciąż ich używało po roku. Tymczasem w drugiej grupie tylko 9 proc. osób po roku wciąż korzystało z nikotynowej terapii zastępczej, a zatem wciąż potrzebowało dostarczać sobie narkotyk do organizmu.

„Ta różnica w modelu używania nikotyny budzi niepokój ze względu na odległe skutki korzystania z e-papierosów dla zdrowia” – tak skomentowali rezultaty brytyjskiego badania redaktorzy NEJM dr Belinda Borelli i George T. O’Connor we wstępniaku do styczniowego wydania tego czasopisma.

Wskazują, że wdychany z urządzeń podgrzewających tytoń „dym” także zawiera wiele toksycznych substancji, choć panuje konsensus wśród naukowców, że z pewnością mniej niż dym papierosowy. Jednak coraz więcej jest doniesień naukowych o szkodliwości e-papierosów. Ponadto, jeśli chodzi o młodych użytkowników tytoniu, w USA zarysowała się tendencja, że z e-papierosów „przechodzą” oni na palenie tradycyjnych. Do krótkiego wstępniaka jego autorzy dołączyli zresztą szereg odnośników do badań, z których wiele wskazuje na zarejestrowane już niekorzystne dla zdrowia działania niepożądane e-papierosów.

„Te doniesienia powodują, że nie można ze spokojem ducha polecać przejścia z papierosów tradycyjnych na niekończące się używanie e-papierosów jako kompletnego i w pełni skutecznego zerwania z paleniem” – piszą eksperci z NEJM.

Zwłaszcza, że skuteczność obecnego już na rynku przez wiele lat leku stosowanego w leczeniu uzależnienia od nikotyny (bupoprionu – dostępny jest jedynie na receptę) jest zbliżona do wykazanej w badaniu Hayeka metody wspomagania się e-papierosami.

Autorzy wstępniaka podkreślają zatem, że ich zdaniem e-papierosy jako metodę na zaprzestanie palenia powinno się polecać tylko wtedy, kiedy zawiodą wszystkie inne polecane przez Food and Drug Administration metody (połączone ze wsparciem behawioralnym), przy czym należy ustalić najniższą możliwą dawkę wdychanej przez e-papierosa nikotyny oraz określić dokładnie termin, kiedy przestanie się używać tego urządzenia.

Czytaj też:
Co jest nałogiem, a co nim nie jest? Psycholog rozwiewa wszelkie wątpliwości

E-papierosy w doświadczeniu polskich praktyków

Opisane badanie nie dotyczy polskiej populacji. Spytaliśmy ekspertów z Poradni Antynikotynowej Wielkopolskiego Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii im. Eugenii i Janusza Zeylandów w Poznaniu o ich doświadczenia z tymi nowymi urządzeniami.

„W naszej poradni nie obserwujemy osób z uzależnieniem wyłącznie od e-papierosów. Zdarzają się czasami wśród palących osoby okresowo używające zamiennie e-papierosy z tradycyjnymi” – odpowiedziały Ewa Chrząstowska i Marta Błachut-Laskowska.

Zastrzegły, że niektóre osoby, które mają historię uzależnienia od zwykłych papierosów, po okresie palenia tylko elektronicznych, w chwilach wystąpienia sytuacji odbieranych jako trudne, mogą wracać do pierwotnego uzależnienia, czyli palenia papierosów tradycyjnych.

Czy polecają e-papierosy jako metodę na rzucenie palenia?

Nie. A to „ze względu na to, że wdychane z e-papierosów substancje są także toksyczne – pojawiają się badania o ich szkodliwym wpływie na zdrowie”. Zwróciły uwagę, że przerzucenie się na wdychanie podgrzanego tytoniu można także traktować jako przyjmowanie substancji uzależniającej nadal i tym samym, podtrzymywanie mechanizmu uzależnienia w nie do końca określonej, mierzalnej dawce. „Wspomniany w artykule tzw. efekt furtki (gateway effect), również nie przemawia za korzystaniem z takich urządzeń” – dodają w nadesłanym do Serwisu Zdrowie komentarzu ekspertki.

Jakie metody na rzucenie palenia polecają?

„W poradni, jako podstawę w drodze do rzucenia palenia, przyjmujemy pracę nad motywacją pacjenta, następnie dostosowujemy program rzucenia palenia do indywidualnych potrzeb danej osoby. Z kolei w ramach stacjonarnego lecznictwa szpitalnego – dla osób z dużą motywacją do rzucenia palenia, mamy w planach dalej rozwijać 5 – dniowy program rzucania palenia przy pomocy cytyzyny. W programie tym istotna jest intensywna psychoedukacja, interwencje terapeutyczne oraz rehabilitacja. Program jest wzorowany na przedstawianym podczas IASCL w 2017 r. przez Seo Hong Gwan M. D. Ph. D. z National Cancer Center w Korei” – czytamy w komentarzu.

Długa droga do rzucenia palenia

Najlepiej nigdy nie zacząć palić, bo pozbycie się nałogu jest bardzo trudne. Z badań naukowych wynika, że dla większości uzależnionych dopiero 6-7. próba okazuje się skuteczną. W Polsce od początku lat 90. ubiegłego wieku zaznaczała się tendencja spadkowa użytkowników tytoniu, przy czym wśród kobiet nie była tak wyraźna, jak wśród mężczyzn. W 1996 roku paliło 40 proc. mieszkańców Polski i 19,4 proc. mieszkanek.

W 2014 roku odpowiednio: 28 proc. i 17, 2 proc. Główny Urząd Statystyczny w tym roku policzył nie tylko palaczy tradycyjnych papierosów, ale i użytkowników e-papierosów (dane za 2018 rok). Okazuje się, że paliło:

• tylko papierosy – 27,8 proc. mężczyzn,
  
• papierosy oraz e-papierosy – 4,8 proc. panów,
  
• a użytkowników jedynie e-papierosów było 3,1 proc.
  

Jeśli chodzi o panie, to:

• palaczek wyłącznie papierosów w ubiegłym roku było 15,4 proc.,
  
• 3,3 proc. paliło zarówno tradycyjne, jak i e-papierosy,
  
• zaś tylko te ostatnie – 1,7 proc. kobiet.
  

Co ciekawe, o ile wśród palaczy tradycyjnych papierosów zdecydowanie dominują osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym oraz podstawowym, to wśród użytkowników e-papierosów przeważają osoby z wykształceniem wyższym oraz średnim i policealnym.

Czytaj też:
E-papieros może wybuchnąć?