Na skutek uszkodzeń mózgu mogą pojawić się zaburzenia mowy lub całkowita utrata zdolności porozumiewania się z otoczeniem. Z afazją mamy do czynienia w przypadku osób, które wcześniej nie miały problemów z mową, jednak może ona powodować także dodatkowe objawy m.in. utratę zdolności rozumienia mowy oraz umiejętności pisania i czytania.
Co to jest afazja?
Afazja to dość skomplikowany i trudny do zrozumienia zespół objawów. W związku z afazją przestajemy mówić lub zdolności porozumiewania się za pomocą mowy stają się znacznie ograniczone. Problemy obejmują także rozumienie mowy, jednak spectrum występujących objawów nie zawsze jest takie samo i zależy od rodzaju afazji.
To zaburzenie o podłożu neurologicznym dotyka dzieci oraz osób dorosłych. Afazja sama w sobie nie jest chorobą. To zespół objawów, który związany jest z uszkodzeniem mózgu. Uszkodzenia te mogą mieć różne podłoże i objawiać się w nieco inny sposób. Warto podkreślić, że afazja nie ma podłoża emocjonalnego, czyli nie jest związana z traumą, która potrafi doprowadzić do zaprzestania mówienia np. u dzieci.
Afazja jest jednym z objawów, na podstawie których diagnozowane są uszkodzenia mózgu. To z tego względu np. po urazie głowy lekarz lub ratownik medyczny starają się zachęcić pacjenta do mówienia. Trudno jest do końca zrozumieć, czym jest afazja, gdy nie wiemy, jak działa ludzki mózg. Steruje on wszystkimi procesami życiowymi i kontroluje wykonywane przez nas czynności, także tak prozaiczne, jak mówienie.
Afazja nie pojawia się jedynie na skutek uszkodzenia ośrodka mowy, bo może mieć także związek z uszkodzeniami innych części mózgu. Dzieje się tak z prostego względu – za proces „produkcji” mowy odpowiada cały mózg, sterując nie tylko logiką wypowiedzi, ale także angażując do pracy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania aparatu mowy mięśnie.
Przyczyny afazji?
Jak już zostało wspomniane, przyczyną afazji jest uszkodzenie struktur mózgowych. Może mieć ono różne podłoże. Do wystąpienia afazji najczęściej dochodzi na skutek m.in.:
- infekcji mózgu o podłożu bakteryjnym (np. ropień mózgu),
- infekcji mózgu o podłożu wirusowym,
- nowotworu mózgu,
- urazu głowy,
- udaru niedokrwiennego mózgu,
- udaru krwotocznego mózgu.
Afazja może mieć nie tylko odmienne podłoże, ale także wiąże się z różnymi objawami. To, czy dotyczy jedynie umiejętności logicznego wypowiadania się, czy objawia się także innymi dysfunkcjami, zależne jest od jej rodzaju.
Rodzaje afazji
Wyróżnia się 5 typów afazji. Najczęściej diagnozowana jest afazja motoryczna (afazja ruchowa, afazja ekspresyjna). Jej objawem są zaburzenia mowy. Innym typem afazji jest afazja globalna, która wiąże się z całkowitym zniesieniem zdolności porozumiewania się za pomocą mowy oraz rozumienia wypowiadanych słów. Afazja sensoryczna jest nieco innym typem tego zaburzenia. W tym przypadku mamy do czynienia z zaburzeniami, które dotyczą rozumienia wypowiedzi ustnych i wypowiedzi pisemnych.
Dość specyficznym typem afazji jest afazja nominacyjna, która powoduje problemy z nazywaniem przedmiotów (nie można przypomnieć sobie ich nazw), jak również związana jest z tworzeniem niegramatycznych, niespójnych i niezrozumiałych zdań, które składają się z przypadkowo dobieranych słów. Ostatnim rodzajem afazji jest afazja typu mieszanego np. motoryczno-sensoryczna.
Afazja u dziecka
Afazja dziecięca diagnozowana jest na podstawie dość specyficznych objawów, które niepokoją rodziców. Rzadko związana jest z całkowitym brakiem rozwoju mowy, jednak brak naturalnych etapów rozwoju, które związane są z artykulacją dźwięków, naśladownictwem i nazywaniem przedmiotów oraz porozumiewaniem się z otoczeniem, także może świadczyć o afazji. Trzeba jednak w tym przypadku wiedzieć, że podobne problemy z mową mogą być powodowane przez zaburzenia słuchu, dlatego dziecko, które nie mówi, musi przejść odpowiednie badania w tym kierunku.
Afazja u najmłodszych znacznie częściej objawia się nagłym zatrzymaniem rozwoju mowy i jest diagnozowana u dzieci, które ukończyły 6. rok życia. W przypadku młodszych dzieci częściej diagnozowane jest niedokształcenie mowy o typie afazji.
Czytaj też:
Czy mówienie do siebie jest oznaką choroby psychicznej?