Delirium nie jest typową jednostką chorobową, ale zespołem objawów, które pojawiają się na skutek zaburzeń w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. W terminologii medycznej delirium określane jest także jako zespół majaczeniowy i ostry zespół mózgowy. Objawy delirium występują u osób przewlekle chorych m.in. seniorów, którzy cierpią na otępienie starcze i zaburzenia czynności poznawczych.
Co to jest delirium?
Delirium to dość charakterystyczne objawy, które związane są z toczącym się w organizmie procesem chorobowym, stosowaniem niektórych leków o działaniu uzależniającym i ich nieprawidłowym odstawieniem, nadużywaniem substancji psychoaktywnych, a także m.in. zastosowaniem narkozy i ciężkimi urazami np. urazami głowy i złamaniem szyjki kości udowej.
Zespół majaczeniowy charakteryzuje się występowaniem zaburzeń świadomości i zaburzeń uwagi o różnym nasileniu, a jego objawy bardzo często pojawiają się w nocy. Delirium bywa postrzegane jedynie jako dolegliwość osób walczących z uzależnieniem, które po odstawieniu np. alkoholu lub narkotyków doświadczają tzw. delirium tremens (majaczenie drżenne), jednak dotyka dość sporej grupy pacjentów cierpiących na różne schorzenia somatyczne.
Delirium może być także związane z zatruciem niektórymi substancjami np. przedawkowaniem leków. Objawy delirium często występują u osób w bardzo złym stanie zdrowia, obserwowane są u pacjentów oddziałów geriatrycznych, psychiatrycznych, neurologicznych, a także chirurgicznych, stanowiąc bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia. Zdarza się, że delirium poprzedza zgon, pojawiając się u pacjentów w stanie agonalnym.
Termin „delirium” znany jest od czasów starożytnych, kiedy to określano nim zaburzenia występujące u osób, które doznały ciężkiego urazu głowy. Zespół majaczeniowy stanowi dla lekarzy ogromne wyzwanie, dlatego w szpitalach stosuje się procedury mające na celu uniknięcie jego wystąpienia. Pacjenci poddawani są także specjalnym testom, które pozwalają określić stopień ryzyka wystąpienia delirium.
Delirium – objawy
Objawy delirium mogą mieć różne nasilenie. Obejmują one zarówno zaburzenia świadomości, jak i zaburzenia uwagi. Do typowych objawów delirium zaliczamy m.in.:
• omamy wzrokowe,
• omamy słuchowe,
• zagubienie i dezorientację,
• zaburzenia koncentracji,
• problemy z pamięcią,
• zaburzenia mowy,
• brak normalnego kontaktu z otoczeniem,
• nadmierne pobudzenie,
• agresję,
• zmniejszenie aktywności ruchowej,
• brak reakcji na bodźce.
Spectrum objawów delirium jest uzależnione od jego postaci. Nadpobudliwość, agresja, rozdrażnienie w połączeniu z zaburzeniami świadomości i zaburzeniami uwagi to delirium hiperaktywne. W przypadku zaburzeń świadomości i uwagi, którym towarzyszą zmniejszenie aktywności ruchowej, ospałość i brak reakcji na bodźce, mamy do czynienia z delirium hipoaktywnym, które wiąże się z gorszymi rokowaniami, prowadząc do śpiączki.
Niezwykle ważne jest szybkie rozpoznanie zespołu majaczeniowego oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia, które musi zostać dobrane względem podłoża wystąpienia delirium.
Delirium – przyczyny
Zespół majaczeniowy ma bezpośredni związek ze zmianami w mózgu, które mogą być skutkiem np. nagłej zmiany stopnia natlenienia krwi oraz zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej. Nie określono jednak jednoznacznych przyczyn występowania zespołu majaczenia. Delirium najczęściej obserwowane jest u osób po 65. roku życia, które cierpią na różne choroby somatyczne, a także:
• osób, u których zdiagnozowano choroby degeneracyjne mózgu np. chorobę Alzheimera,
• osób stosujących niektóre leki o silnym działaniu na OUN,
• osób uzależnionych, które rezygnują z przyjmowania używek lub stosują je przez dłuższy czas, wpadając w tzw. ciągi,
• osób, które doznały poważnych urazów,
• osób długotrwale hospitalizowanych,
• osób, u których występuje wysoka gorączka.
Czytaj też:
Analiza: Co czwarta osoba hospitalizowana z COVID-19 może doświadczyć majaczenia