Rak skóry – jak wygląda? Poznaj jego rodzaje, przyczyny powstawania i objawy

Rak skóry to jeden z wielu nowotworów złośliwych. Zaliczany jest do grupy najczęściej diagnozowanych chorób nowotworowych, których leczenie bywa bardzo trudne. Z roku na rok wzrasta odsetek diagnozowanych przypadków raka skóry, co ma związek m.in. z nieprzestrzeganiem zasad ochrony skóry przed działaniem promieniowania słonecznego. Do najbardziej agresywnych nowotworów złośliwych skóry zaliczamy czerniaka skóry. Nowotwór ten może rozwinąć się także pod paznokciem i na błonach śluzowych. Czerniak skóry nacieka inne tkanki i bardzo często powoduje odległe przerzuty m.in. do kości i mózgu.

Nie każdy nowotwór skóry jest nowotworem złośliwym. Wyróżniamy także łagodne nowotwory skóry, które nie stanowią większego zagrożenia dla zdrowia i życia, jednak większość tego typu zmian, np. znamiona barwnikowe, wymaga usunięcia lub stałej obserwacji.

Nowotwory skóry wywodzą się z różnego rodzaju komórek m.in. komórek barwnikowych skóry, czyli melanocytów, co sprawia, że często przybierają postać dobrze widocznych znamion. Od wielu lat trwa intensywna kampania społeczna, która ma na celu uświadomienie zagrożenia, jakim jest rak skóry, jednak nadal niewiele osób decyduje się na diagnostykę znamion barwnikowych oraz ich usuwanie. Znacznie bardziej podstępne są raki skóry, które nie wywodzą się z melanocytów, bo mają one postać bezbarwnych zmian, co sprawia, że przez bardzo długi czas ich objawy bywają bagatelizowane.

Rodzaje raka skóry

Jak już zostało wspomniane, rak skóry jest chorobą, którą może cechować złośliwy lub łagodny charakter. Wszystkie zmiany o nowotworowym podłożu powstają na skutek nieprawidłowych podziałów komórkowych, które mogą dotyczyć różnego rodzaju komórek. W przypadku raka skóry mamy do czynienia z chorobą, która związana jest z naszym trybem życia. Złośliwe raki skóry rozwijają się dość szybko, atakując sąsiadujące tkanki oraz powodując przerzuty. Początkowo złośliwy rak skóry daje przerzuty do okolicznych narządów i regionalnych węzłów chłonnych, jednak wraz z postępem choroby pojawiają się także przerzuty odległe np. w węzłach chłonnych szyi, kościach i mózgu.

Do grupy najczęściej diagnozowanych złośliwych nowotworów skóry zaliczamy raka płaskonabłonkowego, raka podstawnokomórkowego oraz raka wywodzącego się z komórek barwnikowych. W zależności od rodzaju komórek, w których powstaną patologiczne zmiany, raki skóry wywołują określone objawy.

Rak płaskonabłonkowy skóry

Ten rak skóry bezpośrednio związany jest z tzw. rogowaceniem słonecznym. Rogowacenie słoneczne pojawia się na nieowłosionej skórze, która wystawiana jest na działanie promieniowania UV. Promieniowanie UV jest jednym z podstawowych czynników zwiększających ryzyko rozwoju każdego z rodzajów raka skóry. Rak płaskonabłonkowy skóry zaliczany jest do grupy bardzo agresywnych nowotworów, które już na początkowych etapach choroby mogą prowadzić do powstawania przerzutów. Rak ten atakuje nie tylko skórę, ale także m.in. błonę śluzową jamy ustnej. Znajduje się na drugim miejscu pod względem częstości występowania.

Jak wygląda rak skóry płaskonabłonkowy?

W tym przypadku mamy najczęściej do czynienia z rozwojem raka w miejscu występowania rogowacenia słonecznego. Na raka płaskonabłonkowego mogą wskazywać m.in. łuszczące się plamy na nieowłosionej skórze różnych części ciała, które z czasem przeobrażają się w owrzodzenia. Czasami na raka płaskonabłonkowego skóry wskazuje niegojąca się i pokryta strupem zmiana, niewielki guzek, brodawka lub nadżerka na skórze.

Rak podstawnokomórkowy skóry

Rak podstawnokomórkowy także zaliczany jest do grupy najczęstszych nowotworów skóry. Może przyjmować różną postać, co sprawia, że bywa rozpoznawany w dość zaawansowanym stadium. Choć ten rodzaj raka skóry cechuje się złośliwym charakterem, jednak wykryty na wczesnym etapie choroby, jest całkowicie uleczalny.

Jak wygląda rak skóry podstawnokomórkowy?

W przypadku raka podstawnokomórkowego mamy najczęściej do czynienia z guzkiem lub niegojącą się ranką, na której występuje nawarstwiający się strup. Rak podstawnokomórkowy może rozwijać się w obrębie zrogowaciałej skóry, skóry pokrytej zmianami barwnikowymi, a także na błonach śluzowych. Często rozwija się w obrębie zmian przedrakowych, które pojawiają się na błonie śluzowej jamy ustnej u palaczy.

Czerniak skóry

Czerniak skóry jest nowotworem, który powstaje z komórek barwnikowych, czyli melanocytów. Te komórki tworzą różnego rodzaju znamiona tzw. pieprzyki, a także przebarwienia na skórze. Czerniak charakteryzuje się bardzo wysoką złośliwością. Jest diagnozowany zarówno na skórze, jak i błonach śluzowych oraz pod płytką paznokciową. Przez dłuższy czas może być bagatelizowany, co ma związek z dość częstym usytuowaniem zmian na niezbyt dobrze widocznych częściach ciała np. na plecach.

Czerniak może rozwinąć się w obrębie istniejących zmian barwnikowych, które wystawiane są na działanie promieniowania słonecznego, jednak komórki nowotworowe mogą pojawić się również w obrębie zdrowej skóry. Dość szybko nacieka w głębsze warstwy skóry, powodując przerzuty np. do kości i węzłów chłonnych.

Jak wygląda czerniak złośliwy?

W przypadku czerniaka najczęściej mamy do czynienia ze zmieniającą swój kształt plamą lub nieregularnym, przyrastającym na boki i ku górze pieprzykiem. Czerniak nie musi mieć bardzo ciemnego koloru – mogą na niego wskazywać zmiany o różnej barwie np. jasnobeżowe plamy, brązowe pieprzyki, a także fioletowa lub czarna narośl na skórze, która początkowo może przypominać krwiak. Czerniak nie pojawia się z dnia na dzień, jednak dość szybko daje przerzuty, dlatego osoby, których skóra pokryta jest znamionami barwnikowymi, powinny poddawać się badaniom diagnostycznym. W przypadku czerniaka stosowana jest tzw. skala ABCDE, która pomaga samodzielnie wykryć znamiona mogące wskazywać na czerniaka. Uwzględnia ona charakterystyczne cechy czerniaka, czyli:

• A – asymetryczny kształt zmiany skórnej,
• B – poszarpane, nierówne brzegi zmiany skórnej,
• C – ciemny kolor zmiany skórnej, kolor niejednolity,
• D – duży rozmiar zmiany skórnej – diagnostyce w kierunku czerniaka powinny zostać poddane wszystkie znamiona, których wielkość przekracza 6 mm,
• E – ewolucja zmiany skórnej.

Choć czerniak kojarzony jest przede wszystkim z ciemnym kolorem, to może zostać zdiagnozowana także postać pozbawiona barwnika. Zdarza się, że na czerniaka skóry wskazuje nagłe odbarwienie się pieprzyka lub pojawienie się na skórze zmiany np. guzka, który nie różni się od niej kolorem.

Łagodne nowotwory skóry

Łagodne nowotwory skóry także są bardzo często diagnozowane. Choć zwykle nie są zagrożeniem dla naszego zdrowia i życia, to niektóre z nich mogą z czasem przerodzić się w zmiany o charakterze złośliwym. Do łagodnych nowotworów skóry zaliczamy m.in.:

• nabłoniaki,
• nerwiaki,
• naczyniaki,
  
• większość znamion barwnikowych,
• włókniaki.
  

Nowotwory łagodne skóry nie dają przerzutów i są przede wszystkim defektem kosmetycznym, jednak powinny być poddawane systematycznej obserwacji oraz badaniom. Jeżeli w ich obrębie pojawią się jakiekolwiek zmiany, to konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska. Niektóre ze zmian nowotworowych o łagodnym charakterze są usuwane chirurgicznie, dzięki czemu można uniknąć ich przeobrażenia się w zmianę o charakterze złośliwym. Warto wiedzieć, że patologiczne komórki mogą pojawić się także w obrębie wrodzonych znamion barwnikowych, czyli np. pieprzyków, z którymi przyszliśmy na świat.

Mitem jest, że owłosienie w obrębie zmiany barwnikowej świadczy o jej łagodnym charakterze. Czerniak skóry najczęściej pozbawiony jest owłosienia, jednak zdarzają się także przypadki zdiagnozowania tego nowotworu na skórze głowy lub znacznie owłosionej skórze pleców, torsu i nóg.

Przyczyny raka skóry

Większość raków skóry rozwija się na skutek oddziaływania na organizm czynników mutagennych, jednak choroby o podłożu nowotworowym mogą być także zapisane w naszych genach. Tak jest w przypadku niektórych zespołów wad wrodzonych oraz występowania rodzinnych predyspozycji do rozwoju czerniaka skóry.

Do najczęstszych przyczyn rozwoju raka skóry zaliczamy promieniowanie słoneczne. Ryzyko rozwoju nowotworu skóry znacząco zwiększa częste wystawianie skóry na bezpośrednie działanie słońca. Szczególnie niebezpieczne są poparzenia słoneczne, które powodują poważne uszkodzenia powierzchniowych warstw skóry. Chcąc zmniejszyć ryzyko rozwoju raka skóry, trzeba przede wszystkim unikać przebywania na słońcu w godzinach 11-15, pamiętać o zabezpieczaniu skóry kremami z wysokim filtrem, których aplikację trzeba systematycznie powtarzać, a także unikaniu kąpieli słonecznych i korzystania z solarium. Choć opalona skóra wpływa na naszą samoocenę, to opalanie się może doprowadzić do rozwoju bardzo trudnych w leczeniu chorób skóry.

Ważne! Wielokrotnie ryzyko zachorowania na raka skóry zwiększają poparzenia słoneczne w okresie dzieciństwa! Niemowlęta i małe dzieci bezwzględnie nie powinny przebywać na pełnym słońcu, jeżeli ich skóra nie została zabezpieczona kremem z filtrem powyżej 50 SPF.

Inne czynniki ryzyka rozwoju raka skóry to:

• ukończenie 50. roku życia,
• częsty kontakt z chemikaliami i innymi substancjami o mutagennym działaniu,
• częsty kontakt z promieniowaniem jonizującym,
• przewlekłe drażnienie skóry np. zbyt ciasną odzieżą.

Najczęstsze objawy raka skóry

Do najczęstszych objawów raka skóry zaliczamy m.in.:

• pojawienie się znamiona barwnikowego o nieregularnym kształcie,
• nieznikające zaczerwienienie skóry,
• guzek o perłowym zabarwieniu,
• rankę pokrytą strupem, która nie chce się goić,
• wystąpienie krwawienia lub wycieku płynu surowiczego ze zmiany barwnikowej,
• niegojące się owrzodzenie skóry.

Niekiedy w obrębie zmienionej chorobowo skóry może występować świąd. Zmienione chorobowo znamiona cechują się niejednorodną grubością i mogą dość szybko się powiększać. Owrzodzenie związane z rakiem skóry może pojawić się zarówno w obrębie istniejących znamion barwnikowych, jak i na skórze, której kolor nie uległ zmianie oraz w miejscach, w których skóra uległa zrogowaceniu. Często pierwszym objawem raka skóry jest pojawienie się dobrze ograniczonej, czerwonej plamy o wałowatym brzegu.

Rozpoznanie raka skóry

Podstawą rozpoznania raka skóry jest badanie histopatologiczne, które pozwala dokładnie określić rodzaj komórek w obrębie niepokojącej zmiany. Zanim zostanie pobrany wycinek do badania histopatologicznego, przeprowadza się także inne badania np. z wykorzystaniem dermatoskopu. Wczesne zdiagnozowanie raka skóry jest niezwykle ważne, bo rozpoczęcie leczenia na początkowym etapie choroby zwiększa szansę na całkowite wyleczenie.

Czytaj też:
Rak płaskonabłonkowy skóry – rokowania, diagnostyka, objawy i leczenieCzytaj też:
Czy witamina D faktycznie zapobiega powstawaniu nowotworów?