Krztusiec to choroba, na którą można zachorować w każdym wieku, a nawet kilka razy w życiu, ponieważ przebycie choroby nie pozostawia trwałej odporności. W Polsce ponad połowa przypadków krztuśca dotyczy osób powyżej 15 r.ż., a najwyższa zapadalność w tej grupie jest w wieku 15 - 19 oraz 60 - 64 lata.
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania krztuścowi są szczepienia, które zalecane są wszystkim dorosłym w postaci pojedynczej dawki przypominającej co 10 lat.
KRZTUSIEC – FAKTY:
- ostra choroba zakaźna dróg oddechowych wywoływana przez bakterię – pałeczkę krztuśca, przebiegająca pod postacią przewlekłego, napadowego kaszlu;
- bardzo zakaźny – łatwiej się nim zakazić niż grypą, a jeden chory zakaża nawet od 12 do 17 osób;
- trudny do rozpoznania – na jeden zdiagnozowany przypadek krztuśca może przypadać nawet kilkadziesiąt niezdiagnozowanych zachorowań;
- może być bardzo uciążliwy u dorosłych, bo kaszel może trwać nawet trzy miesiące i powodować powikłania, takie jak m.in.: zapalenie płuc, przepuklina czy nietrzymanie moczu a nawet złamania żeber.
Chory człowiek może zakażać nawet do 5 tygodni!
Źródłem zakażenia jest chory człowiek zarówno z pełnoobjawowym krztuścem, jak i łagodną postacią choroby, który może zakażać nawet 4 - 5 tygodni. Zakażenie pałeczką krztuśca przenosi się drogą kropelkową (poprzez kaszel, kichanie, mówienie). Krztusiec jest bardzo zakaźny, łatwiej jest się nim zakazić niż grypą, świnką, różyczką czy ospą wietrzną – jeden chory może zainfekować nawet do 17 osób.
- Pamiętajmy, że do zakażenia dochodzi głównie drogą kropelkową. Jest to np. kontakt z chorym, twarzą w twarz w odległości do 1 m. Uważajmy także na dzielenie się jedzeniem lub używanie tych samych sztućców, ponieważ mamy wtedy bezpośredni kontakt z wydzielinami chorego. Przebywanie w zamkniętym pomieszczeniu z chorym w bliskiej odległości co najmniej przez godzinę także może prowadzić do zakażenia – ostrzega dr n. med. Justyna Tymińska, specjalista medycyny rodzinnej na co dzień kwalifikujący do szczepień, wykładowca Uczelni Łazarskiego w Warszawie, w tym Centrum Symulacji Medycznej.
Krztusiec u dorosłych
Krztusiec u dorosłych przebiega w sposób odmienny niż u dzieci, dorośli częściej skarżą się na długotrwały kaszel. Te niespecyficzne objawy utrudniają właściwe rozpoznanie choroby.
Średnio co czwarty dorosły doświadcza powikłań po krztuścu, a ryzyko ich wystąpienia rośnie wraz z wiekiem. Wśród osób powyżej 60 r.ż. powikłań doświadcza ponad 40 % pacjentów.
- Krztusiec jest wyniszczającą chorobą: średni czas trwania kaszlu u osób dorosłych wynosi od 5 do 12 tygodni i prawie połowa pacjentów ocenia ciężkość choroby jako ≥8 punktów w skali 0–10.
- Do powikłań dochodzi u większego odsetka osób dorosłych w porównaniu z młodzieżą
- (28% w porównaniu z 16%).
- U starszych osób dorosłych odsetek powikłań jest jeszcze wyższy (>40% u osób w wieku >60 lat).
- Po dzieciach, najwyższe ryzyko powikłań występuje w grupie wiekowej ≥50 lat.
- Cyklicznie, co 2-5 lat, notuje się wzrost zapadalności na krztusiec. Przyczyną jest wygasanie odporności poszczepiennej. To dlatego dorośli często nie mają już odporności na zachorowanie. Tymczasem krztusiec jest chorobą wszystkich grup wiekowych, z najcięższym przebiegiem u osób powyżej 65 r.ż. i małych dzieci. W rzeczywistości ryzyko ciężkiego przebiegu rośnie po 50 r.ż., a najlepszym sposobem zapobiegania zachorowaniu jest oczywiście szczepienie – dodaje dr Tymińska.
Jak zabezpieczyć swoje drogi oddechowe?
Szczepienia zalecane przeciwko krztuścowi znajdują się w Programie Szczepień Ochronnych. Rekomendowane są wszystkim osobom dorosłym (od 19 r.ż) w postaci pojedynczej dawki przypominającej co 10 lat. Regularne szczepienia przeciwko krztuścowi zalecane są szczególnie personelowi medycznemu, kobietom w ciąży, osobom z otoczenia niemowląt oraz osobom starszym.
- W przypadku osób dorosłych jedynym sposobem by się uchronić przed zachorowaniem jest szczepienie powtarzane co 10 lat. Warto skorzystać z możliwości podania szczepionki przeciwko krztuścowi razem ze szczepieniem przeciwko grypie podczas jednej wizyty – mówi lek. Łukasz Durajski, wakcynolog Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, rezydent pediatrii, ekspert medycyny podróży, członek American Academy of Pediatrics (AAP).
Jednoczesne szczepienie przeciwko krztuścowi i grypie to rozszerzenie zalecanego zakresu profilaktyki chorób układu oddechowego. Oznacza to także mniej wizyt w poradni, co oszczędza czas pacjenta oraz personelu medycznego. Co więcej, w przypadku osób zabezpieczonych przed krztuścem i grypą, łatwiej jest różnicować chorobę z COVID-19 w przypadku wystąpienia kaszlu.
Zachęcam wszystkich do proaktywnej postawy w gabinecie lekarskim i dopytywanie o możliwości dodatkowej profilaktyki, szczególnie przed zbliżającym się okresem infekcji dolnych i górnych dróg oddechowych. Nie bójmy się szczepień, które są przebadane, dobrze tolerowane przez dorosłych a przede wszystkim pomagają nam uniknąć ciężkiego przebiegu choroby. Powikłania krztuśca mogą być poważne i długotrwałe, warto zatem wcześniej rozważyć możliwości zabezpieczenia swojego zdrowia. – dodaje Magdalena Kołodziej, prezes Fundacji My Pacjenci.