Suchy kaszel i kaszel mokry mogą być objawem wielu różnych schorzeń. Najczęściej wskazują na wirusową infekcję dróg oddechowych, jednak kaszel wywołują także schorzenia bakteryjne i choroby o podłożu alergicznym. Suchy kaszel bywa także dość nietypowym objawem, który nie jest związany z chorobami układu oddechowego. Ze względu na różnorodne podłoże suchego i mokrego kaszlu, nie powinniśmy leczyć się przez dłuższy czas na własną rękę, bo może to doprowadzić do poważnych powikłań. Ważne! Uporczywy, suchy kaszel u niemowląt i małych dzieci zawsze wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej, bo może wskazywać np. na zapalenie krtani, które dla maluchów może stanowić zagrożenie zdrowia, a nawet życia.
W przypadku kaszlu u dorosłego warto stosować się do jednej zasady – leczenie suchego kaszlu domowymi sposobami lub dostępnymi bez recepty w aptece syropami i tabletkami nie powinno trwać dłużej niż kilka dni. Jeżeli pomimo zastosowanego leczenia kaszel nie mija lub się nasila oraz pojawiają się inne objawy np. duszności, świsty oskrzelowe, gorączka, to trzeba jak najszybciej zgłosić się do lekarza! To samo tyczy się nawracającego kaszlu, któremu nie towarzyszą typowe objawy infekcji dróg oddechowych np. katar oraz ból gardła.
Co warto wiedzieć na temat kaszlu?
Kaszel to jeden z pierwszych objawów zwykłego przeziębienia oraz innych infekcji dróg oddechowych o podłożu wirusowym. Często nieleczone lub nieprawidłowo leczone infekcje wirusowe są przyczyną powikłań, które także mogą objawiać się kaszlem. Może on wskazywać np. na zapalenie oskrzeli lub zapalenie płuc, które jest skutkiem nadkażenia bakteryjnego. Niestety, często bagatelizujemy objawy przeziębienia i grypy, co może skutkować koniecznością długiego leczenia. Osłabiony infekcją organizm wymaga odpoczynku oraz wsparcia w regeneracji i walce z atakującymi go drobnoustrojami, dlatego nawet z lekkim przeziębieniem powinniśmy pozostać w domu. Zwykle 2-3 dni w łóżku wystarczą, aby zwalczyć uciążliwe objawy i szybko wrócić do formy. Przechodzone przeziębienie lub grypa mogą zakończyć się długim leczeniem np. antybiotykami.
Co więcej, jeżeli jesteśmy chorzy i idziemy do pracy, to zarażamy innych! Zdecydowanie łatwiej jest zwalczyć pierwsze objawy przeziębienia m.in. suchy kaszel, który po kilku dniach zmienia się w kaszel mokry, niż przez dłuższy czas mierzyć się z powikłaniami nieleczonej infekcji np. zapaleniem oskrzeli lub zapaleniem zatok.
Kaszel – rodzaje
Wyróżniamy kilka rodzajów kaszlu. Do najczęściej diagnozowanych zaliczamy kaszel suchy i kaszel mokry. Inne rodzaje kaszlu to m.in. kaszel napadowy, kaszel przewlekły, kaszel psychogenny, kaszel ostry, kaszel polekowy, kaszel wysiłkowy, kaszel palacza, kaszel alergiczny.
Kaszel suchy to kaszel nieproduktywny, czyli kaszel, podczas którego nie dochodzi do odkrztuszania wydzieliny z dróg oddechowych. Kaszel mokry to kaszel produktywny – w tym przypadku mamy do czynienia z odkrztuszaniem wydzieliny w drogach oddechowych, która może mieć różny kolor.
Suchy kaszel często jest pierwszym objawem infekcji wirusowej, która obejmuje górne drogi oddechowe. Bywa także jednym z pierwszych objawów alergii wziewnej i może mieć związek z zapaleniem błony śluzowej nosa. Kaszel mokry pojawia się po kilku dniach od początku infekcji. Towarzyszy większości infekcji wirusowych, jednak nie pojawia się w przebiegu grypy. Wirus grypy wywołuje niezbyt uciążliwy suchy kaszel, któremu często towarzyszy ból w klatce piersiowej.
Co najczęściej wywołuje suchy kaszel?
Jak już zostało wspomniane, suchy kaszel najczęściej spowodowany jest infekcjami wirusowymi, które dotyczą gardła, krtani, tchawicy, a także błony śluzowej nosa, bo odruch kaszlowy często wywołuje wydzielina z nosa, która spływa po tylnej ścianie gardła. Zanim pojawi się suchy kaszel, często dokucza nam uczuciowe łaskotania w gardle, ból gardła i nieprzyjemna suchość gardła, która może być spowodowana nadmiernym wysuszeniem śluzówki.
Uporczywy, suchy kaszel warto skonsultować z lekarzem, który m.in. po osłuchaniu płuc zaleci odpowiednie postępowanie. Możemy także łagodzić suchy kaszel, nawilżając błonę śluzową, co nieco zmniejszy jego częstotliwość, o ile dolegliwość nie jest spowodowana poważniejszą infekcją. Suchy kaszel przy przeziębieniu trwa kilka dni, stopniowo zmniejszając swoje nasilenie i przechodząc w kaszel mokry. Jeżeli suchy kaszel utrzymuje się przez dłuższy czas, to często wskazuje na choroby przewlekłe.
Dość częste przyczyny suchego, męczącego kaszlu to m.in.:
- alergia wziewna na kurz i roztocza, sierść zwierząt, pyłki drzew i pyłki traw,
- podrażnienie dróg oddechowych dymem papierosowym, chemicznymi substancjami, pyłami,
- niski poziom wilgotności powietrza,
- oddychanie przez usta z powodu zatkanego nosa.
Na jakie schorzenia wskazuje kaszel przewlekły?
Kiedy możemy mówić o kaszlu przewlekłym? Z tym rodzajem kaszlu mamy do czynienia, gdy dolegliwości utrzymują się dłużej niż dwa miesiące. Uporczywy, suchy kaszel może być spowodowany wieloma czynnikami zarówno wewnętrznymi np. toczącymi się stanami zapalnymi w drogach oddechowych, jak i czynnikami z otoczenia osoby kaszlącej. Jeżeli kaszel uporczywy, suchy kaszel utrzymuje się kilka tygodni, nie można go bagatelizować! W takim przypadku niezbędna jest konsultacja z lekarzem, który po osłuchaniu pacjenta podejmie decyzję dotyczącą dalszej diagnostyki. Zwykła infekcja wirusowa nie powoduje przewlekłego, męczącego kaszlu, dlatego trzeba poszukać innej przyczyny dolegliwości. Warto zwrócić uwagę na sytuacje, w których najczęściej pojawia się kaszel, bo może to być dla lekarza cenną wskazówką diagnostyczną.
Suchy, uporczywy kaszel, który ma charakter przewlekły może wywoływać np. astma oskrzelowa. Jest ona jednym z częstych powikłań nieleczonej lub niewłaściwie leczonej alergii wziewnej, a także palenia papierosów i oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Objawy astmy oskrzelowej mogą być początkowo mylone z objawami nawracających przeziębień oraz zapalenia oskrzeli. Na kaszel astmatyczny wskazują przede wszystkim pojawiające się podczas wydechu świsty oskrzelowe, duszności, uczucie, jakby klatkę piersiową blokowała stalowa obręcz.
Początki astmy mogą przypominać infekcję dróg oddechowych, jednak przy kaszlu astmatycznym nie pojawia się gorączka. Może towarzyszyć mu katar, co ma związek z często alergicznym podłożem astmy. Suchy kaszel o podłożu astmatycznym szczególnie dokucza w nocy. Atak astmy może stopniowo się nasilać, zagrażając zdrowiu i życiu. Po ustąpieniu ataku chory zaczyna odpluwać duże ilości pienistej wydzieliny z oskrzeli.
Ważne! Atak astmy wymaga odpowiedniego postępowania medycznego – w przypadku suchego kaszlu, duszności, uczucia niepokoju oraz występowania świstów oskrzelowych trzeba natychmiast wezwać pogotowie. Zdiagnozowanie astmy wymusza odpowiednie zmiany w trybie życia. Wiele zależy od podłoża dolegliwości, jednak bezwzględnie trzeba zrezygnować z palenia tytoniu i zacząć przyjmować leki na alergię, jeżeli astma ma podłoże alergiczne. Zdarza się, że astma wywołana jest np. wdychanymi na terenie zakładu pracy pyłami i oparami środków chemicznych, a także działaniem innych czynników, które trzeba wyeliminować w celu kontrolowania postępu choroby.
Suchy, uporczywy kaszel może również wskazywać np. na nowotwory płuc i choroby serca, dlatego bardzo ważna jest odpowiednia diagnostyka, która uwzględnia m.in. RTG klatki piersiowej. Zdarza się, że suchy, uporczywy kaszel wywołany jest przyjmowaniem niektórych leków. Do farmaceutyków, które mogą powodować przewlekły kaszel, zaliczamy np. leki na nadciśnienie tętnicze. Nie tylko leki na nadciśnienie tętnicze powodują przewlekły kaszel, bo może się zdarzyć, że napady kaszlu będą się pojawiały po przyjęciu leków wziewnych na astmę i obturacyjną chorobę płuc.
Ważne! Jeżeli kaszel pojawia się po wysiłku oraz towarzyszą mu problemy z oddychaniem, zawroty głowy lub omdlenia, to możemy mieć do czynienia z niewydolnością mięśnia sercowego.
Nietypowe przyczyny suchego kaszlu
Suchy, uporczywy kaszel nie zawsze musi wskazywać na schorzenia dróg oddechowych. Zdarza się, że nie zostanie wykryta przyczyna dolegliwości, a kaszel nadal się utrzymuje lub uporczywie nawraca. Wówczas możemy mieć do czynienia z kaszlem psychogennym o podłożu nerwowym. Jest on wywołany czynnikami stresogennymi. Może pojawić się jako jedyny lub kolejny z objawów np. zaburzeń nerwicowych. Kaszel psychogenny dotyczy zarówno dzieci, jak i osób dorosłych. W niektórych przypadkach suchy kaszel może powodować ciało obce w drogach oddechowych. Czasami np. podczas zakrztuszenia się może dojść do przedostania się spożywanych płynów lub pokarmów do płuc – wówczas rozwija się zachłystowe zapalenie płuc.
Domowe sposoby na kaszel suchy
Na suchy kaszel pomagają np. inhalacje parowe, do których możemy wykorzystać zioła i olejek eukaliptusowy. Warto także przyjmować domowe syropy m.in. syrop z buraka. W aptece znajdziemy wiele ziołowych syropów, które łagodzą suchy kaszel np. syrop z bluszczu pospolitego oraz syrop z prawoślazu. Na kaszel suchy i mokry pomaga także babka lancetowata. Warto zadbać o nawilżenie powietrza, rozwieszając w pomieszczeniach mokre ręczniki. Co więcej, w leczeniu suchego kaszlu, a także każdego innego rodzaju kaszlu, skuteczna jest nebulizacja z soli fizjologicznej lub dostępnego w aptece roztworu solanki.
W aptekach dostępne są także leki przeciwkaszlowe, które w większości dostępne są na receptę. W celu hamowania kaszlu stosowane są syropy, które zawierają np. fosforan kodeiny. Niektóre środki zawierają substancję, która działa wykrztuśnie oraz ułatwia odkrztuszanie.
Jakich objawów nie można bagatelizować?
Przewlekły kaszel suchy lub mokry jest zawsze wskazaniem do wizyty u lekarza w celu wykonania badań, które pozwolą wykryć jego przyczynę.
Niepokojące objawy w przypadku przewlekłego kaszlu to m.in. ból w klatce piersiowej, zaburzenia oddychania, świsty wydechowe, duszność, a także krwioplucie, odkrztuszanie podbarwionej krwią wydzieliny, obniżenie zdolności wysiłkowych, nocne poty. Niepokojąca jest także nagła zmiana charakteru przewlekłego kaszlu, który z dnia na dzień np. z kaszlu suchego zmienia się w kaszel mokry.
Czytaj też:
Refluks żołądkowo-przełykowy: nieprzyjemne objawy, diagnostykaCzytaj też:
10 najgroźniejszych chorób na świecie. Większość z nas umrze na jedną z nich