Grasica jest dość niespecyficznym gruczołem, bo zmniejsza się w okresie pokwitania. Grasica powstaje w życiu zarodkowym z trzeciej i czwartej kieszonki skrzelowej. W formowaniu grasicy biorą udział mezoderma i endoderma, co ma związek z pełnionymi przez ten narząd funkcjami limfatycznymi. Grasica to gruczoł niezbędny w procesie dojrzewania limfocytów T – wędrują one ze szpiku kostnego do grasicy, a po osiągnięciu dojrzałości i nabyciu zdolności do odpowiedzi immunologicznej są uwalniane do obwodowych narządów limfatycznych.
O istnieniu grasicy zwykle nie pamiętamy, choć może ona sprawiać poważne problemy zdrowotne. Ujawniają się one nie tylko u małych dzieci, u których narząd ten pełni niezwykle ważne funkcje, warunkując prawidłowy rozwój mechanizmów odporności, a także obwodowych tkanek limfatycznych, czyli węzłów chłonnych i śledziony. Choroby grasicy diagnozowane są również u osób dorosłych, u których nie uległa ona zanikowi.
Jednym z diagnozowanych w obrębie grasicy schorzeń są nowotwory np. różnego rodzaju grasiczaki, a także zróżnicowany i niezróżnicowany rak grasicy. Warto dowiedzieć się więcej na temat budowy i działania tego gruczołu, bo pozwoli to zauważyć wczesne objawy jego schorzeń, w tym również takich jak nowotwór grasicy.
Co to jest grasica?
Grasica jest dość nietypowym gruczołem ludzkiego ciała, bo ulega zanikowi pod wpływem hormonów płciowych w okresie dojrzewania. Grasica zbudowana jest ze zrazików gruczołowych. Zraziki gruczołowe składają się z dwóch części – istoty korowej i istoty rdzennej, które tworzą korę i rdzeń grasicy. Kora grasicy jest jaśniejsza od rdzenia grasicy.
Formowanie się grasicy następuje na początkowym etapie rozwoju embrionalnego, a wielkość grasicy zmniejsza się wraz z wiekiem. Gruczoł ten u nowo narodzonego dziecka może mieć 5-6 cm długości oraz masę 15 g. W kolejnych miesiącach życia grasica powiększa swoją masę – około 2 urodzin może ona wynosić nawet 40 g. Rozwój grasicy u poszczególnych jednostek jest kwestią osobniczą. Dopuszczalne są pewne odchylenia od ustalonych norm, które dotyczą długości, szerokości oraz masy grasicy. Najczęściej nie świadczą one o toczącym się procesie chorobowym.
Lokalizacja grasicy
Grasica znajduje się w śródpiersiu przednim. Jest jednym z narządów klatki piersiowej, które usytuowane są tuż za mostkiem. Grasica położona jest kilka milimetrów pod tarczycą; tył i dolna część grasicy sąsiaduje z osierdziem serca oraz niezwykle ważnymi pniami naczyniowymi. Ze względu na położenie grasicy patologiczny przerost tego gruczołu wpływa na funkcjonowanie okolicznych narządów.
Grasica jest jednym z pierwotnych (centralnych) narządów limfatycznych, który wpływa na rozwój wtórnych (obwodowych) tkanek limfatycznych w życiu płodowym, a także w życiu poporodowym i w okresie dojrzewania organizmu.
Jak zbudowana jest grasica?
Budowa grasicy uwzględnia dwa płaty o nieco wydłużonym kształcie. Wyróżniamy prawy i lewy płat grasicy, które są otoczone torebką łącznotkankową. U góry tego gruczołu płaty tworzą charakterystyczne wydłużenie o stożkowatym kształcie, które nazywane jest rogami grasicy. Rogi prawidłowo ukształtowanej grasicy różnią się długością. Płaty grasicy połączone są w środkowej części tkanką łączną.
Jak już zostało wspomniane, budowa morfologiczna grasicy uwzględnia zraziki gruczołowe, które zbudowane są z istoty korowej i istoty rdzennej. Istota korowa tworzy zewnętrzną część grasicy, a istota rdzenna buduje wnętrze tego gruczołu. Pomiędzy komórkami kory i rdzenia grasicy znajdują się liczne naczynia włosowate, których śródbłonek przypomina swoją budową śródbłonek obecny w węzłach chłonnych. Charakterystyczne dla zdrowej grasicy jest występowanie pomiędzy jej zewnętrzną i wewnętrzną warstwą nielicznych limfocytów B. W obrębie grasicy występują także inne komórki układu immunologicznego, do których zaliczamy np. tymocyty.
W pierwszych latach życia dochodzi do zasiedlenia obwodowych tkanek limfatycznych poprzez komórki grasicy, które wędrują do m.in. śledziony i węzłów chłonnych. Dzięki temu stopniowa inwolucja grasicy w okresie dojrzewania płciowego lub usunięcie grasicy po rozpoznaniu np. nowotworu nie powodują znaczących zaburzeń odporności i innych zaburzeń prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Funkcje grasicy
Jakie funkcje pełni grasica? Podstawową funkcją grasicy jest oddziaływanie na rozwój układu immunologicznego w pierwszych latach życia. Dzięki prawidłowej pracy grasicy możliwy jest rozwój mechanizmów odpornościowych, które pozwalają na skuteczną obronę przed m.in. drobnoustrojami. Mechanizm działania grasicy można dość łatwo zaobserwować na różnych etapach życia. Po urodzeniu odporność noworodka jest znikoma. Zwiększa się ona na skutek dojrzewania układu immunologicznego, w którym bierze udział grasica. U nastolatków mechanizmy naturalnej odporności są już w pełni ukształtowane. Wówczas rozpoczyna się stopniowa inwolucja grasicy pod wpływem działania wydzielanych hormonów płciowych.
U młodych dorosłych mechanizmy naturalnej odporności działają najefektywniej. Wraz z upływem kolejnych lat odporność organizmu zaczyna stopniowo spadać, co skutkuje m.in. nawracającymi infekcjami. Zdarza się, że zanik grasicy ulega różnym zaburzeniom, co prowadzi do przerostu grasicy. Przerost grasicy może doprowadzić do rozwoju m.in. nowotworu grasicy. Co więcej, powiększona grasica wpływa na funkcjonowanie sąsiadujących z nią narządów, powodując m.in. zaburzenia oddychania, przewlekły kaszel i ból w klatce piersiowej.
Grasica jest gruczołem, który w ogromnym stopniu wpływa na rozwój układu odpornościowego, odpowiadając za dojrzewanie limfocytów T, redukcję wadliwie działających komórek układu immunologicznego, które stają się przyczyną rozwoju chorób autoimmunologicznych, a także kontrolowanie rozwoju śledziony i węzłów chłonnych. Co więcej, gruczoł ten wydziela hormony m.in. tymozynę.
Choroby grasicy
Choroby grasicy rozwijają się na skutek działania różnych czynników. Choroby związane z nieprawidłowym działaniem grasicy o różnym podłożu to m.in.:
- układowy toczeń trzewny,
- miastenia,
- reumatoidalne zapalenie stawów,
- niedokrwistość aplastyczna.
Powyższe schorzenia to choroby autoimmunologiczne, które wywoływane są przez wadliwie rozpoznające zagrożenie limfocyty T. Mogą się one rozwinąć na skutek różnych nieprawidłowości w obrębie grasicy, które wpływają na proces unicestwiania wadliwie działających limfocytów. Jedną z trudniejszych w leczeniu chorobą autoimmunologiczną, która ma związek z funkcjonowaniem grasicy, jest miastenia. Objawy miastenii to m.in.:
- opadanie powiek,
- opadanie głowy,
- opadanie żuchwy,
- problemy z połykaniem pokarmów,
- osłabienie siły mięśniowej kończyn.
Miastenia powoduje zaburzenia w przesyłaniu impulsów nerwowych do mięśni. W miarę przebiegu choroby może dojść do niewydolności oddechowej. U większości pacjentów z miastenią diagnozowany jest przerost grasicy.
Podsumowanie
Grasica oddziałuje na funkcjonowanie układu odpornościowego człowieka. Jest narządem, który zanika na skutek działania hormonów płciowych w okresie pokwitania. Największą grasicę mają małe dzieci, jednak narząd ten stopniowo zmniejsza swoją masę w okresie dojrzewania. Przerost grasicy oddziałuje na funkcjonowanie układu immunologicznego, zwiększając ryzyko rozwoju chorób autoimmunologicznych, które obecnie są coraz częściej diagnozowane.
Na przerost grasicy mogą wpływać m.in. rozwijające się w jej obrębie choroby nowotworowe. Powiększona grasica powoduje występowanie objawów ze strony układu oddechowego np. przewlekłego kaszlu i zaburzeń oddychania, a także może uciskać na worek osierdziowy serca i zaburzać krążenie w obrębie ważnych struktur naczyniowych, do których przylega tylna i dolna część tego gruczołu. Diagnostyka chorób grasicy jest bardzo trudna. Na schorzenia tego gruczołu mogą początkowo wskazywać jedynie nawracające infekcje, które związane są z zaburzeniami odporności organizmu.
Czytaj też:
Ziarnica złośliwa – objawy, przyczyny i diagnostykaCzytaj też:
Chłoniak grudkowy – stopnie zaawansowania choroby, objawy i leczenie