Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba o podłożu autoimmunologicznym – oznacza to, że układ odpornościowy organizmu niszczy własne komórki, co skutkuje chorobami konkretnych narządów i układów. W RZS objawy dotyczą najczęściej układu ruchu – choroba dotyka m.in. stawów rąk i nóg, a w późniejszych stadiach wszystkich stawów. Leczenie RZS skutecznie zmniejsza objawy oraz hamuje niszczenie stawów, jednak nie prowadzi do cofnięcia powstałych destrukcji i całkowitego wyleczenia.
RZS – objawy
W początkowym stadium choroby objawy reumatoidalnego zapalenia stawów zazwyczaj są niewielkie, zdarza się jednak, że początek choroby może być nagły i ostry. Zapalnie stawów rozpoczyna się najczęściej od mniejszych stawów (stawy palców, nadgarstkowe, kolanowe i stóp) i z czasem rozprzestrzenia się także na duże (stawy biodrowe, barkowe i łokciowe).
Do objawów RZS zalicza się przede wszystkim symetryczny ból oraz obrzęk. Ból stawów najczęściej występuje rano (czasem w nocy) i ustępuje zależnie od zaawansowania choroby – po kilku chwilach lub nawet godzinach. Zazwyczaj towarzyszy mu uciążliwa sztywność, ograniczenie ruchomości i obrzęk (tzw. wysięk zapalny), który sprawia, że skóra w tym miejscu jest cieplejsza.
Czytaj też:
Zatorowość płucna – 5 sygnałów ostrzegawczych
Inne objawy reumatoidalnego zapalenia stawów:
-
przewlekłe zmęczenie,
-
obniżony nastrój,
-
gorączka i stany podgorączkowe,
-
zmniejszenie masy ciała,
-
tkliwość stawu na ucisk,
-
uczucie suchości w oczach i jamie ustnej,
-
guzki reumatoidalne (pojawiają się nad stawami, najczęściej w okolicach łokci),
-
deformacje stawów,
-
objawy sercowe i nerwowe.
Reumatoidalne zapalenie stawów – przyczyny
Przyczyny RZS nie są do końca znane. Jednak jak podaje Instytut Reumatologii w Warszawie, wśród predyspozycji do zachorowania wymienia się np. czynniki genetyczne. Warto jednak podkreślić, że nie dziedziczy się jej w sposób prosty, a także że według badań nawet 3 razy więcej zachorowań stwierdza się u kobiet niż u mężczyzn. Istotnym czynnikiem jest także wiek. Najwięcej zachorowań stwierdza się między 30 a 50 rokiem życia. Do przyczyn reumatoidalnego zapalenia stawów zalicza się także czynniki środowiskowe. Badania dowodzą, że ryzyko zachorowania na RZS zwiększa się u osób palących papierosy, a także zakażenia takie jak HBV, wirus różyczki, a także często występujący u chorych z paradontozą, wirus Porphyromonas gingivalis.
Czytaj też:
Zwykła nieporadność czy pierwsze objawy dystrofii?
Jak wygląda leczenie RZS?
Leczenie reumatoidalnego zapalenia stawów odbywa się kompleksowo. Jest dopasowane do stopnia zaawansowania choroby i zazwyczaj obejmuje: terapię farmakologiczną, fizjoterapię i rehabilitację, terapię psychologiczną oraz edukację pacjenta, a czasem leczenie chirurgiczne.
Leczenie RZS oparte na farmakologii polega na przyjmowaniu niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NPZL; niwelują objawy takie jak obrzęk, ból stawów itd.). Dodatkowo, lekarze zalecają stosowanie:
-
kortykosteroidów (tzw. sterydy; wyciszają stan zapalny),
-
leków przeciwbólowych,
-
leków biologicznych (regulują układ odpornościowy, przez co zmniejszają zapalenie)
-
oraz leków modyfikujących przebieg choroby (spowalniają niszczenie stawów).
Oprócz tego istotne jest także niefarmakologiczne leczenie RZS, w które wpisana jest rehabilitacja i fizjoterapia. Ćwiczenia ruchowe są istotną pomocą, która poprawia ruchomość stawów i siłę mięśni, zapobiega przykurczom oraz pomaga utrzymać sprawność. Dodatkowo zabiegi fizjoterapeutyczne zmniejszają ból stawów i obrzęk. Istotna jest także pomoc psychologiczna, która pomaga odnaleźć się w trudnej i jednokrotnie zaskakującej dla pacjenta sytuacji życiowej. Pomoc terapeuty zwiększa motywację do leczenia, co poprawia stan chorego. Tak samo istotna jest edukacja, która umożliwia kontrolę nad chorobą oraz radzenie sobie z nią. Czasami konieczne jest także leczenie chirurgiczne np. synowektomia, która umożliwia usunięcie przerośniętej błony maziowej, co skutecznie zmniejsza ból stawów i obrzęk. Sporadycznie należy rozważyć także endoprotezoplastykę, czyli wszczepienie sztucznego stawu.
RZS – dieta. Czy to co jesz ma znaczenie w tej chorobie?
Warto podkreślić, że ważna jest także dieta przeciwzapalna, którą stosuje się jako metodę pomocniczą, a nie metodę leczenia. Tego typu dieta w RZS (potwierdzona jest np. badaniami Tomasza Tatara i Patrycji Snakowskiej z Katedry i Zakładu Zdrowia Publicznego WUM) opiera się m.in. na:
-
diecie śródziemnomorskiej, która skutecznie hamuje rozwój choroby i nawet po 3 miesiącach stosowania umożliwia uzyskanie widocznej poprawy fizycznej,
-
dziennej suplementacji omega-3 połączonej z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi zmniejsza obrzęk, ból stawów i poranną sztywność.
Dlatego też dieta przeciwzapalna chorych na RZS powinna być oparta o produkty pochodzenia roślinnego (brokuły, marchew, szpinak, jarmuż, soczewica, ciecierzyca, fasola), tłustych rybach (łosoś, makrela, tuńczyk), drobiu, oliwie z oliwek oraz mlecznych produktach fermentowanych. Warto wzbogacić ją także o pełnoziarniste produkty (pieczywo, ryż, makarony, kasze).
Czytaj też:
Ból pleców – objawy, które mogą sygnalizować coś więcej niż tylko nadwyrężenie mięśniCzytaj też:
Ból kości ogonowej – najczęstsze przyczyny, objawy towarzyszące, diagnostyka i leczenie