Na czym polega integracja osobistych pomp insulinowych z systemem ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym (CGM–RT)?
Stopień zaawansowania integracji obu urządzeń zależy od algorytmu, jaki został w nich zastosowany. W pierwszych etapach konstruowania integracji osobistych pomp insulinowych z CGM–RT skoncentrowano się na zminimalizowaniu liczby epizodów niedocukrzeń u pacjenta i czasu pozostawania w hipoglikemii. Najpierw zastosowano funkcję automatycznego wstrzymania podaży insuliny przez pompę insulinową w przypadku zarejestrowania wartości glikemii niższych od ustalonego progu niskiej glikemii (funkcja LGS – low glucose insulin suspension). W licznych badaniach wykazano, że terapia za pomocą pompy insulinowej z funkcją LGS przyczyniła się do istotnej redukcji nocnych hipoglikemii, liczby umiarkowanych i ciężkich epizodów hipoglikemii w porównaniu do leczenia osobistą pompą insulinową bez CGM.
Kolejny model pompy wyposażono w funkcję predykcyjnego, automatycznego zatrzymania przed niskim poziomem glikemii (PLGS – predictive low glucose insulin suspend). Jej zastosowanie okazało się być jeszcze bardziej skuteczne w prewencji hipoglikemii, szczególnie u pacjentów z nieświadomością hipoglikemii.
Najbardziej obecnie zaawansowanym rozwiązaniem technologicznym, uznanym za przełom w leczeniu cukrzycy, jest system hybrydowej zaawansowanej pętli zamkniętej, w tym system MiniMed ™ 80G. To pierwsze urządzenie dostępne dla polskich pacjentów, które pozwoliło na optymalizację wyrównania metabolicznego cukrzycy bez większego udziału pacjenta. Posiada dwie przełomowe funkcje – automatyczne obliczanie i podawanie zarówno bazy, jak i bolusów korekcyjnych. Algorytm na podstawie odczytu z CGM poznaje zapotrzebowanie pacjenta na insulinę przez kilka dni, a następnie analizuje i modyfikuje dawkowanie tego hormonu we wlewie podstawowym, jak również automatycznie oblicza i podaje dawki korekcyjne w przypadku hiperglikemii. Sztuczna inteligencja w diabetologii znajduje swoje miejsce i przyczynia się do znacznej poprawy wyrównania metabolicznego pacjentów z cukrzycą, zwiększając jednocześnie ich jakość życia.
Jakie są korzyści dla pacjentów i ich opiekunów wynikające z użytkowania nowoczesnych systemów monitorowania glikemii, szczególnie zintegrowanych z osobistą pompą insulinową?
Zastosowanie nowoczesnych systemów monitorowania, które sygnalizują, ostrzegają alarmami przed zbliżającą się hipoglikemią, pozwala chorym na uzyskanie lepszego wglądu w zmienność glikemii, poprawia ich poczucie kontroli i bezpieczeństwa, zmniejsza stres i przeświadczenie uzależnienia od pomocy innych, przez co dodatkowo przyczynia się do zmniejszenia utrudzenia pacjenta i jego bliskich chorobą, i poprawia jakość życia (quality of life). Szczególnie, jak wspomniałam, są one bezcenne u chorych z nieświadomością hipoglikemii, którzy nie są w stanie wyłapać stanu zagrożenia życia za pomocą nielicznych pomiarów glikemii glukometrami, gdyż nie odczuwają poziomów glikemii poniżej 70 mg/dl. Ryzyko wystąpienia ciężkich epizodów hipoglikemii jest mniej więcej sześciokrotnie wyższe u pacjentów z nieświadomością hipoglikemii, a nawracające hipoglikemie osłabiają odczuwanie kolejnych epizodów.
Dostępne refundowane systemy monitorowania pozwalają kontrolować glikemię u chorych nieprzerwanie, przez 24 godziny na dobę, bez udziału pacjenta. W przeciwieństwie do glukometrów nie tylko pokazują aktualny poziom glikemii, ale przede wszystkim wskazują trendy jej zmian, na podstawie których pacjent chory na cukrzycę bardziej precyzyjnie może ustalać dawkowanie insuliny, dowiedzieć się, jak reaguje jego organizm na rodzaj i wielkość wysiłku fizycznego, posiłku, i dokonywać zmian w insulinoterapii, tak aby osiągnąć jak najlepsze wyrównanie metaboliczne choroby.
Z kolei zastosowanie systemów CGM–RT zintegrowanych z nowoczesnymi osobistymi pompami insulinowymi (automatyczne pompy hybrydowe) w znacznym stopniu zwalnia pacjenta ze stałej konieczności podejmowania dziesiątek decyzji terapeutycznych w ciągu doby. Pacjent wreszcie przestaje myśleć non stop o cukrzycy dzięki podawaniu insuliny automatycznie, modyfikacji bazy bez swojego udziału na podstawie danych z przeszłości, trendu zmian i aktualnych glikemii z sensora CGM. Dzięki funkcji SmartGuard™ pompa insulinowa na podstawie trendu zmian glikemii w kierunku hipoglikemii zatrzymuje podaż insuliny. W ten sposób możemy osiągnąć u pacjenta poziomy glikemii w normie niemal w 90-100 proc., bez większego wysiłku ze strony pacjenta, który musi jedynie pamiętać o wpisaniu liczby gram węglowodanów, zmieniać zestawy infuzyjne i sensory.
Osobiście codziennie odczuwam wielką radość, że nasi pacjenci pediatryczni dzięki odważnym decyzjom Pana Ministra Macieja Miłkowskiego, wchodząc w wiek dorosły, mają od 1 stycznia 2023 r. nadal zapewniony ciągły dostęp do nowoczesnych różnych systemów monitorujących glikemię, które pozwalają na indywidualne podejście do terapii cukrzycy. Tym samym coraz częściej na osiągnięcie wytycznych polskich i międzynarodowych celów terapeutycznych, jak ma to miejsce już u pacjentów pediatrycznych chorych na cukrzycę typu 1, u których szeroki dostęp do nowoczesnych systemów monitorowania glikemii jest zapewniony od czterech-pięciu lat. Podczas międzynarodowych kongresów EASD, ATTD i ISPAD Polskę wskazuje się jako kraj, w którym pacjenci pediatryczni, stosujący dzięki własnemu zakupowi najnowocześniejsze osobiste pompy insulinowe zintegrowane z refundowanymi systemami monitorowania glikemii, należą do najlepiej wyrównanych metabolicznie. Praktycznie nie obserwujemy u pacjentów pediatrycznych żadnych powikłań naczyniowych, stąd „miód na moje serce”, że udało się od 1 stycznia 2023 r. zwiększyć dostęp do nowoczesnych systemów monitorowania glikemii u chorych na cukrzycę osób dorosłych stosujących intensywną insulinoterapię; czekamy jeszcze na przedłużenie refundacji osobistych pomp insulinowych u osób dorosłych w tej grupie chorych.
A jakie są korzyści dla lekarzy?
Zaletą omawianych systemów jest możliwość obserwowania zdalnie poziomu wartości glikemii również przez zespół diabetologiczny, jeśli pacjent udostępni swoją aplikację i wyrazi na to zgodę. Gromadzone w chmurze dane glikemiczne pozwalają na medyczną poradę diabetologiczną na odległość. Telemedycyna stanowi obecnie integralną część kompleksowej opieki nad pacjentem z cukrzycą. Analiza wykresu z zakresami glikemii ułatwia zarówno pacjentowi, jak i zespołowi diabetologicznemu znalezienie przyczyny dużej zmienności glikemii. Prawidłowa interpretacja raportu ambulatoryjnego profilu glikemii wspólnie z pacjentem ułatwia modyfikację insulinoterapii, zmianę modelu zachowań żywieniowo-ruchowych, prowadząc do poprawy kontroli glikemii.
Jakie są priorytety dla zespołów diabetologicznych w świetle refundacji nowoczesnych technologii w diabetologii?
Głównym priorytetem jest dotarcie do jak największej liczby lekarzy i pacjentów diabetologicznych z wiedzą na temat dostępnych, już szeroko refundowanych, nowoczesnych technologii w terapii i monitorowaniu choroby i stworzenie im możliwości wyboru. Już dziś wiadomo, że model leczenia cukrzycy należy dostosować do potrzeb pacjenta, stylu jego życia, aktywności szkolnej, zawodowej i fizycznej. Inny model jest u sportowca, inny u osób spędzających większość czasu przy komputerze. W procesie opieki diabetologicznej powinno być wprowadzone do koszyka świadczeń gwarantowanych więcej czasu przeznaczonego na porady edukacyjnej oraz dietetyczne. Czekamy m.in. na uaktywnienie świadczenia „Kwalifikacja i zastosowanie systemu ciągłego monitorowania glikemii w czasie rzeczywistym (CGM–RT) u pacjentów z cukrzycą typu 1 lub 3 leczonych intensywną insulinoterapią”.
Rozmawiała: Agnieszka Fedorczyk