W przypadku niedoczynności kory nadnerczy mamy do czynienia z niewydolnością tego gruczołu wydzielania wewnętrznego. Prowadzi ona do obniżenia poziomu hormonów nadnerczy we krwi oraz wystąpienia związanych z zaburzeniami równowagi hormonalnej objawów. W przypadku podejrzenia zaburzeń hormonalnych konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych, które pozwolą wykryć przyczynę niepokojących dolegliwości.
Jakie hormony produkują nadnercza?
Nadnercza to niewielki, parzysty gruczoł wydzielania wewnętrznego, który leży nad nerkami. Zbudowane są z kory nadnerczy i rdzenia nadnerczy. Choć struktury te tworzą jeden narząd, to stanowią dwa niezależnie działające gruczoły, które odpowiadają za wydzielanie innych hormonów. Funkcje wydzielnicze nadnerczy kontrolowane są na zasadzie tzw. sprzężenia zwrotnego. Wydzielanie hormonów przez nadnercza nie może odbywać się bez udziału przysadki mózgowej oraz podwzgórza.
Kora nadnerczy odpowiada za produkcję i uwalnianie do krwiobiegu 3 grup hormonów, które w znacznym stopniu wpływają na funkcjonowanie naszego organizmu. Zaliczamy do nich glikokortykosteroidy, mineralokortykosteroidy i dehydroepiandrosteron. Dzięki hormonom nadnerczy możliwe jest m.in. utrzymanie odpowiedniego poziomu sodu i potasu we krwi, kontrolowanie poziomu ciśnienia tętniczego oraz efektywne wykorzystywanie dostarczanej do organizmu glukozy.
Niedoczynność kory nadnerczy oraz nadczynność kory nadnerczy prowadzą do poważnych zaburzeń w funkcjonowaniu narządów wewnętrznych i układów. Zaburzenia związane z wydzielaniem hormonów nadnerczy mogą być spowodowane pierwotnym uszkodzeniem tego narządu. Zdarza się, że choroby nadnerczy są jednym z objawów innych schorzeń m.in. rozwijają się na skutek choroby o podłożu nowotworowym. Za zmniejszenie wydzielania hormonów kory nadnerczy mogą odpowiadać m.in. guzy w obrębie przysadki mózgowej.
Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy
Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy najczęściej jest skutkiem reakcji autoimmunologicznej. Przeciwciała wskazujące na proces autoimmunologiczny wykrywane są u około 70% zdiagnozowanych pacjentów, jednak prowadzone badania wskazują, że nawet u 90% pacjentów z niedoczynnością kory nadnerczy przyczyną zaburzeń hormonalnych może być błędna odpowiedź immunologiczna.
Przykładem schorzenia bezpośrednio związanego z pierwotną niedoczynnością kory nadnerczy jest choroba Addisona. Na pierwotną niedoczynność kory nadnerczy wskazuje obniżony poziom kortyzolu, przy jednoczesnym podwyższonym poziomie hormonu adrenokortykotropowego (ACTH)
Pierwotna niedoczynność kory nadnerczy może mieć także związek z chorobami o podłożu nowotworowym. Wpływ na wydzielanie hormonów kory nadnerczy może mieć m.in. rak piersi, rak płuc i rak żołądka.
Pierwotne zmniejszenie wydzielania hormonów kory nadnerczy rzadziej spowodowane jest poważnymi infekcjami wirusowymi np. zakażeniem wirusem HIV, obecnością zmian naciekowych, stosowaniem leków hamujących czynność hormonalną gruczołów wydzielania wewnętrznego, a także wrodzonymi wadami w budowie nadnerczy.
Wtórna niedoczynność kory nadnerczy
Wtórna niedoczynność kory nadnerczy najczęściej spowodowana jest nieprawidłowościami w funkcjonowaniu przysadki mózgowej. Mogą być one spowodowane zarówno guzami nowotworowymi, jak i m.in. uszkodzeniami związanymi z urazami, zabiegami chirurgicznymi, wyniszczającymi kuracjami antynowotworowymi oraz procesem zapalnym i udarem przysadki mózgowej. Na wtórną niedoczynność kory nadnerczy wskazuje obniżenie poziomu kortyzolu i hormonu ACTH.
Zarówno pierwotna, jak i wtórna niedoczynność kory nadnerczy mogą doprowadzić do bezpośredniego zagrożenia życia. Przełom nerczycowy może być skutkiem m.in. zawału nadnerczy, obustronnego wylewu do nadnerczy, zawału przysadki mózgowej oraz niewłaściwego odstawienia stosowanych leków.
Niedoczynność kory nadnerczy – objawy
Na niedoczynność kory nadnerczy mogą wskazywać m.in.:
- osłabienie,
- hipoglikemia,
- niskie ciśnienie tętnicze,
- nawracający ból brzucha,
- ciemne zabarwienie skóry,
- utrata apetytu, chudniecie,
- wymioty,
- trudna do opanowania ochota na słone pokarmy.
Czytaj też:
Może powodować zaburzenia libido i nadmierne owłosienie. Czym jest nadczynność kory nadnerczy?