Objawy niepłodności u kobiet są nieoczywiste. Jak je rozpoznać?

Najczytelniejszym objawem niepłodności u kobiet jest problem z zajściem w ciążę. Ale sygnałów, świadczących o tym, że z poczęciem dziecka może być problem, może być więcej. Jakie są objawy niepłodności u kobiet i kiedy należy wybrać się do lekarza?

Niepłodność to trudny temat, który dotyka coraz większej liczby kobiet w wieku rozrodczym. Na jakie sygnały należy zwrócić uwagę i kiedy trzeba rozpocząć diagnostykę?

Niepłodność – choroba społeczna

Coraz więcej Polaków zmaga się z problemem niepłodności. Jak wynika z danych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, obecnie nawet 1,5 miliona par może mieć problemy z poczęciem dziecka. Szacuje się, że liczba ta nie będzie maleć, ale rosnąć.

Niepłodność staje się zatem problemem, który dotyczy coraz większej części społeczeństwa. Na szczęście coraz więcej się o nim mówi, znika również tabu, którym otaczano ten temat. Niepłodność przestaje być niewygodnym tematem, a staje się jednym z wielu problemów zdrowotnych targających społeczeństwo.

Objawy niepłodności u kobiet

Myśl o tym, że kobieta może cierpieć na niepłodność, najczęściej pojawia się wtedy gdy starania o dziecko okazują się bezowocne. Niepłodność często nie daje innych objawów, a te, które się pojawiają, mogą być mylące. Prawidłowy cykl menstruacyjny powinien być regularny, a ból miesiączkowy nie aż tak silny, by kobieta nie mogła funkcjonować. Nieprawidłowe krwawienia mogą oznaczać niepłodność.

Jakie sygnały wysyła organizm? Objawy niepłodności u kobiet

Jeśli starasz się o ciążę i co miesiąc ze smutkiem odnotowujesz nadejście miesiączki, zwróć uwagę na:

• nieregularne cykle
  
• bardzo bolesne miesiączki
• silny ból podbrzusza
• brak owulacji
• upławy
• niewystępowanie płodnego śluzu w połowie cyklu
• bóle brzucha
• plamienia

Te objawy powinny skłonić nas do wizyty u ginekologa, ponieważ mogą świadczyć o niepłodności. Szacuje się, że na badania powinna zgłosić się para, której przez rok regularnego współżycia i niestosowania antykoncepcji nie udało począć się dziecka. Ale jeśli kobieta od zawsze ma bardzo obfite i bolesne miesiączki, które wyłączają ją właściwie na kilka dni z codziennego życia, może zrobić takie badania wcześniej. Pomoże to zaoszczędzić sporo czasu, który też okazuje się kluczowy w staraniach o dziecko.

Czynniki niekorzystnie wpływające na płodność

Na kobiecą płodność wpływa wiele czynników. Wiele z nich jest związanych z trybem życia, jaki prowadzi dana kobieta. Nadmierny stres, brak snu, nieodpowiednia dieta pełna przetworzonych produktów czy wreszcie nałogi to rzeczy, które mogą wpływać negatywnie na płodność.

Dziś wiele się mówi o tym, że do ciąży trzeba się przygotować. I rzeczywiście to dobre i rozsądne podejście. Zanim zdecydujemy się na podjęcie starań o dziecko, warto zrobić sobie podstawowe badania, a także przyjrzeć uważnie swojemu trybowi życia. Zmiana diety, wprowadzenie aktywności fizycznej mogą przygotować organizm do ciąży i poprawić szanse na poczęcie.

Przyczyny niepłodności kobiecej a gospodarka hormonalna

Często niepłodność jest spowodowana zaburzeniami hormonalnymi. Badania hormonów to jedna z pierwszych rzeczy (oprócz USG narządów rodnych), jakie zaleca ginekolog, by przekonać się, czy problem płodności występuje po kobiecej stronie.

Rozchwiana gospodarka hormonalna może przyczyniać się do występowania problemów z owulacją. Brak śluzu płodnego, wyraźnych dni płodnych i jajeczkowania, to rzeczy kluczowe dla zapłodnienia. Dlatego w czasie testów diagnostycznych należy zbadać poziom m.in.:

• estrogenów
• progesteronu
• testosteronu
• prolaktyny, której wydzielanie reguluje przysadka mózgowa
• TSH (hormonów tarczycy)
• hormonu AMH (informującego o rezerwie jajnikowej)

Przeprowadzenie kompletnej diagnostyki pomaga sprawdzić, czy cykl miesiączkowy jest prawidłowy, a kobieta nie cierpi na zespół policystycznych jajników lub też przedwcześnie nie wygasa jej czynność jajników.

Prawidłowa owulacja – to od niej zależy najwięcej!

Czynnikiem, który najmocniej wpływa na płodność, jest owulacja. Jeśli organizm nie wyprodukuje komórki jajowej, to nie będzie mogła ona połączyć się z plemnikiem, a zatem nie dojdzie do zapłodnienia. To kluczowe i oczywiste, brak owulacji to jeden z najważniejszych objawów niepłodności.

Na problemy z owulacją mogą wpływać te same czynniki, które wywołują zaburzenia hormonalne. Stres, choroby kobiece, problemy z tarczycą, a także zła dieta również nie wpływają korzystnie na produkcję śluzu płodnego i na płodność w ogóle.

Kiedy owulacji brak

Kiedy kobieta nie obserwuje wyraźnych sygnałów owulacji (m.in. występowania śluzu szyjkowego i brak odpowiedniego nawilżenia pochwy), powinna wybrać się na wizytę do ginekologa, bo może to świadczyć o niepłodności. W takiej sytuacji zaleca się wykonanie szeregu badań USG narządów rodnych, które pozwolą sprawdzić, czy w jajnikach dojrzewają pęcherzyki. Dzięki temu widać, czy owulacja nastąpi i czy któryś z pęcherzyków jest większy od pozostałych. Brak sygnałów świadczących o nadejściu owulacji jest wskazaniem do wykonania badań hormonalnych.

Problemy z płodnością a niewłaściwa dieta

Zdrowa i zbilansowana dieta może poprawić kondycję zdrowotną kobiety i przygotować jej organizm do ciąży. W czasie starań o dziecko warto jest uzupełnić dietę w nienasycone kwasy tłuszczowe (m.in. z grupy Omega), ryby, orzechy, nasiona, bo dobre i zdrowe tłuszcze bardzo korzystnie wpływają na kobiecy cykl. Niekiedy zaleca się także suplementację oleju z wiesiołka, który korzystnie wpływa na produkcję śluzu szyjkowego, ale warto to skonsultować ze swoim ginekologiem.

Dieta bogata w warzywa i owoce, pełna witamin i minerałów, przygotowuje organizm na wielki wysiłek, jakim jest ciąża. Rozwój płodu to ogromne wyzwanie energetyczne dla organizmu, który musi mieć na to siłę. Spożywanie warzyw, roślin strączkowych, ryb, dobrych tłuszczów pochodzenia roślinnego może pomóc uzupełnić rezerwy substancji odżywczych, które później zostaną wykorzystane w czasie ciąży.

Używki mogą być przyczyną niepłodności

Mówiąc o diecie, nie sposób nie wspomnieć także o czynnikach, które mogą powodować niepłodność. To nie tylko spożywanie dań przetworzonych, bogatych w tłuszcze trans i cukry proste. Tym, co osłabia płodność, są wszelkie używki. Na czas starań o ciążę (a najlepiej na stałe) najlepiej jest zrezygnować z sięgania po używki. Niepłodność może być związana z nadużywaniem alkoholu i paleniem papierosów.

Niepłodność a niedowaga, nadwaga i otyłość

Masa ciała to jeden z wyznaczników dobrej kondycji zdrowotnej. Zarówno nadwaga, jak i niedowaga, mogą negatywnie wpływać na wiele procesów zachodzących w organizmie, w tym na te związane z płodnością.

Jeśli zależy nam na tym, by zostać rodzicami, ale ważymy zbyt dużo, powinniśmy spróbować popracować nad dietą. Utrata nadprogramowych kilogramów może pomóc zwalczyć niepłodność i zajść w ciążę, a także przygotować organizm do tego wysiłku. Osoby otyłe mogą gorzej czuć się w ciąży, mocniej nadwyrężyć stawy kolanowe czy kręgosłup, przez co w ciąży będą czuły się słabiej. Oprócz tego otyłość niesie ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego, stanu przedrzucawkowego, a także przedwczesnego porodu. Przed ciążą zdecydowanie jest dobrze zmniejszyć masę ciała.

Niepłodność a choroby: PCOS, choroby tarczycy, choroby weneryczne

Na kobiecą płodność w dużej mierze wpływa również ogólny stan zdrowia. Niektóre choroby mogą wpływać na kobiecą płodność i powodować problemy z owulacją i zapłodnieniem. Tym, co wymaga szczególnej uwagi, są hormony tarczycy, które powinny zostać dokładnie zbadane i w razie konieczności unormowane przed ciążą. Kobiety, które cierpią na choroby tarczycy, prowadzą ciążę pod kontrolą endokrynologa i nie rezygnują z przyjmowania leków w czasie wielomiesięcznego oczekiwania na dziecko.

Na problemy z płodnością mogą też wpływać opisane wcześniej PCOS (zespół policystycznych jajników), a także... choroby weneryczne. Chlamydia, rzeżączka, kiła to choroby, które nie zawsze dają objawy, ale wpływają nie tylko na proces zapłodnienia, lecz również na donoszenie ciąży. Stwarzają wysokie ryzyko zarówno dla mamy, jak i dziecka, a w wielu przypadkach mogą doprowadzić do poronienia czy przedwczesnego porodu. Przed podjęciem starań o ciążę warto przebadać się pod kątem chorób wenerycznych.

Do niepłodności mogą przyczynić się również niedrożne jajowody, mięśniaki macicy czy polipy macicy. Badanie USG pomaga je wykryć i określić wymagane leczenie.

Niepłodność spowodowana wadami w budowie macicy

Problemy z płodnością kobiet mogą być wywołane nie tylko chorobami, ale też czynnikami anatomicznymi. Nieprawidłości w budowie macicy zdarzają się rzadko i dotyczą 3-4 procent kobiet. Niekiedy dopiero przebyta ciąża pozamaciczna informuje kobietę, że ma wadę w budowie macicy lub miednicy mniejszej.

Wady anatomiczne macicy mogą powodować problemy z zajściem w ciążę, a także z jej utrzymaniem. W niektórych przypadkach (np. występowania macicy z przegrodą) możliwe jest wyeliminowanie tych wad i np. wykonanie histeroskopii. W innych przypadkach (np. dysgenezji szyjki macicy) naturalne zapłodnienie jest niemożliwe, ale kobieta może zostać mamą po zapłodnieniu in vitro.

Zaburzenia genetyczne a kobieca niepłodność

Niekiedy niepłodność może być spowodowana zaburzeniami genetycznymi. Przedwczesne wygasanie czynności jajników i menopauza przed 40. rokiem życia czy też nawracające poronienia mogą być wywołane czynnikami, na które kobieta nie ma wpływu. Dlatego tak istotne jest wykonanie szeregu badań niezbędnych dla określenia przyczyny niepłodności.

Czasem organizm sam broni się przed ciążą

Zdarza się i tak, że organizm odrzuca możliwość zapłodnienia. Jeśli układ immunologiczny kobiety nie pracuje prawidłowo, może on atakować własne komórki, w tym komórkę jajową i w ten sposób blokować możliwość zapłodnienia. Choroby autoimmunologiczne mogą przyczyniać się do występowania problemów z płodnością.

Niekiedy za niepłodność kobiet odpowiadają inne przyczyny, np. psychologiczne. Być może kobieta nie czuje się gotowa, by zostać mamą.

Leczenie kobiecej niepłodności

Aby wyleczyć niepłodność, trzeba przeprowadzić pełną diagnostykę. Kluczowe jest określenie czynnika, który wywołuje niepłodność. Niekiedy udaje się go szybko wyeliminować i np. uregulować poziom hormonów dzięki przyjmowaniu leków hormonalnych. Innym razem konieczne jest wykonanie udrożnienia jajowodów lub innego zabiegu w obrębie macicy. Pomocna może okazać się zmiana trybu życia, wprowadzenie zbilansowanej diety.

Wiek kobiet a niepłodność

Należy też pamiętać, że wiek kobiety jest kluczowy dla właściwej płodności. U kobiety w wieku 20-25 lat płodność szacowana jest na poziomie 90 procent. Ale już 10 lat później drastycznie spada i u 35-latki wynosi jedynie 60 procent. Około 40. roku życia jedynie 15 procent pań może w sposób naturalny zajść w ciążę. Z tego względu nie zaleca się odkładania potomstwa na wiek dojrzały, ponieważ naturalne poczęcie może być dużo trudniejsze.

Czytaj też:
Czym jest męska niepłodność i jak się ją leczy?