W ludzkim organizmie mogą powstać różne zmiany o charakterze nowotworowym. Wywodzą się one ze zmutowanych komórek, które dzielą się w niekontrolowany sposób. Nieprawidłowy podział komórek, a także zaburzenia procesów ich dojrzewania powodują, że w organizmie powstaje guz nowotworowy. W przypadku zmian nowotworowych o charakterze złośliwym stosowane jest określenie rak. Łagodne zmiany nowotworowe nie są zaliczane do grupy raków, jednak niektóre z nich mogą ulegać transformacji, przeobrażając się w nowotwór złośliwy.
Wśród chorób nowotworowych wyróżniamy schorzenia, które diagnozowane są stosunkowo często, a także choroby rzadkie. U jednej osoby na milion powstaje śluzak. Nowotwór ten ma najczęściej łagodny charakter, jednak jego lokalizacja może powodować poważne zaburzenia w funkcjonowaniu kluczowych dla przebiegu procesów życiowych narządów wewnętrznych np. serca oraz narządów, które znajdują się w otrzewnej jamy brzusznej. W zależności od lokalizacji śluzaka może on nie tylko zaburzać pracę narządów wewnętrznych, ale także powodować deformacje ciała.
Rozwój śluzaka oraz wielu innych nowotworów przez długi czas nie wywołuje niepokojących objawów, co powoduje trudności diagnostyczne. Z tego względu trzeba pamiętać o niezbędnej profilaktyce, która uwzględnia okresowe badania obrazowe.
Śluzak rzekomy otrzewnej – co warto wiedzieć?
Śluzak rzekomy otrzewnej to jeden z rodzajów śluzaków, które mogą powstać w organizmie człowieka. Klasyfikacja Ronnetta dzieli powstające na powierzchni otrzewnej śluzaki na trzy typy. Każda z postaci śluzaka rzekomego otrzewnej charakteryzuje się nieco innym obrazem histologicznym.
Śluzak rzekomy otrzewnej to postępująca choroba nowotworowa. Nowotwór ten jest najczęściej wykrywany przypadkowo podczas diagnostyki chorób, które dotyczą narządów znajdujących się w jamie otrzewnej np. woreczka żółciowego, a także wyrostka robaczkowego i pęcherza moczowego. Zdarza się, że śluzak otrzewnej diagnozowany jest w trakcie wykonywanego w trybie pilnym zabiegu chirurgicznego. Część źródeł podaje, że guz ten częściej powstaje u kobiet, jednak nie wszyscy specjaliści się z tym zgadzają. Ze względu na charakter choroby leczenie śluzaka wiąże się z koniecznością usunięcia macicy oraz jajników, a także części jelita grubego i innych narządów jamy brzusznej.
Gdzie rozwija się śluzak otrzewnej?
Śluzak rzekomy otrzewnej rozwija się na powierzchni otrzewnej. Badania dowiodły, że śluzak otrzewnej najczęściej występuje u młodzieży w okresie dojrzewania, a także seniorów. Guz powstaje z tkanki łącznej i zawiera wrzecionowate komórki fibroblastyczne oraz charakteryzuje się powolnym wzrostem. W obrębie otrzewnej może także powstać śluzak otrzewnej o charakterze złośliwym. Śluzakowatość rakowa otrzewnej również jest schorzeniem rzadkim i dotyczy przede wszystkim osób w średnim wieku.
Co ważne – śluzak rzekomy otrzewnej to choroba współistniejąca z innymi schorzeniami. Jest to nowotwór, który powstaje na skutek m.in. zmian związanych ze stanem zapalnym w obrębie narządów, które znajdują się w jamie otrzewnej.
Typy śluzaka rzekomego otrzewnej
Jak już zostało wspomniane, w celu różnicowania typów śluzaków stosuje się klasyfikację Ronnetta, na której podstawie diagnozowana jest:
-
łagodna postać choroby, czyli rozsiana śluzakowatość gruczołowa otrzewnej;
-
złośliwa postać choroby, czyli śluzakowatość rakowa otrzewnej;
-
mieszana (pośrednia) postać choroby, w której występują zmiany typowe dla rozsianej śluzakowatości gruczołowej otrzewnej i śluzakowatości rakowej otrzewnej.
Rozsiana śluzakowatość gruczołowa otrzewnej (DPAM–Disseminated Peritoneal Adenomucinosis) diagnozowana jest, gdy zmiany w otrzewnej powstaną z obfitego śluzu pozakomórkowego. Charakterystyczna dla tej postaci choroby jest obecność ognisk proliferującego nabłonka śluzotwórczego z nieznaczną aktywnością mitotyczną lub niewielką atypią. Śluzakowatość rakowa otrzewnej (PMCA–Peritoneal Mucinous Carcinomatosis) rozpoznawana jest, gdy ujawniona zostanie większa ilość nabłonka śluzotwórczego oraz obecne są zmiany typowe dla pierwotnego śluzotwórczego raka gruczołowego.
Większość śluzaków rzekomych otrzewnej to zmiany, które wykrywane są przypadkowo w trakcie diagnostyki schorzeń narządów jamy brzusznej, pilnych zabiegów chirurgicznych wykonywanych z powodu objawów zapalenia otrzewnej lub ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, a także objawów wskazujących na guz jajnika i inne schorzenia narządów układu rozrodczego.
Dlaczego powstają śluzaki otrzewnej?
Śluzaki otrzewnej najczęściej powstają z torbieli śluzowych, które tworzą się w obrębie wyrostka robaczkowego, jednak mogą wywodzić się także m.in. z pęcherzyka żółciowego, pęcherza moczowego oraz jajników. Śluzaki powstają z powodu gromadzenia się w torbieli aseptycznego śluzu, który przedostaje się do jamy otrzewnej, rozprzestrzeniając się w jej obszarze. Rozwój śluzaka rzekomego otrzewnej może mieć również związek z innymi chorobami np. śluzowymi nowotworami trzustki.
Powstanie torbieli śluzowej jest bezpośrednią przyczyną rozwoju śluzaka. Zmiana torbielowata w woreczku żółciowym lub w wyrostku robaczkowym to najczęstsza z przyczyn powstawania śluzaka rzekomego otrzewnej. Powstawanie torbieli śluzowych w obrębie narządów jamy brzusznej jest spowodowane m.in. zmianami pozapalnymi oraz gromadzeniem się w wyrostku robaczkowym lub pęcherzyku żółciowym złogów.
Badania dowiodły, że śluzak rzekomy otrzewnej rzadko tworzy się samoistnie. Najczęściej początek choroby związany jest z innymi zmianami w organizmie, które dotyczą narządów jamy brzusznej, a także układu rozrodczego kobiet. W niektórych przypadkach śluzak rzekomy otrzewnej wywodzi się także z jelita grubego. Choroba przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Postępująca choroba nowotworowa po pewnym czasie zaczyna jednak wywoływać niecharakterystyczne dolegliwości oraz powoduje zmiany w wyglądzie sylwetki, które obejmują np. powiększenie obwodu brzucha.
Śluzak rzekomy otrzewnej jest najczęściej chorobą współistniejącą. Wykonane badania diagnostyczne mogą ujawnić różne nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów jamy brzusznej, które wymagają specjalistycznego leczenia. Często bezobjawowy przebieg choroby powoduje, że jest ona ujawniana w trakcie laparotomii wykonywanej z powodu podejrzenia innego schorzenia.
Objawy śluzaka rzekomego otrzewnej
Widoczne objawy śluzaka rzekomego otrzewnej to powiększenie obwodu brzucha. Wygląd ciała zmienia się w nieco inny sposób, niż ma to miejsce, gdy przybieramy na wadze – jest to spowodowane wodobrzuszem – brzuch galaretowaty i rozlany. Wygląd brzucha ma związek z gromadzeniem się śluzu, który produkują obecne na powierzchni otrzewnej komórki nabłonka.
Oprócz powiększenia obwodu brzucha śluzak otrzewnej może wywoływać objawy typowe dla innych schorzeń m.in. niestrawności. W przebiegu choroby mogą występować bóle brzucha i zaparcia. Często pojawia się również przepuklina pachwinowa. Chorzy odczuwają dyskomfort w jamie brzusznej, który skłania do wykonania badań diagnostycznych. Nasilające się objawy śluzaka rzekomego otrzewnej mogą wskazywać na ostre zapalenie wyrostka robaczkowego oraz woreczka żółciowego.
W przypadku kobiet śluzak może wywoływać dolegliwości typowe dla schorzeń narządów układu rozrodczego np. ból w obrębie miednicy oraz ból lub kłucie w okolicy jajników. Choroba powoduje również problemy z zajściem w ciążę i bywa diagnozowana podczas badań, które mają na celu wykrycie przyczyn niepłodności.
Jak wygląda leczenie śluzaka rzekomego otrzewnej?
Choć śluzak rzekomy otrzewnej ma zwykle łagodny charakter, to niekiedy występują powikłania zagrażające życiu. Trzeba wiedzieć, że leczenie śluzaka, które uwzględnia zabieg chirurgiczny, może wiązać się z koniecznością usunięcia macicy oraz jajników, a także sieci komórek produkujących śluz. Podczas operacji może zostać również usunięta część jelita grubego. Zakres zabiegu chirurgicznego zależny jest od postaci śluzaka oraz stopnia zaawansowania choroby.
W leczeniu śluzaka otrzewnej stosowanych jest kilka metod leczenia. W niektórych przypadkach możliwe jest uniknięcie zabiegu, jednak zdarza się to ekstremalnie rzadko. Leczenie chirurgiczne to najczęściej wybierane rozwiązanie, które ma na celu ratowanie zdrowia i życia pacjenta. W zależności od postaci choroby zabieg chirurgiczny może uwzględniać:
- usunięcie jak największej masy guza oraz sieci komórek produkujących śluz wraz z narządami układu rozrodczego i prawą częścią jelita grubego,
- całkowitą cytoredukcję, czyli usunięcie guza, sieci większej i mniejszej komórek produkujących śluz, otrzewnej ściennej, macicy, jajników, prawej części jelita grubego, a także śledziony, pęcherzyka żółciowego, zmian, które powstały na powierzchni wątroby i usunięcie odbytnicy.
Całkowita cytoredukcja jest zabiegiem ryzykownym, ale bywa konieczna w celu ratowania zdrowia i życia pacjenta. Uzupełnieniem leczenia jest chemioterapia dootrzewnowa w hipertermii, która pozwala na podawanie leków cytostatycznych bezpośrednio w miejscu rozwoju choroby.
Czytaj też:
Biała chemia – skutki uboczne i wskazania. Czym różni się od innych rodzajów chemioterapii?Czytaj też:
Picie alkoholu po operacji raka prostaty. Czy po leczeniu należy ograniczyć spożycie?