Szczepienia przeciw COVID-19 w Polsce. To powinieneś o nich wiedzieć

Szczepienia przeciw COVID-19 będą się odbywały w Polsce według zasad określonych w Narodowym Programie Szczepień, ogłoszonym 8 grudnia 2020 roku. Szczepionka stanowi szansę na uodpornienie całego społeczeństwa na koronawirusa SARS-CoV-2, a także na zdobycie kontroli nad jego transmisją. Stanowi także sposób na przyspieszenie powrotu do normalności po czasie pandemii.

Kiedy rozpoczną się szczepienia przeciw COVID-19 w Polsce?

Polski rząd podpisał umowy na zakup szczepionek z pięcioma koncernami farmaceutycznymi: Pfizer/BioNTech, AstraZeneca, Johnson&Johnson/Janssen Pharmaceutica NV, CureVac oraz Moderna. Wstępnie podpisano również umowę z Sanfoi-GSK, jednak ostatecznie się z niej wycofano.

Same szczepienia powinny rozpocząć się pod koniec stycznia 2020 roku, jednak nadal oczekiwane jest zatwierdzenie konkretnych szczepionek do użytkowania. Najpierw ich jakość sprawdza się na podstawie wymagań określonych w Farmakopei Europejskiej, a potem jeszcze kontroluje ją w dwuetapowym systemie: zarówno przez producenta, jak i niezależne od niego laboratorium państwowe, należące do Sieci Państwowych Laboratoriów Kontroli Produktów Leczniczych (OMCL). Dopiero wydanie przez OMCL odpowiedniego dokumentu upoważnia do zwolnienia danej serii szczepionek na rynek polski przed odpowiednią instytucję, czyli Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny.

Kto będzie mógł się zaszczepić w pierwszej kolejności?

Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało, że kolejność, w której Polacy będą poddawani szczepieniom na COVD-19, składa się z czterech etapów. Co ważne, szczepieniom poddawane będą wyłącznie osoby dorosłe.

Etap 0: Najpierw zaszczepieni zostaną pracownicy ochrony zdrowia.

Etap 1: Potem pensjonariusze i pracownicy Domów Opieki Społecznej (DPS-ów), a także osoby powyżej 60. roku życia i pracownicy służb mundurowych.

Etap 2: Następnie przyjdzie kolej na personel niemedyczny, ale również szczególnie narażony na zakażenie COVID-19. W tej grupie znajdują się przedstawiciele takich zawodów jak: nauczyciele, kierowcy transportu publicznego, pracownicy sektora krytycznego. Na tym etapie szczepione będą również chętne osoby poniżej 60. roku życia, którzy mają choroby współistniejące.

Etap 3: Na czwartym, ostatnim etapie, do szczepień będą mogły przystąpić pozostałe osoby.

Czytaj też:
Czy na koronawirusa można zaszczepić dziecko?

Gdzie i jak zapisać się na szczepienia przeciw COVID-19?

Osoby chcące zaszczepić się na COVID-19 będą to mogły zrobić w jednym z czterech miejsc:

1. Stacjonarnie – w placówce POZ (podstawowej opieki zdrowotnej)
2. Stacjonarnie – w innych placówkach medycznych
3. Mobilnie – w jednym z mobilnych punktów szczepień
4. W centrach szczepiennych przy szpitalach rezerwowych

Docelowo ma powstać w Polsce 8 tysięcy punktów szczepień, po co najmniej jednym w każdej gminie.

Osoba, która będzie chciała zapisać się na szczepienie przeciw COVID-19, będzie mogła to zrobić na jeden z czterech sposobów:

1. Korzystając ze specjalnej infolinii
2. Umawiając się poprzez Internetowe Konto Pacjenta – pacjent.gov.pl
3. Korzystając z pośrednictwa placówki, która wystawiła e-skierowanie, np. przychodni POZ
4. Dokonując rejestracji już bezpośrednio w punkcie szczepień

O kwalifikacji do szczepienia będzie decydował lekarz POZ. Po szczepieniu pacjent pozostanie pod obserwacją specjalisty, a następnie – po upływie 21 dni – otrzyma kolejną dawkę szczepionki, już bez konieczności ponownej rejestracji.

Jakie szczepionki przeciwko COVID-19 zakupił polski rząd?

W Polsce dostępne będą dwa rodzaje szczepionek, wyprodukowane przez pięć koncernów farmacuetycznych. Na czym polega ich działanie?

Szczepionki Pfizer i BioNTech, CureVac oraz Moderna

Szczepionki wyprodukowane przez powyższych producentów są szczepionkami typu mRNA, co oznacza, że pozwala na produkcję w komórce wybranych białek patogenu, które zostają następnie zaprezentowane na powierzchni komórek układowi odpornościowemu. Ponadto warto wiedzieć, że cząsteczka RNA po wytworzeniu białka ulega degradacji, a wcześniej nie wnika do jądra komórkowego, gdzie znajduje się DNA, co oznacza, że w żaden sposób nie wpływa na genom zaszczepionej osoby.

W reakcji na szczepionkę układ immunologiczny wytwarza odpowiedź, uniemożliwiającą namnażanie się wirusa i jednocześnie chroniącą przed chorobą. Co ważne, szczepionka nie zawiera aktywnego wirusa, mogącego wywołać chorobę.

Szczepionka AstraZeneca oraz Johnson&Johnson/Janssen Pharmaceutica NV

Szczepionka AstraZeneca jest z kolei szczepionką wektorową i opiera się, jak wskazuje jej nazwa, na działaniu wektorów, czyli aktywnych wirusów zmodyfikowanych tak, by zminimalizować ryzyko zakażenia. Wektor, po dostaniu się do komórki, potrafi wytworzyć wybrane białka patogenu, przeciwko któremu ma być skierowana reakcja immunologiczna organizmu. Szczepionki wektorowe wywołują silną odpowiedź immunologiczną przy podaniu małej dawki, są bezpieczne i stabilne, nie powodują ryzyka wywołania choroby.

Szczepionka opracowana przez Johnson&Johnson we współpracy z Janssen Pharmaceutica NV również jest produktem działającym wektorowo, jednak nadal trwają nad nią badania. Możliwe, że w przeciwieństwie do wyżej wymienionych szczepionek, ta będzie wymagała podania tylko jednej dawki.

Łącznie zakupiono 62, 141 mln dawek. Szczepionki będą finansowane z budżetu państwa, a ich koszt wynosi około 2,4 mld złotych.

Czy szczepienia są dobrowolne i bezpłatne?

Tak, szczepienia są bezpłatne i dobrowolne, choć – jak wynika z sondażu CBOS przeprowadzonego w listopadzie 2020 roku –jedynie 36 procent Polaków ma zamiar poddać się szczepieniu, a 47 procent nie ma takich planów i nie zależy im na ochronieniu siebie i innych osób przed koronawirusem.

Dlaczego warto się zaszczepić?

Oprócz tego, że dzięki szczepieniu dany człowiek ochroni się przed zakażeniem SARS-CoV-2, uzyska on również status osoby zaszczepionej. Dzięki temu będzie mógł korzystać z usług medycznych w publicznej służbie zdrowia bez żadnych dodatkowych testów, nie będzie uwzględniany w limitach dotyczących spotkań towarzyskich i nie będzie też musiał przechodzić kwarantanny, gdy nawiąże kontakt z osobą zakażoną.

Czytaj też:
Szczepionki przeciw koronawirusowi będą miały skutki uboczne. Naukowcy: to dobrze