Szczęśliwie w zapomnienie odeszły czasy, gdy panie z okazji swojego święta dostawały goździki i rajstopy. Współcześnie wielu obdarowujących stara się dopasować podarunki do gustu i zainteresowań kobiet, którym chcą sprawić przyjemność. Taki prezent warto też dać sobie samej, a cóż jest ważniejsze niż zdrowie? Dzień Kobiet to dobra okazja, by przyjrzeć się badaniom profilaktycznym zalecanym wszystkim dorosłym przedstawicielkom płci żeńskiej.
Zdrowotne prezenty na Dzień Kobiet
1. Cytologia
Według statystyk codziennie 5 kobiet umiera z powodu raka szyjki macicy, a cytologia jest badaniem profilaktycznym, które wykonuje się w jego kierunku. Wcześnie wykryta choroba pozwala odpowiednio szybko zareagować i daje większe szanse na wyleczenie. Rządowy program profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy oferuje nawet bezpłatną cytologię raz na 3 lata dla każdej kobiety w wieku 25-59 lat. Polki jednak rzadko z tej możliwości korzystają – przeciętnie z badania korzysta 30 procent pań, a w czasie pandemii – tylko 14 procent. Warto jednak dodać, że są to oficjalne statystyki NFZ, część kobiet natomiast leczy się prywatnie. Jednak np. w Skandynawii ten odsetek osób korzystających z badania w ramach państwowych środków wynosi aż 70-80 procent.
Jak często wykonywać cytologię? Najlepiej co roku, jednak jeśli trzy kolejne badania wykażą prawidłowe wyniki, można się na nie zapisać jedynie raz na 3 lata. Stąd właśnie oferta bezpłatnych badań w ramach NFZ właśnie co 3 lata. Jeśli dana kobieta często zmienia partnerów seksualnych, lepiej pozostać przy corocznym badaniu, ponieważ wraz z ilością partnerów wzrasta ryzyko zakażenia wirusem HPV, którego niektóre odmiany są kancerogenne.
Cytologia, wykonana prawidłowo, nie boli, może jedynie powodować lekki dyskomfort. Całe badanie trwa dosłownie minutę-dwie i polega na tym, że lekarz za pomocą specjalnej jałowej szczoteczki pobiera materiał ze strefy przejściowej i kanału szyjki macicy. Do samego badania nie należy się jakoś specjalnie przygotowywać, trzeba jednak pamiętać, by zapisać się na nie najwcześniej 2 dni po zakończeniu miesiączki i najwcześniej 4 dni przed rozpoczęciem kolejnej. Na 4 dni przed badaniem należy też zrezygnować ze stosowania środków dopochwowych, tamponów, nie stosować irygacji pochwy, a na 24 godziny przed badaniem – nie uprawiać seksu. Przeprowadzenie badania wykluczają stany zapalne narządu rodnego – w takich przypadkach lepiej poczekać na powrót do zdrowia.
Ile kosztuje cytologia? Taki prezent na Dzień Kobiet zrobisz sobie bezpłatnie, jeśli skorzystasz z badania w ramach NFZ, w gabinetach prywatnych koszt cytologii jest różny, jednak zazwyczaj wynosi 30-60 złotych.
USG piersi
USG piersi jest badaniem bezbolesnym i nieinwazyjnym. Podczas jego wykonywania pacjentka leży z rękoma założonymi za szyję, a lekarz przykłada do piersi posmarowaną specjalnym żelem głowicę aparatu USG, po czym porusza się nią w obszarze piersi oraz pach, by sprawdzić stan węzłów chłonnych. Badanie trwa około 10 minut, a pacjentka otrzymuje wynik z opisem od razu.
Jak często wykonywać to badanie? Od 20. do 30. roku życia najlepiej co 2 lata, a po 30-tce – co roku. Warto jednak pamiętać, że osoby, u których w rodzinie ktoś z bliskich chorował na raka piersi lub raka jajnika, powinny zachować większą ostrożność i wykonywać USG piersi nawet 2 razy w roku.
Ile kosztuje USG piersi? Ten prezent na Dzień Kobiet również możesz otrzymać bezpłatnie, jeśli będziesz mieć skierowanie na wykonanie badania w ramach NFZ. Prywatnie zapłacisz około 60-200 zł.
Mammografia
Mammografia zalecana jest do wykonywania u kobiet dojrzałych, ze względu na inną budowę piersi niż u młodszych pań. Wcześniej piersi mają budowę gruczołową, później – tłuszczową. W trakcie badania radiolog lub technik RTG umieszcza pierś na stoliku aparatu do mammografii i dociska ją specjalną płytką z przezroczystego tworzywa. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie obrazu jak najlepszej jakości. Badanie nie jest bolesne, ale może być nieprzyjemne, więc jeśli dana kobieta miesiączkuje, zaleca się jego wykonanie pomiędzy 5. a 12. dniem cyklu.
Według zaleceń mammografię warto rozpocząć już pomiędzy 40. a 50. rokiem życia i wykonywać ją co 2 lata. Jeśli w rodzinie danej osoby mama, siostra lub córka chorowały na raka piersi i stwierdzono u niej mutację genów BRCA1 i BRCA2, badanie wykonuje się co roku.
Ile kosztuje mammografia? Badanie jest bezpłatne (raz do roku) w ramach NFZ dla kobiet między 50. a 69. roku życia. Prywatnie można ją wykonać za około 80-100 zł, a jeśli ma być wykonana w 3D, koszt może wzrosnąć do 200 zł.
USG ginekologiczne
Kolejny ze zdrowotnych prezentów na Dzień Kobiet to USG ginekologiczne, które może być wykonywane przezpochwowo (tzw. USG transwaginalne), przez odbyt (USG transrektalne, stosowane często u dziewic, dzieci) i przez powłoki brzuszne. Dzięki niemu można poznać budową anatomiczną i strukturę tkanek jajników, macicy, jajowodów. Pozwala ono wykryć ciążę, nieprawidłowości w budowie czy zmiany nowotworowe łagodne bądź złośliwe. Zaleca się jego wykonywanie nie rzadziej niż raz w roku, najlepiej między 5. a 10. dniem cyklu, choć tak naprawdę może być wykonane w dowolnym momencie. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać, choć warto oczywiście zadbać o swoją higienę intymną. W przypadku USG transwaginalnego pęcherz powinien być opróżniony, a w przypadku USG przez powłoki brzuszne – pełen.
Ile kosztuje USG ginekologiczne? Badanie USG ginekologiczne można wykonać w czasie wizyty u ginekologa w ramach NFZ. Koszt wykonania go prywatnie wynosi około 100-200 zł.
Testy genetyczne
To opcja, o której niewiele osób słyszało, a która wielu się przyda. Testy genetyczne potrafią określić ryzyko zachorowania na nowotwór w przyszłości, w przypadku, gdy potwierdzona zostanie któraś z mutacji genów, odpowiadających za uszkodzenia mogące rozwojom konkretnych rodzajów raka sprzyjać. W przypadku kobiet uwarunkowane genetycznie mogą być rak piersi i rak jajnika (związane przede wszystkim z mutacjami genów BRCA1 i BRCA2, ale również 10 innymi), a także rak endometrium (bardziej związany z nowotworami jelita). Test genetyczny polega jedynie na pobraniu materiału z krwi lub śliny (nie trzeba więc mieć pobieranej krwi). Dzięki uzyskanym wynikom można odpowiednio wcześnie wprowadzić właściwą profilaktykę i uchronić się przed chorobą.
Ile kosztują testy genetyczne? Osoby, w których rodzinie wystąpiły przypadki nowotworów, które mogą być uwarunkowane genetycznie, mogę wykonać takie testy (część z nich właściwą konkretnym nowotworom) bezpłatnie, na podstawie skierowania. Testy wykonywane prywatnie kosztują od kilkuset do kilku tysięcy złotych, w zależności do ich zakresu.
Jakie jeszcze badania warto wykonać?
Warto też pamiętać o regularnym wykonywaniu morfologii krwi, badania ogólnego moczu, glukozy, prób wątrobowych, badania OB, badania tarczycy, kreatyniny i lipidogramu. Zaleca się robienie ich wszystkich raz do roku, wszystkie można wykonać w ramach NFZ lub prywatnie.
Czytaj też:
Jaki ciśnieniomierz wybrać i jak poprawnie się badać?