Ośrodkowy układ nerwowy (OUN), inaczej centralny układ nerwowy, jest częścią układu nerwowego człowieka. Jego dopełnienie stanowi obwodowy układ nerwowy. Dzięki prawidłowej pracy układu nerwowego kontrolowane są podstawowe czynności życiowe organizmu. Zaburzenia związane z pracą układu nerwowego wpływają na pojawienie się różnorodnych objawów oraz dysfunkcji organizmu.
Układ nerwowy człowieka
Układ nerwowy człowieka steruje pracą całego organizmu. Tworzą go centralny i obwodowy układ nerwowy. Dzięki ich prawidłowej pracy możliwy jest przebieg procesów życiowych oraz wykonywanie różnych czynności. Budowa oraz funkcje układu nerwowego to skomplikowane zagadnienie. Częściowo wiedzę z tego zakresu zdobywamy podczas edukacji szkolnej. Wiele osób dowiaduje się więcej na ten temat w praktyce, zmagając się z zaburzeniami neurologicznymi w przebiegu różnych chorób.
Ośrodkowy układ nerwowy zbudowany jest z mózgowia i rdzenia kręgowego. Obwodowy układ nerwowy tworzą włókna nerwowe, za których pośrednictwem przekazywane są impulsy do zlokalizowanych w całym ciele komórek nerwowych. Można powiedzieć, że układ nerwowy człowieka to centrala dowodząca pracą ludzkiego organizmu. Uszkodzenia układu nerwowego zaburzają jego funkcjonowanie, powodując m.in. brak komunikacji pomiędzy mózgiem i resztą ciała.
Budowa ośrodkowego układu nerwowego
Ośrodkowy układ nerwowy zbudowany jest z mózgowia oraz rdzenia kręgowego. Mózgowie dzieli się na mózg, móżdżek i pień mózgu. Mózg zbudowany jest z 4 płatów, które mają za zadanie sterowanie określonymi funkcjami organizmu.
Zarówno mózgowie, jak i rdzeń kręgowy chronione są przed uszkodzeniami strukturami kostnymi. Mózgowie ochrania czaszka, a rdzeń kręgowy kręgosłup. Dzięki temu te delikatne struktury nie są narażone na uszkodzenia związane m.in. ze związanymi z naszym normalnym funkcjonowaniem drganiami. W wyniku uszkodzenia struktur kostnych może dojść do uszkodzenia mózgu lub rdzenia kręgowego, co wiąże się z licznymi powikłaniami m.in. utratą sprawności ruchowej. Ochronę mózgu oraz rdzenia kręgowego przed różnymi uszkodzeniami zapewniają także opony mózgowo-rdzeniowe i płyn mózgowo-rdzeniowy.
Ośrodkowy układ nerwowy tworzą:
- zbudowana z ciał komórek nerwowych istota szara,
- zbudowana z włókien komórek nerwowych istota biała.
Ośrodkowy układ nerwowy – funkcje
Ośrodkowy układ nerwowy koordynuje wszystkie funkcje życiowe. Jego poszczególne części odpowiadają za przebieg konkretnych procesów życiowych. Za sterowanie podstawowymi procesami życiowymi m.in. oddychaniem, metabolizmem, pracą serca, rytmem dobowym oraz integrację bodźców czuciowych i ruchowych odpowiada pień mózgu. O utrzymanie napięcia mięśniowego, koordynację ciała i utrzymywanie równowagi dba móżdżek. Płaty mózgu także pełnią bardzo ważne funkcje:
- płaty skroniowe odpowiedzialne są za prawidłowe funkcjonowanie słuchu,
- płat potyliczny odpowiedzialny jest za funkcjonowanie narządu wzroku,
- płat czołowy odpowiedzialny jest za myślenie oraz poczucie tożsamości,
- płat ciemieniowy odpowiedzialny jest za pamięć i orientację w przestrzeni.
Równie ważne funkcje pełni rdzeń kręgowy. Dzięki unerwieniu przesyła impulsy z mózgu i do mózgu, a także bodźce do wszystkich mięśni organizmu. Uszkodzenie rdzenia kręgowego prowadzi do zaburzeń lub całkowitego braku przewodnictwa nerwowego.
Choroby ośrodkowego układu nerwowego
Ośrodkowy układ nerwowy może ulec uszkodzeniu na skutek urazu lub toczącego się procesu chorobowego. Może to być m.in. toczący się proces zapalny o podłożu wirusowym, bakteryjnym oraz pasożytniczym. Do szczególnie niebezpiecznych schorzeń ośrodkowego układu nerwowego zaliczamy m.in.:
- guzy zlokalizowane w tkance mózgowia,
- guzy w rdzeniu kręgowym,
- chorobę Heinego-Medina,
- wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- wirusowe zapalenie mózgu.
Czytaj też:
Co dzieje się z ciałem osoby, która każdego dnia medytuje?