Chemioterapia to często jedyna droga do wyleczenia choroby nowotworowe. Niestety, terapia, w której stosowane są cytostatyki, niszczy nie tylko komórki nowotworu, ale także zdrowe komórki organizmu, powodując wiele dolegliwości zdrowotnych. Większość skutków ubocznych chemioterapii można skutecznie łagodzić, stosując tzw. domowe sposoby.
Co to jest chemioterapia?
Chemioterapia to najczęściej stosowana metoda leczenia schorzeń onkologicznych. Podczas terapii stosuje się cytostatyki, czyli leki, których głównym zadaniem jest zniszczenie komórek nowotworowych. Wyróżnia się kilka rodzajów cytostatyków o nieco innym mechanizmie działania, jednak zawsze mają one na celu zahamowanie podziałów komórkowych i zniszczenie komórek nowotworowych. Najczęściej podaje się chemię drogą dożylną, jednak nie jest to jedyna forma podawania chemioterapeutyków. Cytostatyki mogą być także stosowane doustnie, dotętniczo, dootrzewnowo i dokanałowo.
Jak działa chemioterapia?
Leki chemioterapeutyczne działają na szybko dzielące się komórki. W zależności od rodzaju zaburzają one szlak metaboliczny, łączą się z DNA komórek nowotworowych, zaburzają strukturę DNA komórek nowotworowych, hamują działanie niektórych enzymów oraz uniemożliwiają podział komórek nowotworowych.
Terapia onkologiczna nie działa selektywnie. Oznacza to, że podawane cytostatyki nie działają jedynie na zmutowane komórki nowotworowe, ale na cały organizm, siejąc spustoszenie wśród innych szybko dzielących się komórek np. układu pokarmowego, skóry i włosów. Ze względu na działanie chemioterapii może być ona stosowana jedynie u pacjentów, których organizm jest w dobrej kondycji. Niezależnie od możliwych skutków ubocznych, jakie powoduje chemioterapia, jest to jedna z najskuteczniejszych terapii onkologicznych. Nie należy obawiać się leczenia oraz rezygnować z konwencjonalnych metod walki z nowotworem. Onkolodzy podkreślają, że rezygnacja z leczenia w celu uniknięcia skutków ubocznych chemioterapii to najgorsza decyzja, jaką może podjąć pacjent onkologiczny.
Chemioterapia – skutki uboczne
Utrata apetytu
Utrata apetytu to nie tylko skutek uboczny chemioterapii, ale także samej choroby. W celu powodzenia leczenia pacjent musi zadbać o właściwe odżywienie organizmu, o które trudno w sytuacji, gdy nie mamy apetytu. Jak poradzić sobie z problemem? Jednym z rozwiązań jest przejście na tzw. żywienie medyczne, czyli stosowanie produktów specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Dostarczają one optymalnej ilości składników odżywczych, co pozwala zapobiegać niedożywieniu. Innym sposobem na pokonanie braku apetytu jest spożywanie bardzo małych porcji lekkostrawnych posiłków w postaci płynnej (zupy, koktajle, przeciery) oraz dodawanie do posiłków ziół o właściwościach pobudzających apetyt i usprawniających procesy trawienne.
Mdłości i wymioty
Mdłości i wymioty to kolejny skutek uboczny chemioterapii. Jak sobie z nimi radzić? Unikając spożywania posiłków o niskiej i wysokiej temperaturze, rezygnując z potraw o intensywnym smaku, a także mleka i przetworów mlecznych. W przypadku nasilających się wymiotów stosuje się leki przeciwwymiotne. Bardzo ważne jest nawadnianie organizmu i spożywanie posiłków o płynnej oraz półpłynnej konsystencji.
Zaparcia
Chemioterapia negatywnie wpływa na układ pokarmowy, powodując m.in. zaparcia. W tym przypadku pacjenci powinni stosować dietę bogatą w warzywa oraz owoce, błonnik pokarmowy i dbać o prawidłowe nawadnianie organizmu.
Biegunki
U pacjentów przyjmujących chemię często występują biegunki. W tym przypadku dieta powinna być bogata w gotowane owoce i warzywa (surowe mogą nasilać dolegliwości) z wyjątkiem produktów o działaniu wzdymającym i przeczyszczającym. Szczególnie polecane są warzywa, które zawierają dużo skrobi np. ziemniaki. I w tym przypadku należy dbać o przyjmowanie dużej ilości płynów oraz spożywanie potraw płynnych i półpłynnych np. miksowanych zup.
Uszkodzenia śluzówki jamy ustnej
Podczas chemioterapii uszkodzeniu ulega śluzówka jamy ustnej. W celu złagodzenia stanów zapalnych (nadżerki, podrażnienia, suchość błon śluzowych, afty, grzybica jamy ustnej) pacjenci powinni wyjątkowo starannie szczotkować zęby miękką szczoteczką oraz stosować łagodne pasty do zębów. Pomocne są także ziołowe płukanki oraz preparaty stomatologiczne, które działają osłonowo na uszkodzoną śluzówkę.
Wypadanie włosów
Chemioterapia najczęściej kojarzona jest z utratą włosów. Choć istnieją sposoby, aby zapobiegać wyłysieniu (stosuje się m.in. specjalne czepki chłodzące), nie są one dostępne we wszystkich placówkach medycznych. W celu zmniejszenia stresu onkolodzy polecają ściąć włosy na krótko jeszcze przed rozpoczęciem chemioterapii. Samopoczucie pacjentów poprawia dobranie twarzowej peruki.Czytaj też:
Janina Ochojska: „Na szpitalnych korytarzach brakuje miejsca. Osłabieni pacjenci stoją w kolejkach”