Tarczyca to bardzo ważny narząd, odpowiedzialny za około 30 procent spoczynkowej przemiany materii. Przy niedoborze hormonów tarczycy, energia dostarczana z pożywieniem, może być magazynowana w postaci tkanki tłuszczowej. Gdy do tego dojdzie, brak aktywności fizycznej i kiepskie odżywianie to już jest niewielka droga do nadwagi i otyłości.
Przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy to choroba Hashimoto. Szacuje się, że dotyka 800 tysięcy Polek i Polaków – chorych kobiet jest 10 razy więcej niż mężczyzn.
Hashimoto a nadwaga i otyłość – jaki jest związek?
Według norm laboratoryjnych prawidłowe stężenie TSH u zdrowej osoby powinno mieścić się w przedziale od 0,23 – 4,0 µIU/ml. Zdaniem wielu badaczy wartości TSH przekraczające 2,5 µIU/ml zwiększają u pacjentów ryzyko wystąpienia otyłości, a także jej powikłań w postaci zespołu metabolicznego.
– Nie można jednak jednoznacznie określić, czy wpływ na wystąpienie otyłości mają zaburzenia funkcji tarczycy czy odwrotnie, czy otyłość wpływa na zmiany w gospodarce hormonów tarczycy – tłumaczy dietetyk Marta Skoczeń. Trzeba brać pod uwagę oba mechanizmy i uwzględniać, że redukcja masy ciała spowoduje poprawę poziomu hormonów tarczycy, a poprawa poziomu hormonów tarczycy doprowadzi do spadku masy ciała.
Ekspertka przekonuje, że gdy zadbamy o prawidłową pracę tarczycy i jej właściwe odżywienie – żeby FT4 i FT3 były odpowiednio wysoko – wówczas chudnięcie będzie efektem ubocznym. Ten mechanizm można porównać do naoliwienia łańcucha w rowerze. Jeśli tarczyca będzie prawidłowo odżywiona (tak jak naoliwiony łańcuch), zacznie lepiej pracować. A lepsza praca tarczycy, wpływa na sprawniejszą przemianę materii i lepsze samopoczucie, co z kolei przekłada się na redukcję masy ciała i większą ochotę na aktywność fizyczną. I odwrotnie – gorsze wyniki badań powodują kiepskie samopoczucie. A gdy ktoś czuje się gorzej, nie ma chęci na uprawianie sportu.
Jaka dieta dla osób z Hashimoto?
Trzeba zwrócić uwagę na to, aby dieta dla osób z Hashimoto była bardzo dobrze zbilansowana i bogato odżywcza. Nie może być niedoborowa i niskokaloryczna, ponieważ taki styl odżywiania prowadzi do niedoboru składników mineralnych i witamin. Częsty scenariusz jest taki – pacjenci stosują restrykcyjną dietę, w wyniku czego pojawia się niedoczynność tarczycy lub nasilają się już istniejące zaburzenia pracy tarczycy. Zbyt duże restrykcje mogą spowodować wzrost TSH, zmniejszyć tempo przemiany materii, a także doprowadzić do wzrostu kortyzolu. Wpływa to na aktywność dejodynazy w wątrobie i zmniejszenie poziomu T3 we krwi. A to właśnie T3 jest najbardziej aktywnym metabolicznie hormonem.
Podstawą diety powinno być białko – minimum 1 g białka na 1 kg masy ciała. A jeśli pacjentka zmaga się też z anemią, niedoborami żelaza czy ferrytyny, więc wówczas tego białka będzie potrzebować więcej. Dieta powinna być bogata w różne witaminy i składniki mineralne. Ważna jest m.in. odpowiednia suplementacja witaminy D3, omega 3 czy magnezu.
– Nawet jeśli dana osoba chce schudnąć, to warto, aby zaczęła od wyższej kaloryczności, którą będzie stopniowo obniżać – mówi M. Skoczeń.
Naturalnym wsparciem dobrego odżywiania jest olej z czarnuszki, który chroni komórki przed atakami choroby autoimmunologicznej oraz sok z pokrzywy. Ten z kolei może pomóc podnieść poziom ferrytyny – często niski w Hashimoto. Sok z pokrzywy dobrze działa też na włosy, które u wielu osób z Hashimoto wypadają.
Mam Hashimoto – dlaczego puchnę?
U osoby chorej na Hashimoto masa ciała może wzrastać nagle o kilka kilogramów. Powód? Zaburzenia pracy tarczycy są powiązane z innymi zaburzeniami gospodarki hormonalnej, które też mogą wpłynąć na nadmierną retencję wody. Wtedy kobiety czują się opuchnięte i ociężałe, a ich waga może zwiększyć się nawet o 2-3 kilogramy. Puchnie twarz, ale też ręce i palce u rąk, stopy i palce u stóp. Puchnięcie często jest stanem przejściowym, gdy hormony nie są na odpowiednich poziomach. Znika, gdy pacjentka ureguluje hormony i zmieni styl odżywiania.
– Jeśli taka sytuacja ma miejsce, warto rozszerzyć diagnostykę o badania takich hormonów jak FSH, LH, prolaktyna, estradiol, progesteron. Zaburzenia pracy tarczycy, mogą wpłynąć na zaburzenia cyklu miesiączkowego, a to może wpływać na puchnięcie i gromadzenie się wody przed miesiączką – dodaje M. Skoczeń.
Podsumowując – osoba z Hashimoto, wcale nie musi być otyła. Jednak, aby zrzucić zbędne kilogramy, najpierw powinna doprowadzić tarczycę do dobrego stanu, a dopiero potem zająć się odchudzaniem. Wykluczone są restrykcyjne diety.
Czytaj też:
Co jeść przy Hashimoto? Jak komponować jadłospis?