Oparzenia słoneczne skóry wywołują pieczenie oraz ból, zwiększając ryzyko rozwoju nowotworów skóry. Powstają na skutek ekspozycji niezabezpieczonej skóry na działanie promieniowania słonecznego. Promieniowanie UVB, które wywołuje uszkodzenia skóry, stanowi około 0,5% oddziałującego na organizm człowieka promieniowania słonecznego. O oparzenie słoneczne nietrudno – w ciągu pierwszych dni opalania wystarczy zaledwie kilka minut kontaktu skóry z promieniowaniem UV, aby odczuć negatywne skutki jego działania. Warto dowiedzieć się więcej na temat objawów, które powoduje oparzenie słoneczne, a także sposobów zapobiegania występowaniu nieprzyjemnych dolegliwości.
Kto jest najbardziej narażony na oparzenia słoneczne?
Na oparzenia słoneczne najbardziej narażone są niemowlęta, małe dzieci i osoby o jasnej karnacji, w których skórze znajduje się niewiele komórek barwnikowych. Trzeba jednak pamiętać, że każdy z nas powinien unikać oparzeń słonecznych, bo znacząco zwiększają one ryzyko nowotworów skóry. Co więcej, należy również chronić przed promieniowaniem UV oczy, których tkanki też ulegają uszkodzeniom na skutek oddziaływania promieniowania ultrafioletowego.
Zdecydowanie łatwiej zapobiegać niż leczyć, dlatego warto przestrzegać zasad ochrony skóry przed działaniem słońca. Choć kąpiele słoneczne pozwalają zyskać piękną opaleniznę, to niestety, poważnie szkodzą naszemu zdrowiu, powodując bolesne oparzenie słoneczne i narażając nas na tak groźne choroby jak czerniak, który zbiera coraz większe żniwo.
Ochrona skóry przed działaniem uwzględnia przede wszystkim stosowanie wysokiej jakości kosmetyków z filtrem, które chronią przed promieniowaniem rumieniotwórczym UVB i promieniowaniem przyśpieszającym procesy starzenia się skóry UVA, a także unikanie przebywania na słońcu w godzinach od 11:00 do 16:00.
Trzeba pamiętać, że słońce to nie tylko czynnik, który wywołuje oparzenie słoneczne, ale także udar cieplny, który jest bezpośrednim zagrożeniem zdrowia i życia m.in. dla niemowląt, małych dzieci, osób przewlekle chorych i seniorów. Ryzyko wystąpienia udaru cieplnego zwiększa nie tylko przebywanie na słońcu, ale także np. w samochodzie, którego wnętrze nagrzewa się nawet do 50-60 stopni Celsjusza. Co więcej, objawy udaru słonecznego mogą towarzyszyć oparzeniu słonecznemu. Jeżeli u osoby, która przebywała na słońcu, występują nudności, wymioty, bóle głowy, zawroty głowy, osłabienie, to trzeba koniecznie skonsultować się z lekarzem.
W jaki sposób powstaje oparzenie słoneczne?
Do naszej skóry dociera promieniowanie słoneczne, które powoduje mikrouszkodzenia w jej obrębie. Jesteśmy narażeni na działanie promieniowania słonecznego nie tylko latem, ale także jesienią, zimą i wiosną. Co więcej, szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe dociera do skóry, nawet jeżeli przebywamy w cieniu. Dotyczy to przyśpieszającego procesy starzenia się skóry i wpływającego na produkcję wolnych rodników tlenowych promieniowania UVA.
Wywołujące oparzenie słoneczne promieniowanie UVB w większości wnika w warstwy naskórka. Jedynie niewielka ilość promieniowania UVB dociera do zewnętrznej warstwy skóry właściwej. W przypadku oparzeń słonecznych najczęściej mamy do czynienia z uszkodzeniami powierzchniowej warstwy naskórka, na które wskazuje zaczerwienienie skóry i uczucie pieczenia. Pierwsze objawy oparzenia słonecznego pojawiają się zwykle po kilku godzinach od kąpieli słonecznej – skóra w miejscu oparzenia staje się ciepła, czerwona, boli i piecze. Po kilku dniach rumień znika, a uszkodzony naskórek zaczyna się złuszczać.
Poparzenia słoneczne I stopnia nie wymagają specjalistycznego leczenia. Zalecane jest np. stosowanie kremów, które mają działanie przeciwzapalne i przyśpieszają regenerację naskórka. Pomagają one poradzić sobie z uczuciem pieczenia oraz zaczerwienieniem. Na uszkodzoną skórę można również stosować np. chłodne okłady i sok z aloesu.
Objawy oparzenia słonecznego
Najczęściej występujące objawy oparzenia słonecznego, które obejmują naskórek, to:
- zaczerwienienie skóry,
- obrzmienie skóry,
- uczucie palenia skóry,
- złuszczanie się naskórka,
- zwiększona ciepłota skóry w miejscu oparzenia.
Większość oparzeń słonecznych powoduje objawy o niewielkim stopniu nasilenia, które szybko ustępują.
Jeżeli na skórze pojawiły się bolesne pęcherze wypełnione płynem surowiczym, to mamy do czynienia z oparzeniem słonecznym II stopnia, które obejmuje nie tylko warstwy naskórka, ale także górną warstwę skóry właściwej. Ważne – wypełnione płynem surowiczym pęcherze to naturalna reakcja organizmu na uszkodzenie tkanek, dlatego nie wolno ich przebijać. Płyn surowiczy powinien się wchłonąć. Co więcej, samodzielne przebijanie pęcherzy może doprowadzić do zakażenia. Oparzenia słoneczne skóry II stopnia dłużej się goją; w miejscach, w których skóra została najbardziej poparzona, mogą tworzyć się zmiany skórne w postaci nadżerek.
Oparzenia słoneczne II stopnia łatwo ulegają nadkażeniu, dlatego powinny być odpowiednio leczone. W tym przypadku niezbędna jest konsultacja z lekarzem. Co więcej, oparzenia słoneczne w obrębie naskórka i skóry właściwej mogą powodować objawy ogólnoustrojowe, które wskazują na udar cieplny. Do głębokich oparzeń słonecznych najczęściej dochodzi, gdy np. zaśniemy podczas kąpieli słonecznej. Długie przebywanie w pełnym słońcu nie jest wskazane dla osób z każdej grupy wiekowej.
Warto pamiętać, że przebywając na słońcu, powinniśmy systematycznie uzupełniać poziom płynów, aby uniknąć odwodnienia organizmu. Sposobem na nawadnianie organizmu jest nie tylko picie wody, ale także spożywanie owoców i warzyw bogatych w ten życiodajny płyn.
Oparzenia słoneczne a reakcja fotouczuleniowa
Zagrożeniem, z którym wiążą się kąpiele słoneczne, jest także reakcja fotouczuleniowa. Może ona wystąpić np. na skutek przyjmowania niektórych ziół, leków i stosowania kosmetyków, w których znajdują się m.in. ekstrakty z owoców cytrusowych. Reakcja fototoksyczna może spowodować głębokie zmiany skórne, które przypominają oparzenie słoneczne – zaczerwienienie, wysypkę, pęcherze oraz ból i świąd skóry. Przyjmując leki przeciwdepresyjne, leki antykoncepcyjne oraz leki przeciwbólowe i antybiotyki, należy sprawdzić, czy nie wywołują one reakcji fototoksycznej.
Reakcja fototoksyczna obejmuje skórę właściwą, powodując nie tylko uciążliwe dolegliwości, ale także bardzo trudne do usunięcia przebarwienia skóry.
Jak zapobiegać oparzeniom słonecznym?
Jak uniknąć oparzenia słonecznego? Ochrona przed oparzeniami słonecznymi uwzględnia stosowanie kosmetyków z wysokim filtrem UVA i UVB. Krem należy nanieść na skórę przynajmniej kilkanaście minut przed wyjściem z domu. Aplikację kremu z filtrem trzeba powtarzać zgodnie z zaleceniami producenta m.in. po każdym kontakcie skóry z wodą.
Ryzyko wystąpienia oparzeń słonecznych zmniejsza rezygnacja z przebywania na słońcu w godzinach od 11:00 do 16:00 i ochrona skóry za pomocą lekkiej, przewiewnej odzieży. O dodatkowej ochronie skóry powinny pamiętać m.in. osoby z jasną karnacją. Bezwzględnie należy zrezygnować z wystawiania na bezpośrednie działanie promieni słonecznych skóry niemowląt i małych dzieci, bo jest ona szczególnie wrażliwa i podatna na uszkodzenia.
Domowe sposoby na oparzenia słoneczne
Domowe sposoby na oparzenia słoneczne to m.in. chłodny okład z kefiru lub zsiadłego mleka na podrażnioną skórę, zastosowanie na zaczerwienioną skórę soku z aloesu oraz okłady z zielonego ogórka. Nie należy redukować pieczenia skóry, wchodząc do zimnej wody lub biorąc tuż po zejściu ze słońca chłodny prysznic, bo można doznać szoku termicznego. Bezpiecznym i przynoszącym szybką ulgę sposobem na oparzenia słoneczne jest kąpiel w letniej wodzie z dodatkiem mąki ziemniaczanej.
W aptekach i drogeriach dostępne są preparaty pomagające w regeneracji uszkodzonego naskórka, które mają dodatkowo właściwości przeciwzapalne. Natychmiastową ulgę przynoszą np. preparaty z pantenolem oraz preparaty o właściwościach chłodzących.
Czytaj też:
To pierwsze objawy czerniaka. Nie przegap tych zmian na skórzeCzytaj też:
Został ci krem przeciwsłoneczny z zeszłego roku? Dermatolodzy ostrzegają
Źródła:
- M. Ebisz, M. Brokowska, Szkodliwe oddziaływanie promieniowania ultrafioletowego na skórę człowieka, Hygeia Public Health, 2015, 50(3), s. 467-473
- A. Wojas−Pelc, A. K. Jaworek, L. Rajzer, Choroby skóry związane z działaniem promieniowania słonecznego – przegląd wybranych zagadnień, Family Medicine & Primary Care Review. 2007, 9 (1), s. 131–135
- Ł. Matusiak, E. Baran, Oparzenia słoneczne – problem wciąż aktualny, Medycyna po Dyplomie, 2007, 16 (7), s. 12-18