Badanie ogólne moczu powinniśmy wykonywać przynajmniej raz w roku. Jest ono elementem pakietu podstawowych badań profilaktycznych i ma dużą wartość diagnostyczną. Próbkę do badania pobieramy w domu, jednak trzeba pamiętać, że musimy jak najszybciej dostarczyć mocz do punktu pobrań. Jest to bardzo ważne, bo np. temperatura otoczenia, w której przechowujemy próbkę, może wpłynąć na wiarygodność wyniku badania.
W każdej aptece dostępne są sterylne, jednorazowe pojemniki na mocz, do których możemy pobrać próbkę do badania. Najczęściej badanie ogólne moczu wykonywane jest z moczu oddawanego bezpośrednio po przebudzeniu – pierwsza poranna próbka moczu. Jednak lekarz może również zlecić wykonanie badania drugiej porannej próbki moczu, próbki losowej oraz próbki okresowej – do próbek okresowych zaliczana jest m.in. dobowa zbiórka moczu. Oprócz badania ogólnego moczu często wykonywany jest także posiew moczu, czyli badanie bakteriologiczne. Pozwala ono określić, jakie bakterie wywołały zakażenie układu moczowego oraz ułatwia dobór skutecznego antybiotyku.
Warto dowiedzieć się więcej na temat wartości diagnostycznej badania ogólnego moczu, a także odpowiedniego pobierania próbki. Unikniemy dzięki temu często popełnianych błędów, które wpływają na wynik badania ogólnego moczu.
Jakich informacji dostarcza ogólne badanie moczu?
Badanie ogólne moczu pozwala wykryć wiele chorób, które nie dotyczą jedynie narządów układu moczowego. Zaliczane jest do grupy ważnych badań profilaktycznych i badań diagnostycznych. Jest także wykonywane w celu monitorowania efektów leczenia.
Podczas badania ogólnego moczu sprawdzane są parametry fizykochemiczne, czyli m.in. barwa moczu, przejrzystość, ciężar właściwy i pH moczu. Mocz badany jest także na obecność białka, glukozy, krwi i ciał ketonowych oraz leukocytów. Posiew moczu wykonywany jest w celu określenia rodzaju bakterii, które znajdują się w moczu. W przypadku zakażenia bakteryjnego wykonywany jest antybiogram, który pozwala określić wrażliwość wykrytych drobnoustrojów na poszczególne antybiotyki.
Częścią badania ogólnego moczu jest również poddanie analizie wykrytych w próbce m.in. komórek krwi (erytrocyty, leukocyty), komórek nabłonka, wałeczków, kryształów oraz śluzu.
Ze względu na większe zagęszczenie moczu, można w nim wykryć substancje, które nie są wykrywane podczas badania krwi. Z tego względu badanie ogólne moczu stosowane jest nie tylko na etapie diagnostyki chorób nerek oraz innych narządów układu moczowego, ale także m.in. zaburzeń elektrolitowych, zaburzeń hormonalnych oraz zatruć organizmu.
Ogólne badanie moczu stanowi uzupełnienie wykonywanego w celach profilaktycznych badania krwi. Jako badanie podstawowe wykonywane jest np. u kobiet ciężarnych, przed zabiegami chirurgicznymi oraz w przypadku występowania objawów, które wskazują na infekcje układu moczowego.
Badanie bezpłatne moczu możemy wykonać po uzyskaniu skierowania np. od lekarza rodzinnego.
Jakie objawy powinny skłonić do wykonania badania ogólnego moczu?
Badanie moczu powinno zostać wykonane, jeżeli m.in.:
- występuje ból podbrzusza,
- dokucza nam ból w dole pleców,
- odczuwamy pieczenie podczas oddawania moczu,
- mocz zmienił barwę, zapach lub jest mętny,
- oddajemy mocz zbyt często,
- ilość oddawanego moczu jest mniejsza niż zwykle,
- w moczu pojawiła się krew (tzw. krwiomocz).
Badanie ogólne moczu warto także wykonać, jeżeli cierpimy z powodu nawracających infekcji intymnych, występują objawy typowe dla zapalenia pęcherza moczowego – ból lub pieczenie podczas oddawania moczu, częste oddawanie moczu, parcie na pęcherz i ból podbrzusza.
Zarówno osoby dorosłe, jak i dzieci powinny mieć wykonywane badanie ogólne moczu raz w roku. U niemowląt i małych dzieci badanie moczu jest częścią diagnostyki m.in. chorób, które przebiegają z wysoką gorączką.
Warto pamiętać, że niektórzy pacjenci powinni częściej wykonywać to badanie, ponieważ jest ważnym wskaźnikiem diagnostycznym. Zasada ta dotyczy np. pacjentów cierpiących na nadciśnienie tętnicze, kamicę nerkową i choroby wątroby.
Jak pobrać próbkę moczu?
Badanie ogólne moczu najczęściej wymaga pobrania około 100 ml moczu ze środkowego strumienia, jednak lekarz może zlecić pobranie próbki w inny sposób. Mocz powinien zostać pobrany do sterylnego, suchego pojemnika. Bardzo ważny dla wyniku badania jest sposób pobrania próbki moczu.
Zanim przystąpimy do oddawania moczu po nocnym spoczynku, należy pamiętać o przestrzeganiu zasad higieny. Do próbki nie mogą trafić m.in. bakterie, które znajdują się na zewnętrznych narządach płciowych oraz w bliskiej okolicy cewki moczowej. Kobiety przed pobraniem próbki do badania powinny ciepłą wodą i nierzadko również ze środkiem myjącym do higieny intymnej podmyć się w okolicy sromu i cewki moczowej. Mężczyźni powinni pamiętać, aby umyć okolicę cewki moczowej po odsunięciu napletka. Pod napletkiem mogą znajdować się zarówno bakterie, które trafią do próbki moczu, jak i np. złuszczony nabłonek.
Podobnie podczas pobierania próbki moczu do badania trzeba postępować w przypadku dzieci – zanim dziecko zacznie oddawać mocz, trzeba umyć okolice cewki moczowej.
Pobraną próbkę moczu trzeba szczelnie zamknąć, opisać oraz jak najszybciej dostarczyć do punktu pobrań w celu wykonania analizy laboratoryjnej. W niewłaściwie przechowywanej próbce mogą np. rozwinąć się bakterie, które zafałszują wynik badania. Dostarczenie moczu do badania nie powinno trwać dłużej niż 2 godziny.
Przed pobraniem próbki moczu nie należy m.in.:
- zmieniać diety oraz ilości wypijanych płynów,
- stosować leków moczopędnych,
- stosować leków na infekcje pęcherza moczowego oraz suplementów diety,
- spożywać alkoholu.
Ile kosztuje badanie ogólne moczu?
Badanie ogólne moczu możemy wykonać ze skierowaniem na NFZ lub prywatnie. Koszt wykonania badania ogólnego moczu to średnio 7-10 zł. Oznaczenie różnych elementów moczu wymaga dodatkowych analiz. Średnio za oznaczenie większości elementów moczu zapłacimy około 7-8 zł. Zastanawiasz się, ile kosztuje posiew moczu? Zapłacimy za za niego najwięcej – badanie posiewu moczu kosztuje średnio 35-40 zł.
Ceny badania moczu różnią się w zależności od laboratorium. Możemy je wykonać w przychodniach POZ, prywatnych, a także w szpitalnym laboratorium.
Czytaj też:
Chore nerki – objawy i przyczyny bólu nerek
Źródła:
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej dotyczące badania upostaciowanych elementów moczu w medycznym laboratorium diagnostycznym. Diagnostyka laboratoryjna Journal of Laboratory Diagnostics Diagn Lab. 2019; 55(3): 145-198
- Dembińska-Kieć A., Naskalski J., „Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej”; Elsevier Urban&Partners, Wrocław 2013