Naszej pamięci i dobremu samopoczuciu najbardziej służą przerwy w długotrwałej aktywności umysłowej – dowiedli między innymi Amber Brooks i Leon Lack z University of South Australia oraz Benjamin Laird z University of Wisconsin-Madison i jego zespół. – Dlatego wakacje zarówno dla uczniów, jak i nauczycieli, mogą być wspaniałą okazją do złapania życiowego balansu, ale i treningu kreatywności, co sprzyja późniejszej aktywności poznawczej przez cały kolejny rok szkolny – mówi Małgorzata Osowiecka, psycholog z Uniwersytetu SWPS w Sopocie.
Ile czasu potrzebuje umysł na regenerację?
Ile razy miałeś wątpliwości, czy tak długa przerwa w nauce czy pracy ma sens? Czy nie rozleniwia?
– Kiedy zagłębimy się w tajniki funkcjonowania naszych umysłów – zdamy sobie sprawę, że to wcale nie przesada. Długotrwałe „bycie na wysokich poznawczych obrotach” sprawia, że jesteśmy zmęczeni. Okazuje się również, że kiedy długo i bez wytchnienia pracujemy nad jakimś problemem, wymagającym dużego skupienia, nie jesteśmy w stanie myśleć twórczo. Wtedy potrzebujemy odpoczynku. Czasami wystarczy piętnastominutowa przerwa w nauce, podczas której zajmiemy się czymś innym, np. odpłyniemy gdzieś myślami lub porozmawiamy z kimś (po to uczniom i nauczycielom przerwy). Jednak, żeby zregenerować się wystarczająco, potrzebujemy więcej czasu – tłumaczy Małgorzata Osowiecka.
Jak zaznacza ekspertka, czas niezbędny na odpoczynek i regenerację, może być inny u różnych osób. Jednym wystarczy tydzień, innym dwa miesiące będą za mało. Co jednak istotne, to właśnie odpoczynek wspiera naszą kreatywność.
– Odpoczynek czy nawet nuda pozwalają nam myśleć nietypowo: zwiększa się nasza uwaga, dostrzegamy więcej rozwiązań trudnych problemów, nasz mózg funkcjonuje inaczej – bardziej intuicyjnie, do głosu dochodzą emocje, które pomagają nam spojrzeć na problem z innej perspektywy i wyjść poza schemat. Dzięki temu, że zaczniemy myśleć o niebieskich migdałach, pozornie niepowiązane ze sobą idee i myśli staną się sobie bliższe. Wtedy może przyjść nam do głowy sposób, którego poszukujemy od dawna – tłumaczy Małgorzata Osowiecka.
Jak dodaje, pozwalając uczniom na nudę, obserwujemy, jak chętniej podejmują nowe wyzwania. Z kolei wakacje to dla samych nauczycieli zmiana otoczenia, dzięki której mogą wyjść z roli mentorów, zapomnieć na kilka tygodni o odpowiedzialności.
Jak dobrze spędzić wakacje?
Na co dzień najmłodsi przyzwyczajeni są do schematów: do planu zajęć, rytmu lekcji, przerw, obowiązków domowych lub pozaszkolnych. – W wakacje warto – choć przez parę dni – przetrwać bez planu. To może być trudne, ponieważ jako ludzie lubimy przewidywalność i sztywny harmonogram. Wtedy czujemy się bezpiecznie. Wakacje zaś to idealny czas, by wyjść ze swojej strefy komfortu i nauczyć się odpoczywać – radzi psycholog.
Nauczycielom poleca aktywności, które nie są związane z nauczaniem, czy braniem odpowiedzialności – mogą skorzystać z fizycznych rozrywek, zaangażować się w grupową wycieczkę, podczas której to przewodnik będzie ich prowadził (a nie oni grupę).
– To może wyzwolić w nich nowe pokłady pozytywnych wrażeń, co więcej, każdy z nas czasami lubi być od kogoś zależny. Jeśli zaś chodzi o uczniów – są oni w wieku, w którym nieustannie krystalizują się ich zainteresowania, sympatie i antypatie. Warto pozwolić dzieciom na samodzielny wybór, oczywiście na miarę możliwości finansowych rodziców i dojrzałej oceny stopnia bezpieczeństwa podczas realizacji młodzieżowych pomysłów. Dla nich być może będą to pierwsze samodzielne decyzje, okazja do sprawdzenia się w zupełnie nowych warunkach – mówi Małgorzata Osowiecka.
I jak tłumaczy, młodzi mogą poszukiwać odpowiedzi na pytania: gdzie rzeczywiście dążą, na czym im zależy, co naprawdę chcą robić w życiu? Bardzo prawdopodobne, że wrócą z wakacji z nowymi, interesującymi przemyśleniami, które warte są każdych pieniędzy. Mimo wszystko głównym celem przerwy wakacyjnej jest odpoczynek, relaks i zmiana. – Wyjdźmy na ten czas z roli ucznia czy nauczyciela, bądźmy sobą, zajmijmy się tylko tym, co naprawdę nas interesuje – radzi.
Czytaj też:
Planujesz wyjazd na wakacje? Pamiętaj o zabraniu EKUZ