Efekt Dominga-Krugera wziął swoją nazwę od nazwiska dwóch psychologów społecznych, którzy zajmowali się badaniem błędów poznawczych – Davida Dunninga i Justina Krugera. Zjawisko psychologiczne, o którym mowa, to pewien rodzaj zniekształcenia poznawczego. Ludzie wierzą, że są bardziej lub mniej inteligentni niż w rzeczywistości. Mają mylne przekonanie o swoich kompetencjach (zaniżają je lub zawyżają).
Jak działa efekt Dunninga-Krugera?
Wyobraź sobie sytuację, w której prowadzisz pogawędkę z nieznajomym. Twój rozmówca wypowiada się na każdy temat niczym ekspert w danej dziedzinie, choć tak naprawdę nie ma bladego pojęcia, o czym mówi. Wydaje mu się, że wie wszystko i uparcie przekonuje innych do swoich racji. Nie dopuszcza do siebie myśli, że może być w błędzie. Wręcz przeciwnie – zawsze wychodzi z założenia, że to innym brakuje inteligencji. Nikt i nic nie potrafi zmusić go do zmiany zdania. Dlaczego tak się dzieje? Powód jest prosty. Osoba niekompetentna nie wie o tym, że brakuje jej umiejętności bądź wiedzy. Nie ma bowiem wystarczającej samoświadomości. Nie potrafi właściwie ocenić swoich zasobów. To zjawisko David Dunning i Justin Kruger określają mianem podwójnego obciążenia.
Opisywane zniekształcenie poznawcze dobrze obrazują również eksperymenty psychologiczne przeprowadzone przez wspomnianych psychologów społecznych. Uczestnicy badań zostali poproszeni o ocenę zabawności różnych żartów. Niektórzy ochotnicy, choć nagminnie mylili się w swoich typowaniach, uznawali siebie za znakomitych „tropicieli” dobrego humoru. Z efektem Dunninga-Krugera często zmagają się również uczniowie i studenci, którzy osiągają słabe wyniki w nauce, ale sami uważają, że zasługują na lepsze stopnie i dopadła ich „niesprawiedliwość systemu”. Z podobnymi sytuacjami niejednokrotnie można zetknąć się również w pracy zawodowej czy życiu rodzinnym. Warto zwrócić uwagę na fakt, że efekt Dunninga-Krugera może wpływać na różne działania człowieka, na przykład skłaniać go do podejmowania nieprzemyślanych decyzji (inwestycji w nieruchomości, zakupu obligacji etc.) czy ryzykownych zachowań.
Kogo dotyczy efekt Dunninga-Krugera i jak sobie z nim radzić?
Tak naprawdę każdy jest podatny na efekt Dunninga-Krugera, bez względu na poziom wykształcenia, wiedzę czy umiejętności. Można go doświadczać i wcale nie zdawać sobie z tego sprawy. Dotyczy ono zarówno wybitnego profesora, jak i osoby, która nie ukończyła żadnych studiów. Pozostaje pytanie: czy efekt Dunninga-Krugera można w jakiś sposób zminimalizować? Oczywiście. Kluczem do pokonania tego zjawiska jest stałe poszerzanie swojej wiedzy, a jednocześnie aktywne słuchanie innych ludzi. Nie należy bać się konstruktywnej krytyki, która sprawia, że stajemy się lepsi w tym, co robimy. Trzeba wyciągać wnioski z popełnianych błędów. Ważne, by najpierw przyglądać się sobie, a dopiero potem oceniać innych i wydawać sądy.
Efekt Dunninga-Krugera jest różnie oceniany przez środowiska naukowe. Krytycy tej teorii wskazują, że jest ona wynikiem przyjęcia błędnych założeń i błędem poznawczym. Wyjaśniają teorię przeceniania lub niedoceniania swoich umiejętności odwołując się między innymi do tak zwanych heurystyk poznawczych, czyli metod uproszczonego wnioskowania.
Czytaj też:
Psychologia kolorów. Sprawdź, jak barwy oddziałują na człowiekaCzytaj też:
Jak dogadać się z ludźmi? Kluczem może się okazać poznanie koloru ich osobowości
Źródło: verywellmind.com