Witamina D dla dzieci – co warto o niej wiedzieć?

Witamina D to jedna z najważniejszych witamin. Pełni w organizmie wiele ważnych funkcji, kształtując pracę układu immunologicznego, układu kostno-stawowego, a także wspierając pracę mięśni. Jakie dawki witaminy D powinny przyjmować dzieci?

Witamina D – jej znaczenie i rola w organizmie

Witamina D dla dzieci to jedna z najważniejszych witamin. Niedobór witaminy D wpływa na nieprawidłowe funkcjonowanie układu immunologicznego (maluch może być bardziej podatny na infekcje), rozwój chorób sercowo-naczyniowych, autoimmunologicznych, nowotworów czy chorób układu kostno-stawowego. Znaczenie witaminy D jest ogromne, ponieważ bierze ona udział również w utrzymaniu prawidłowego poziomu wapnia.

U małych dzieci witamina D jest też szczególnie ważna w prawidłowym rozwoju kości i zębów. Niedobór witaminy D może doprowadzić do rozwoju próchnicy lub problemów z mineralizacją szkliwa. Dzieci, które spożywają zbyt mało witaminy D, mają słabe zęby. Witamina ta wspiera także prawidłowy rozwój mięśni i układu kostno-stawowego, reguluje gospodarkę wapniowo-fosforową.

W przeciwieństwie do innych witamin, właściwej podaży witaminy D nie da się uzyskać, bazując jedynie na diecie. Konieczne jest sięgnięcie po suplementy diety lub leki, które dostarczają odpowiedniej ilości witaminy D3 do organizmu. Znaczenie witaminy D jest ogromne, dlatego zaleca się, by wszyscy (nie tylko noworodki i dzieci, ale także osoby dorosłe), przyjmowali odpowiednią dawkę witaminy D każdego dnia. Normę dostosowuje się do wieku danej osoby oraz do masy ciała. W populacji osób zdrowych podaż witaminy D może wzmocnić pracę układu odpornościowego oraz uregulować gospodarkę kostno-stawową.

Słoneczna witamina

Witamina D nazywana jest witaminą słońca. Bezpośrednie działanie promieni słonecznych i synteza skórna sprawiają, że witamina D produkowana jest w organizmie. Warto jednak pamiętać, że w naszej strefie klimatycznej, nie jesteśmy w stanie dostarczyć jej odpowiedniej ilości, bazując jedynie na promieniach słonecznych. O ile latem, gdy nasłonecznienie jest duże, a my spędzamy dużo czasu na zewnątrz, można zrezygnować z dodatkowego suplementowania witaminy D3 (ale jedynie w przypadku starszych dzieci i tylko za zgodą pediatry), o tyle w pozostałych porach roku należy regularnie przyjmować witaminę D.

Witamina D wytwarzana jest w skórze człowieka na skutek działania promieni słonecznych. To z tego powodu kiedyś zalecało się spędzać z dziećmi, które mają krzywe nogi, jak najwięcej czasu na słońcu. Przebywanie na zewnątrz i przyjmowanie witaminy D pomagało pozytywnie wpłynąć na kości i zapobiec krzywicy.

Dziś pediatrzy zalecają, by wszystkie dzieci, już od pierwszych dni życia, przyjmowały witaminę D3. Różne są tylko dawki, które dostosowuje się do wieku.

Witamina D dla noworodka – suplementacja od pierwszych dni życia

Bezpośrednio po porodzie dziecko otrzymuje w szpitalu witaminę K, która pozytywnie wpływa na rozwój narządu wzroku. Po wyjściu ze szpitala mama otrzymuje właściwie jedno zalecenie - jeśli dziecko jest zdrowe, należy karmić je piersią oraz podawać mu witaminę D3. Noworodek nie potrzebuje żadnych innych suplementów, ponieważ wszystko otrzymuje od mamy, wraz z mlekiem.

W pierwszym półroczu życia należy podawać maluchowi 400 jednostek witaminy D3 dziennie. Witamina D u noworodka wpływa na prawidłowe kształtowanie układu odpornościowego, a także na rozwój kości. Powinno się ją suplementować niezależnie od tego, czy maluch jest karmiony piersią czy mlekiem modyfikowanym.

Jak podawać witaminę D noworodkowi?

Witaminę D można podawać maluszkom w kroplach albo w sprayu (w takiej sytuacji witamina dawkowana jest przez naciśnięcie pompki). Wiele preparatów ma również postać kapsułek twist off. W takiej sytuacji należy zachować ostrożność, delikatnie oderwać końcówkę kapsułki i podać witaminę dziecku. Rodzice muszą uważać, by dziecko nie połknęło kapsułki. Ta forma aplikacji witaminy D może być początkowo niełatwa. Trzeba też uważać, że z kapsułek twist off nie wyciekła ich zawartość – nieodpowiednie otwarcie preparatu może sprawić, że witamina D rozleje się na blacie kuchennym czy na stole.

Maleńkim dzieciom zaleca się podawanie w kroplach, ponieważ ułatwia to aplikację. 1 kropla witaminy D3 powinna być podawana bezpośrednio do ust dziecka. Można to zrobić po karmieniu albo przed nim, aby witamina rozpuściła się w tłuszczach. Najlepiej jest podawać witaminę D3 o stałej porze, ale nie ma znaczenia, czy rodzice będą to robili rano czy wieczorem.

Przed zakupem witaminy D warto skonsultować się z pediatrą. Na rynku znajdziemy bowiem zarówno suplement diety, jak i lek zawierający witaminę D3. Pediatra pomoże doradzić, który preparat będzie odpowiedni dla danej grupy wiekowej i jaka forma aplikacji może najlepiej się sprawdzić. Witamina D3 dla dzieci jest dostępna na rynku w różnych dawkach, dlatego kupując ją, należy też zwracać uwagę na ilość jednostek.

Witamina D dla dzieci i niemowląt – w trosce o zdrowie najmłodszych

Podawanie witaminy D noworodkom i niemowlętom jest niezbędne w celu wspomagania właściwego rozwoju malucha. Witamina D bierze udział w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego i kostno-stawowego.

Już noworodkom zaleca podawać się codziennie witaminę D. Najczęściej są to krople doustne, które rodzice dozują maluszkom. Obecnie na rynku można znaleźć również inne formy preparatów z witaminą D, np. w sprayu. Rodzaj witaminy D warto uzgodnić z lekarzem, ponieważ mogą one zawierać inne rodzaje oleju bazowego. Witamina ta rozpuszcza się w tłuszczach, dlatego często zawiera olej słonecznikowy rafinowany, który ułatwia przyswajanie witaminy.

Witaminę D w populacji osób zdrowych powinno się suplementować przez cały rok (poza przypadkami uzgodnionymi z pediatrą) w dawkach ustalonych przez lekarza. Co więcej, witaminę tę przyjmuje się do końca życia. Pełni ona ciągle tę samą rolę, wspierając funkcjonowanie układu kostno-stawowego oraz układu immunologicznego. Podaż witaminy D może stanowić profilaktykę nie tylko dla infekcji wirusowych i przeziębień, ale również dla kruchości kości i zębów. Szczególnie istotne jest dbanie o właściwą podaż witaminy D w okresie jesienno-zimowym, gdy ilość wirusów atakujących organizm człowieka jest większa i łatwiej o zaziębienie. Przyjmowanie suplementu diety jest ważne także dla kobiet w okresie menopauzy, które są narażone na występowanie osteoporozy. Na skutek spadku poziomu estrogenów, kości stają się bardziej kruche, a suplementacja witamina D może spowolnić ten proces.

Dawkowanie witaminy D3 dla dzieci

Witaminę D3 dawkuje się w sposób ustalony odgórnie. Jakie są właściwe dawki witaminy D dla dzieci? Rekomendacje dawkowania witaminy D dla zdrowych niemowląt są następujące:

• noworodek i niemowlę do 6. miesiąca życia - 400 j. witaminy D3
• niemowlę od 6. miesiąca do 1. roku życia - 600 j. witaminy D3
• starsze dzieci od 1. do 10. roku życia - 1000 j. witaminy D3

Dla porównania, młodzież, która wchodzi w okres intensywnego rozwoju i wzrostu, powinna przyjmować nawet 2000 jednostek witaminy D3 na dobę. Jak widać, witaminę tę należy suplementować przez cały okres dojrzewania dziecka.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D może zostać zwiększone przez pediatrę w szczególnych przypadkach – np. gdy maluch często choruje.

Jaki powinien być prawidłowy poziom witaminy D w organizmie?

Zapotrzebowania na witaminę D nie da się zaspokoić dietą, dlatego zaleca się dodatkową suplementację. Prawidłowy poziom witaminy D powinien wynosić od 30 do 50 pg/ml. Przestrzegając zaleceń pediatry i podając maluchowi właściwą dawkę witaminy dziennie nie doprowadza się do niedoborów oraz nadwyżki witaminy D. Niewłaściwe dla organizmu mogą być zarówno zbyt małe stężenia, jak i zbyt duże.

Niedobór witaminy D3 u dzieci

Niedobór witaminy D u dzieci prowadzi do szeregu konsekwencji zdrowotnych. O niedoborach mówimy, gdy poziom witaminy D3 w organizmie spada poniżej 20 pg/ml. Niesie to szereg negatywnych skutków zdrowotnych.

Przede wszystkim osłabieniu ulega praca układu immunologicznego, co może spowodować większą podatność na infekcje. Dzieciom, które często chorują, pediatrzy mogą zalecić przyjmowanie większych dawek witaminy D3. Samodzielnie nie należy jednak zwiększać norm tej witaminy.

Oprócz tego niedobór witaminy D może rozregulować gospodarkę kostno-stawową. To sprawia, że kości stają się kruche, bardziej podatne na odkształcenia czy uszkodzenia. Na skutek niedoboru witaminy D3 może dojść do rozwoju krzywicy i chorób kręgosłupa.

Witamina D3 reguluje również kondycję psychiczną. Jej niedobory mogą sprawiać, że dzieci stają się mniej energiczne, osowiałe, podatne na obniżenie nastroju.

Nadmiar witaminy D3 dla dzieci

Dla organizmu człowieka szkodliwy może być również nadmiar witaminy D. Prowadzi on do zatrucia organizmu, wywołuje nadmierne pragnienie, mdłości, wymioty, bóle brzucha i objawy ze strony układu pokarmowego. Przyjmowana w dużych dawkach (zbyt dużych do wieku) witamina D3 może doprowadzić nawet do deformacji kości i rozwoju krzywicy u dzieci. Dlatego tak istotne jest, by podawać maluchom dokładnie tyle witaminy D ile potrzebują na danym etapie rozwoju.

Jakie są źródła witaminy D?

Witamina D znajduje się głównie w rybach, zwłaszcza tłustych rybach morskich. Oprócz tego zawierają ją oleje roślinne, orzechy, jaja, mleko. Witaminę tę można pozyskać również z nasion lnu. Samą dietą nie jesteśmy w stanie dostarczyć odpowiedniej ilości witaminy D. Może ona stanowić uzupełnienie suplementacji, która jest konieczna na każdym etapie życia.

Witamina D w pożywieniu

Pierwsze lata życia to dla dziecka okres niezwykle intensywnego rozwoju – maluch rośnie i zdobywa nowe umiejętności. Roczne dziecko zazwyczaj potrafi już samodzielnie się poruszać, stabilnie siadać i próbuje coraz więcej pokarmów innych niż mleko mamy, wypowiada też pierwsze słowa. Tak dynamiczny rozwój stanowi duży wysiłek dla jego organizmu, dlatego zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest wtedy wyjątkowo wysokie. Jednocześnie układ pokarmowy roczniaka jeszcze dojrzewa i jest delikatny, dieta dziecka po 1. roku życia powinna być więc komponowana wyjątkowo uważnie. Dla rodziców często jest to duże wyzwanie – wielu z nich popełnia błąd, wprowadzając do jadłospisu swojej pociechy potrawy z własnego stołu. Dieta malucha, mimo że coraz bardziej urozmaicona, nie powinna jednak przypominać diety osoby dorosłej.

– Jeżeli będziemy dostarczać dziecku tego samego pożywienia, które spożywają inni domownicy, możemy nie pokryć jego zapotrzebowania na kluczowe składniki odżywcze, a należy pamiętać, że w przypadku małego organizmu jest ono wyższe niż u osoby dorosłej – mówi agencji informacyjnej Newseria Katarzyna Rabenda, ekspert BebiKlub.pl.

Podawanie dziecku posiłków przeznaczonych dla dorosłych może prowadzić do zbyt niskiej podaży niezbędnych dla jego rozwoju wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, witamin oraz składników mineralnych, przy jednoczesnym nadmiernym dostarczaniu cukru i soli. Warto też pamiętać o tym, że organizm rocznego dziecka potrzebuje nawet sześciokrotnie więcej witaminy D i cztery razy więcej wapnia niż osoba dorosła (w przeliczeniu na kilogram masy ciała[3]. Jak pokazują badania Instytutu Matki i Dziecka, 94 proc. dzieci po 1 roku życia otrzymuje zbyt małą ilość witaminy D z pokarmami, 42 proc. natomiast ma niedobory wapnia w diecie[4]. W codziennym jadłospisie rocznego dziecka powinny się znaleźć warzywa, produkty zbożowe, owoce, delikatne mięso, a także mleko i produkty mleczne w tym mleko modyfikowane.

– Mleko mamy po 1 roku życia nadal jest wskazane, bardzo ważne i cenne. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca wyłączne karmienie mlekiem mamy przez pierwszych 6 miesięcy, a potem kontynuowanie tego sposobu żywienia wraz z wprowadzeniem pokarmów uzupełniających, co najmniej do 2 roku życia lub dłużej – mówi Katarzyna Rabenda.

Roczne dziecko powinno spożywać dwie porcje mleka dziennie. Jedną z nich może stanowić mleko modyfikowane, drugą natomiast produkt mleczny, taki jak twaróg, jogurt naturalny, kefir lub żółty ser[5]. Mleko krowie może być elementem diety malucha, jego dzienne spożycie nie powinno jednak przekraczać 500 ml[6]. W porównaniu do mleka modyfikowanego zawiera ono bowiem niewystarczającą ilość m.in. żelaza. Jest natomiast bogate w białko, które w takiej ilości może obciążać niedojrzałe jeszcze nerki malucha.

– Badania pokazują, że dzieci po 1 roku życia mają niedobory wapnia, witaminy D, żelaza. Te składniki znajdziemy w mleku modyfikowanym. Podawanie pokarmów wzbogaconych o witaminę D, takich właśnie jak mleko modyfikowane, pozwala uzupełniać te niedobory w diecie, a przy okazji uzupełnia również inne składniki – mówi Katarzyna Rabenda.

Ważne informacje: Karmienie piersią jest najwłaściwszym i najtańszym sposobem żywienia niemowląt oraz rekomendowane dla małych dzieci wraz z urozmaiconą dietą. Mleko matki zawiera składniki odżywcze niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka oraz chroni je przed chorobami i infekcjami. Karmienie piersią daje najlepsze efekty, gdy matka prawidłowo odżywia się w ciąży i w czasie laktacji oraz gdy nie ma miejsca nieuzasadnione dokarmianie dziecka. Przed podjęciem decyzji o zmianie sposobu karmienia matka powinna zasięgnąć porady lekarza.

[1] W przeliczeniu na kg masy ciała zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. M. Jarosza, IZZ, Warszawa 2017.
[2] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.
[3] W przeliczeniu na kg masy ciała zgodnie z: Normy żywienia dla populacji Polski, pod red. M. Jarosza, IZZ, Warszawa 2017.
[4] Raport z badania „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok”, Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.
[5] Weker H., Barańska M., Strucińska M., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 2012.
[6] Weker H., Barańska M., Strucińska M., Poradnik żywienia dziecka w wieku od 1. do 3. roku życia, Instytut Matki i Dziecka, 2012.

Czytaj też:
Zaskakujące przyczyny niedoboru witaminy D