Wiadomo, że „przyjazne bakterie” z rodzaju Lactobacillus mają korzystne działanie w jelitach, narządach płciowych i skórze, gdzie chronią przed infekcją i modyfikują odpowiedzi immunologiczne. Lactobacilli to bakterie w kształcie pręcików, które fermentują cukier, wytwarzając kwas mlekowy jako produkt uboczny, który może hamować wzrost innych mikroorganizmów. Ten typ bakterii zwykle woli rosnąć w warunkach bez tlenu lub w niewielkich jego ilościach.
Bakterie żyjące w nosie
Niewiele wiadomo jednak o potencjalnych korzyściach Lactobacilli, które żyją w naszych nosach. Teraz badania w czasopiśmie Cell Reports sugerują, że szczep Lactobacillus przystosowany do życia w nosie może chronić przed przewlekłym zapaleniem błony śluzowej nosa i zatok. Główna autorka badania, prof. Sarah Lebeer z Uniwersytetu w Antwerpii w Belgii zainteresowała się społecznościami bakteryjnymi w nosie, gdy jej matka przeszła operację nawracających bólów głowy i przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa. „Moja matka próbowała wielu różnych metod leczenia, ale żadne z nich nie działało. Pomyślałam, że szkoda, że nie mogę jej doradzić dobrych bakterii lub probiotyków dla nosa – mówi prof. Lebeer. Nikt nigdy tak naprawdę tego nie studiował”.
Zdrowe odmiany bakterii
Profesor oraz jej zespół rozpoczęli od porównania bakterii nosowych od 100 zdrowych osób z próbkami od 225 osób z przewlekłym zapaleniem błony śluzowej nosa. Korzystając z czułych metod sekwencjonowania genetycznego, naukowcy odkryli, że zdrowi ludzie mieli do 10 razy więcej bakterii Lactobacilli w niektórych częściach nosa. Następnie zespół zidentyfikował szczepy bakterii występujące tylko u zdrowych osób.
Aby wykluczyć te, które mogły pochodzić ze sfermentowanej żywności lub komercyjnych probiotyków, naukowcy szukali bakterii o genetycznych i strukturalnych przystosowaniach do życia w nosie. Jeden substrat, zwany L. casei AMBR2, wydawał się szczególnie dobrze przystosowany. Ma unikalny profil genetyczny, który umożliwia tym bakteriom przetrwanie w wysokim poziomem tlenu w nosie. Naukowcy zauważyli również, że ten typ bakterii jest pokryty elastycznymi, podobnymi do włosów rurkami zwanymi fimbriami – które, ich zdaniem, mogą pozwolić bakteriom przykleić się do wewnętrznej powierzchni lub nabłonka nosa. W laboratorium zespół wyhodował L. casei AMBR2 z komórkami nabłonkowymi górnych dróg oddechowych, wraz z niektórymi patogenami, które często infekują tę część ciała. Odkryli, że bakterie nie tylko hamują wzrost patogenów, ale także zmniejszają odpowiedź zapalną komórek.
Probiotyczny spray do nosa
Wreszcie zespół opracował probiotyczny spray do nosa zawierający bakterie, aby sprawdzić, czy może on kolonizować nos. Nos jest przystosowany do odfiltrowywania obcych substancji w powietrzu, które zwykle usuwa w ciągu mniej niż 15 minut. Dwadzieścia zdrowych ochotników stosowało spray dwa razy dziennie przez 2 tygodnie, co spowodowało udaną kolonizację nosa przez bakterie. Nie doświadczyli żadnych skutków ubocznych, a bakterie były tam jeszcze 2 tygodnie później. Ostatecznym celem zespołu jest opracowanie i kliniczne przetestowanie probiotycznego leczenia zapalenia zatok. „Uważamy, że niektórzy pacjenci skorzystaliby na przebudowie mikrobiomu i wprowadzeniu pożytecznych bakterii do nosa w celu zmniejszenia niektórych objawów”, mówi prof. Lebeer.
Czytaj też:
Zwykły katar czy zapalenie zatok? Wątpliwości rozwiewa otolaryngolog